Wypędzanie ducha Hitlera. Okupacja i denazyfikacja Niemiec

Bardzo dobra pozycja dla wszystkich ciekawych tego, jak wyglądała okupacja Niemiec przez aliantów po zakończeniu IIWŚ i tego, jak próbowano sobie radzić z wypędzeniem Hitlera z serc i umysłów niemieckich.
Seria "Historia" od wydawnictwa Czarnego składa się w większości z książek o tematach nieoczywistych, często pomijanych czy traktowanych po macoszemu - bo ile znajdziemy pozycji opisujących wszystkie etapy IIWŚ, wszystkie aspekty walk i oblężeń? Mnóstwo i jeszcze więcej, a tematy powojenne nie są często i chętnie opisywane przez historyków (lub po prostu takie książki nie cieszą się popularnością i mamy ich w księgarniach mniej). Dlatego z wielką chęcią sięgnęłam po książkę pana Taylora, który bardzo dokładnie wyjaśnia czytelnikowi próby denazyfikacji w różnych strefach, różne pomysły aliantów na przyszłe państwo niemieckie, często nieudolne skazywanie osób odpowiedzialnych za holokaust i zbrodnie wojenne, a nawet uchylanie kar, czy nieprzykładanie wagi do wysokości wyroków.
Tekst jest dosyć ciężki, mnogość faktów nie ułatwia czytania, dodatkowo wolałabym dowiedzieć się nieco więcej o samym podziale RFN-NRD (o czym czytamy tylko w krótkim epilogu). Pomimo tych kilku mankamentów, jestem na tak i polecam zdecydowanie!

Bardzo dobra pozycja dla wszystkich ciekawych tego, jak wyglądała okupacja Niemiec przez aliantów po zakończeniu IIWŚ i tego, jak próbowano sobie radzić z wypędzeniem Hitlera z serc i umysłów niemieckich.
Seria "Historia" od wydawnictwa Czarnego składa się w większości z książek o tematach nieoczywistych, często pomijanych czy traktowanych po macoszemu - bo ile znajdziemy...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Część tez może nieco zbyt efektownych ale książka bogata faktograficznie, przystępnie napisana i bardzo potrzebna. Europa żyje mitami wyprodukowanymi na czas "Wielkiego Zwycięstwa" i dziś odbija się to czkawką.
To nie jest tak jak twierdził Giedroyć, że Polska ma "historię zakłamaną jak nigdzie na świecie". Mity są spoiwami narodów pod każdą szerokością geograficzną. Z tym, że polskimi mitami poza Polską i kilkoma historykami tu i tam nie przejmie się pies z kulawą nogą. Natomiast opowieści niemieckie, francuskie i brytyjskie rzutują na całość warstwy ideologicznej współczesnej Europy.
W Polsce po latach pedagogiki wstydu mamy odwrotność w postaci płytkiego turbopatriotyzmu a na Zachodzie trupy wylatują z szafy.

Czy to spóźnione rozmontowywanie przyniesie efekty?
Patrząc na to jakie problemy ma prof. Eugeniusz Cezary Król z wydaniem krytycznym "Mein Kampf" na rynek polski i co się wokół historii nazizmu i postaci Hitlera działo przez lata można mieć wątpliwości. Wciąż lata trzydzieste i czterdzieste traktowane są jako upiorny fenomen, który nie może się powtórzyć i kto może chowa głowę w piasek przed trzeźwą analizą i konfrontacją z faktami.

Polecam. Każdy zainteresowany okresem II wojny światowej znajdzie tu dla siebie coś nowego.

Część tez może nieco zbyt efektownych ale książka bogata faktograficznie, przystępnie napisana i bardzo potrzebna. Europa żyje mitami wyprodukowanymi na czas "Wielkiego Zwycięstwa" i dziś odbija się to czkawką.
To nie jest tak jak twierdził Giedroyć, że Polska ma "historię zakłamaną jak nigdzie na świecie". Mity są spoiwami narodów pod każdą szerokością geograficzną. Z...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Znakomita pozycja. Warto przeczytać, choćby po to aby się zastanowić nad dzisiejszymi propozycjami przebudowy świata.
Ale także, jako pozycja historyczna bardzo ciekawe opowieść.

Znakomita pozycja. Warto przeczytać, choćby po to aby się zastanowić nad dzisiejszymi propozycjami przebudowy świata.
Ale także, jako pozycja historyczna bardzo ciekawe opowieść.

Pokaż mimo to

1945. Graniczny rok wojny i pokoju. III Rzesza dogorywa na zgliszczach, choć jej obywatele nadal nie przyjmują do wiadomości, że zostali pokonani. Któż ośmieliłby się stawić czoło rasie panów? Czują się oszukani, zdradzeni przez ukochanego Führera, nawet „cudowna broń” okazała się kłamstwem. Od wschodu nadciągają czerwone sowieckie hordy, z przeciwka Anglo-Amerykanie, którzy już ustalili nowy porządek świata. Na mapkach ładnie rozrysowali nowe granice, zresztą na papierze wszystko wygląda ładnie. Tymczasem rzeczywista sytuacja przerosła wszelkie wyobrażenia. Pokój i co dalej? Krajobraz po apokalipsie to mało powiedziane, góra nawarstwiających się problemów, a w środku tragedia tysięcy ludzi.
I właśnie tu zaczyna się ta opowieść…

Czekałam, czekałam i się doczekałam! Wreszcie trafiłam na wielką gratkę dla pasjonatów historii II WŚ, jest nią niniejsza książka autorstwa brytyjskiego historyka F. Taylora.
Czy Niemcom udało się skutecznie wypędzić ducha Hitlera? Jak próbowano zapanować nad powojennym chaosem? Dlaczego proces denazyfikacji zaczął przypominać farsę? Jak „nawrócić” na demokrację społeczeństwo przesiąknięte nazistowską ideologią? W jaki sposób państwo, które tuż po wojnie było politycznym, gospodarczym i moralnym bankrutem, na powrót stało się europejską potęgą? Jak rozliczały się z przeszłością kolejne pokolenia Niemców? Na te pytania próbuje odpowiedzieć autor z niezwykłą wprost dociekliwością, zaangażowaniem, przy tym zachowuje bezstronność, nie ocenia, ale pokazuje stanowiska obu stron – zwycięzców i zwyciężonych. Nie stawia Niemców w charakterze ofiar ani nie gloryfikuje aliantów. Dzięki temu tworzy możliwie wierny obraz tamtych straszliwych czasów, bez koloryzowania, mętnych usprawiedliwień, zakłamań, ukrytych żalów czy pretensji.
Setki materiałów źródłowych, wspomnienia zwykłych ludzi i szeregowych żołnierzy obok wypowiedzi czołowych polityków, dyplomatów, dowódców wojskowych, listy, fotografie, artykuły prasowe, zapomniane w archiwach dokumenty etc. – wszystko to składa się na wnikliwą, rzeczową, wieloaspektową analizę wydarzeń z połowy ubiegłego wieku.

Autor w swojej publikacji porusza wiele problemów, które przez lata przeinaczano lub ukrywano przed opinią publiczną, gdyż nie pasowały do idealizowanego obrazu aliantów niosących światło wolności dla uciśnionych narodów. O ile nagłaśniano sytuację w strefie sowieckiej, gdzie orgia gwałtów i rabunków osiągnęła niespotykane wprost rozmiary, to strefy zajęte przez zachodnich aliantów przez długi czas uważano za eldorado, a politykę przez nich prowadzoną za jedyną słuszną.

Wszystko okazało się o wiele bardziej skomplikowane. Przykładowo proces norymberski miał pokazywać, że żaden ze zbrodniarzy nie umknie przed karzącą ręką sprawiedliwości, tymczasem wybrańcy (naukowcy, konstruktorzy rakiet, lekarze, oficerowie wywiadu etc.) mogli liczyć na rozgrzeszenie i wygodne życie w USA albo w ZSRR. Z pobłażliwością spotkali się również przedstawiciele niemieckich koncernów (np. zakładów Kruppa, Volkswagena, IG Farben), pracownicy administracji, prawnicy, bankierzy, bogaci ziemianie. W sieci służb zazwyczaj wpadały płotki, ci sprytniejsi pozostawali bezkarni. Owszem, w licznych przypadkach brakowało narzędzi prawnych, wykwalifikowanych ludzi, gorliwości w ściganiu odpowiedzialnych za zbrodnie nazistów, zdarzało się jednak, iż zwycięskie mocarstwa celowo tuszowały niewygodne fakty z przeszłości, jeśli mogło to przysłużyć się ich interesom. Dlatego denazyfikacja nigdy nie zakończyła się sukcesem.

Inne kwestie podejmowane przez Taylora to m.in. problem fraternizacji z wrogiem, akcje Werwolfu, masowy exodus ludności (uchodźców ze wschodu, przymusowych robotników, więźniów z wyzwolonych obozów koncentracyjnych, jeńców wojennych, zdemobilizowanych żołnierzy), rujnujące koszty utrzymania zajętych stref okupacyjnych, klęska głodu, rozkwit czarnego rynku, epidemia chorób wenerycznych, żmudny proces odbudowy kraju niemieckiego ze zniszczeń wojennych oraz tworzenia od podstaw demokratycznych struktur. Na górze przepychanki ideologiczne polityków, na dole dramat tysięcy ludzi zdanych na siebie i na łaskę zwycięzców, w tle zapowiedź zimnej wojny, widmo żelaznej kurtyny i muru berlińskiego.

Wiele uwagi brytyjski pisarz poświęcił także tragedii pojedynczych osób, ich zmaganiu z codziennością: głodem, tułaczką, brakiem dachu nad głową, atakami ze strony żołnierzy zwycięskich armii - nie chodzi tylko o samych Niemców, ale też o rzesze tzw. dipisów, byłych więźniów i przymusowych robotników, którzy nie mogli/nie chcieli wracać do swoich ojczyzn. W pewnym momencie ogrom nieszczęścia oraz ciężar związany z ich utrzymaniem, wyżywieniem zaczął przerastać aliantów, zaś rozdmuchana biurokracja tylko kumulowała problemy, nie dążąc do ich skutecznego rozwiązania. Pomiędzy sojusznikami coraz częściej pojawiają się zgrzyty w dotychczas wspólnej polityce. Kiedy Sowieci budują na wschodzie czerwony raj, Amerykanie, Anglicy i Francuzi przerzucają się odpowiedzialnością, co zrobić z falami uchodźców. Taylor nawiązuje tym samym do sytuacji jak miała miejsce w ostatnich latach na Bliskim Wschodzie, w tym do kryzysu uchodźczego, paraliżującego współczesną Europę, która jak widać nie potrafi wyciągnąć konstruktywnych wniosków ze swojej historii.

Podczas pochłaniania kolejnych rozdziałów nie raz zastanawiałam się, jak to możliwe, aby państwo odpowiadające za tragedię II WŚ w ostatecznym rozrachunku znalazło się na wygranej pozycji. Paradoksalnie Niemcy wygrały wojnę, a Polska stała się jednym z największych przegranych. Ot, niezmierzone są pokłady cynizmu wielkiej polityki. Smutna, choć prawdziwa konkluzja.

Lektura długa, wymagająca, choć czyta się z niesłabnącym zainteresowaniem, pozwala lepiej zrozumieć współczesną historię, mechanizmy rządzące aktualną polityką oraz gospodarką - doskonała okazja do poznania genezy UE, przyjaźni niemiecko-francuskiej czy powstania imperium medialnego Springera. Dla mnie zasłużone 7 gwiazdek.

1945. Graniczny rok wojny i pokoju. III Rzesza dogorywa na zgliszczach, choć jej obywatele nadal nie przyjmują do wiadomości, że zostali pokonani. Któż ośmieliłby się stawić czoło rasie panów? Czują się oszukani, zdradzeni przez ukochanego Führera, nawet „cudowna broń” okazała się kłamstwem. Od wschodu nadciągają czerwone sowieckie hordy, z przeciwka Anglo-Amerykanie,...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Książka o wszystkim i o niczym napisana językiem, którego zadaniem miało jak mniemam być granie na emocjach. Nie polecam.

Książka o wszystkim i o niczym napisana językiem, którego zadaniem miało jak mniemam być granie na emocjach. Nie polecam.

Pokaż mimo to