Osoba pracująca w księgarni niezależnej nie tylko doradzi klientowi, jaką książkę warto wybrać z oferty danego miejsca. W dzisiejszych czasach księgarze to też często organizatorzy wydarzeń kulturalnych: spotkań autorskich, wystaw czy zajęć dla najmłodszych, a w samych księgarniach można czasem nie tylko wybrać książkę, przeczytać jej fragment, porozmawiać z ulubionym pisarzem, ale również wypić kawę czy zjeść ciastko.

Jak wynika z badania „Czy lokalna stacjonarna księgarnia jest ważna?”, które przeprowadzała od czerwca do sierpnia 2021 roku Polska Izba Książki, większość czytelników i czytelniczek ceni księgarnie niezależne za ich atmosferę, za to, że książkę od razu można wybrać i wziąć ze sobą, a także za samą rozmowę z księgarzem czy księgarką. Liczba księgarń cały czas jednak w Polsce spada – jak podaje Ogólnopolski Rejestr Księgarń, wszystkich tego typu miejsc (kameralnych i sieciowych) jest w naszym kraju dokładnie 1763 (stan na czerwiec 2021 roku). Z kolei w „Raporcie z branży. Różnych obliczach rynku książki w czasie pandemii” pisaliśmy w serwisie lubimyczytać.pl o tym, że w roku 2020 zanotowano ponad milionowy wzrost zadłużenia księgarń, zamknięto 240 placówek, odwoływano spotkania i targi, jednak zanotowano jednocześnie dwucyfrowy wzrost sprzedaży książek. Natomiast w zmierzającym ku końcowi roku 2021 wiele mówiło się o planowanej ustawie o ochronie rynku książki. W serwisie lubimyczytać.pl znajdziecie podstronę z artykułami z nią związanymi – przedstawiamy w nich m.in. zarówno głosy osób związanych z rynkiem książki, które popierają projekt, jak i się mu sprzeciwiają.

A jak to wygląda sytuacja księgarń kameralnych obecnie? Jak pracują księgarze i księgarki na co dzień – w kolejnym już roku pandemii, jednak z mniejszymi obostrzeniami niż wcześniej? Jakie marzenia i życzenia mają z okazji ich święta? Oddajmy głos księgarzom i księgarkom!

Bookowski. Księgarnia w Zamku, Poznań

Pandemia chyba wszystkim dała mocno w kość i nikogo nie oszczędziła, ale wydaje mi się, że z tej sytuacji wyszliśmy z tarczą. Oczywiście wszystko dzięki naszym wspaniałym klientom, którzy bardzo się zmobilizowali i nie szczędzili nam wsparcia, dzięki czemu nawet w fazie najbardziej restrykcyjnego lockdownu mogliśmy pracować i dowozić książki do domów. Akcje takie jak Książka na telefon również bardzo pomogły zaktywizować czytelników i dzięki temu rozwoziliśmy zamówienia w całym Poznaniu. Paczki słaliśmy na cały kraj i nie tylko, bo zdarzały się również wysyłki do Szwajcarii, Kanady czy Wielkiej Brytanii. Możemy śmiało powiedzieć, że działamy dalej dzięki naszym klientom, no i przede wszystkim dla nich. Również pomimo pandemii udało nam się otworzyć w sierpniu tego roku drugi lokal Bookowskiego, tym razem na Jeżycach i choć pomysł był ryzykowny, widzimy, że jednak się opłacił, bo przez ten krótki czas udało nam się zaskarbić sympatię wielu ludzi, którzy nas regularnie odwiedzają.

Czego można sobie życzyć na Dzień Księgarza, jeśli nie przede wszystkim wspaniałych historii? I to zarówno tych spisanych i wydanych, ale też takich, które opowiadają nam odwiedzający nas ludzie. Życzymy sobie stabilizacji, dzięki której będziemy mogli wykonywać swoją pracę najlepiej jak umiemy, no i więcej takich klientów, jakich mamy.

Księgarnia Do Dzieła, Łódź

Moja księgarnia powstała w środku pandemii – 14 lipca 2020. Właściwie nie wiem, jak się prowadzi księgarnię w czasie wolnym od wirusa. (śmiech) Myślę, że ostatnie dwa lata to okres bardzo dobry dla czytania, wielu osobom łatwiej było znaleźć czas na lekturę. Nie jest to jednak najlepszy moment dla księgarń, zwłaszcza kameralnych, w których obowiązuje cena wydrukowana przez wydawcę na okładce. Do Dzieła nie otrzymało żadnego wsparcia ze strony rządu, ministerstwa, miasta etc. To księgarnia utrzymująca się tylko i wyłącznie dzięki zakupom czytelniczek i czytelników. Oprócz tego brałyśmy udział w akcji Książka na telefon i stworzyłyśmy własny sklep online, aby możliwie sprawnie móc realizować także dostawy książek.

Z okazji Dnia Księgarki życzę sobie wielu okazji do rozmów o literaturze – tych indywidualnych i tych odbywających się przy okazji licznych spotkań, które organizujemy w Do Dzieła. Kocham swoją pracę i największą radość sprawia mi dobieranie książek dla moich czytelniczek i czytelników. Chciałabym, aby literatura była czymś żywym, czymś, o co można się spierać, żeby stała się ważnym przedmiotem publicznej debaty. Niewiele jest tak demokratycznych dóbr kultury, które uczą empatii, skłaniają do myślenia i pomagają zrozumieć świat, a przy tym stanowią świetną przygodę.

Księgarnia Jak wam się podoba (As You Like It), Warszawa

Jeśli chodzi o pandemię, to trzeba przyznać, że najtrudniejsze były pierwsze tygodnie i miesiące – księgarnia przez pewien czas stała zamknięta, a sprzedaż prowadzimy stacjonarnie. Do tego specjalizujemy się w albumach i literaturze anglojęzycznej. Oferujemy wiele wydań kolekcjonerskich i prezentowych, a to wydatki, które w sytuacji pandemicznej zeszły na drugi plan. W tych trudnych chwilach klienci okazali nam dużo wsparcia. Wszyscy żywo dopytywali o los księgarni, chcieli odbierać swoje zamówienia i składać następne, na lepsze czasy. Utrzymywanie kontaktu było łatwiejsze dzięki mediom społecznościowym. Kilka tygodni po otwarciu księgarni spotkało nas kolejne nieszczęście – awaria rury i zalanie części lokalu. Klienci znów nie zawiedli i tłumnie przybyli na zorganizowany po powodzi kiermasz. Do dziś stawiamy przede wszystkim na bezpośredni kontakt z klientem. Staramy się przyjmować wszystkich tak, jak dawniej, choć nadal z zachowaniem reżimu sanitarnego, aby każdy mógł czuć się bezpiecznie. Akcje takie jak Książka na telefon czy odbywające się na jesieni Noc Księgarń i Tydzień Księgarń Kameralnych na pewno pomogły nagłośnić temat trudnej sytuacji księgarń kameralnych w czasie pandemii. Nawet jeśli organizowane przez nas wydarzenia i warsztaty musiały się odbywać online, cieszyły się zainteresowaniem klientów, którzy mogli o nich usłyszeć dzięki szeroko zakrojonym i świetnie poprowadzonym akcjom promocyjnym.

W Dniu Księgarza życzyłabym sobie, aby naszej księgarni dalej udawało się zasłużyć na lojalność klientów, przede wszystkim tych, którzy odwiedzają nas regularnie od lat, wpadają z uśmiechem, miłym słowem, książką do znalezienia lub omówienia. W obliczu pandemii i konkurencji wielkich sieci najlepszą bronią księgarń kameralnych są: indywidualne podejście do klienta, budowa lokalnych społeczności, a także przemyślany wybór asortymentu i jego dogłębna znajomość. Chciałabym, żeby wiedza i zaangażowanie księgarek i księgarzy kameralnych, których miałam przyjemność poznać, były nagradzane, a dzięki temu miały możliwość utrzymywać się i rozwijać.

Księgarnia Kafka i spółka, Toruń

Z pierwszą, najtrudniejszą falą pandemii poradziliśmy sobie na kilka sposobów. Bardzo szybko zrozumieliśmy, że tylko działanie, wprowadzanie w życie kolejnych pomysłów jest w stanie sprawić, że ją wytrzymamy. Uznaliśmy, że skoro czytelnicy i czytelniczki nie mogą przyjść do nas, to my musimy do nich dotrzeć na wszystkie możliwe sposoby (a pamiętajcie, że nie mamy sklepu internetowego). Uruchomiliśmy zatem Kafkomat. Boczne okno naszej księgarni zamieniło się więc w punkt odbioru książkowych zamówień. Niemal natychmiast daliśmy znać, że jesteśmy dostępni w każdym możliwym kanale komunikacji: telefonicznie, mailowo, poprzez media społecznościowe i zamówienia można składać u nas również z opcją wysyłki. I w takim momencie zastała nas tak naprawdę akcja Książka na telefon, do której oczywiście przystąpiliśmy. Siłą rozpędu, z dnia na dzień, podjęliśmy też decyzję, że mieszkańcy Torunia i okolic mogą zamawiać u nas książki z dowozem do domu. Kolejne miesiące przyniosły kolejne pomysły, np. Kafkański Abonament Wygłodniałego Czytelnika; bardzo udała się też w naszym przypadku instagramowa akcja #ksiązkawędrowniczka. Na wiele sposobów namawiamy zresztą toruńską (i nie tylko) społeczność do tego, by zamawiali i kupowali książki lokalnie. Na szczęście – skutecznie! I taki stan rzeczy któregoś dnia zobaczył vloger Okoń w sieci (Marcin Okoniewski) i postanowił zrobić o tym reportaż. W nim widać wszystko, co najważniejsze. Kamera zresztą nie kłamie. (śmiech)

W Dniu Księgarki i Księgarza życzymy sobie i wszystkim kolegom i koleżankom nieskończonej energii i wytrwałości oraz rozrastającej się wciąż grupy świadomych i usatysfakcjonowanych z naszej ciężkiej pracy klientów i klientek.

Księgarnia Między Słowami, Lublin

Trudno utrzymać się wyłącznie ze sprzedaży książek, dlatego wiele księgarń wprowadza dodatkową ofertę: artykuły biurowe, planszówki, pamiątki itp. lub, tak jak my, prowadzi również kawiarnię. Dla wielu naszych klientów zakup książek był związany właśnie z możliwością

napicia się kawy czy herbaty i nieśpiesznego wyboru literatury przy kawiarnianym stoliku. W momencie zamknięcia branży gastronomicznej praktycznie straciliśmy zarówno klientów kawiarni, jak i księgarni. Z pomocą przyszła akcja Książka na telefon. Bez wsparcia naszych klientów, którzy odpowiedzieli na apel na profilu na Facebooku, nie mielibyśmy szans przetrwać. Byłam bardzo zaskoczona dużym odzewem nie tylko wśród naszych bywalców, ale również osób, które nigdy u nas nie były, a mieszkają w różnych zakątkach Polski czy nawet Europy – książki wysyłaliśmy do Niemiec, Anglii czy Finlandii. Do tej pory jestem bardzo wzruszona na myśl o otrzymanej pomocy, nie spodziewałam się, że tak wiele osób trzyma za nas kciuki! Niektórzy zostali naszymi stałymi klientami i właśnie zamawiają u nas świąteczne prezenty. Mimo zamknięcia kawiarni jesienią ubiegłego roku nie otrzymaliśmy żadnego wsparcia z tarczy z uwagi na pierwsze PKD księgarni, a nie kawiarni. Wiele branż bardzo ucierpiało z powodu pandemii COVID-19, czasem nawet nie zdajemy sobie sprawy, jak bardzo różne biznesy są ze sobą powiązane. W naszym przypadku zamknięcie hoteli spowodowało zmniejszenie ruchu turystycznego. Zamknięcie uczelni i szkół ograniczyło mobilność młodych osób, które chętnie nas odwiedzały po zajęciach. To wszystko mocno odbiło się również na naszej sytuacji.

Zapewne księgarze życzą sobie większej sprzedaży książek, to oczywiście poprawiłoby budżet, ale nie chcę namawiać nikogo do nadmiernego konsumpcjonizmu, nawet w sferze kultury! (śmiech) W trakcie pandemii pojawiło się u nas wielu nowych klientów, którym ograniczono, a okresowo wręcz zakazano korzystania z bibliotek. To pokazało, jak ważny jest dostęp do książek. Dlatego chciałabym zmiany narracji w odniesieniu do księgarń, to naprawdę w większości nie są tylko sklepy z książkami, czasem warto wyrwać się ze schematycznego myślenia na zasadzie „podaż – popyt” i docenić starania osób, dla których to nie zysk stoi zawsze na pierwszym miejscu, często ważniejsza jest pasja i poczucie, że robi się coś dla innych. Ja przekonałam się, jak Między Słowami jest ważne, nie tylko dla mnie, ale i dla wielu innych osób, życzę wszystkim księgarkom i księgarzom, żeby mieli tak wspaniałych klientów!

Księgarnia Skład Główny, Koluszki

Mogę śmiało powiedzieć, że w czasie pandemii spadliśmy na cztery łapy. Od razu przystąpiliśmy do akcji Książka na telefon i otrzymaliśmy odpowiedź od czytelników lokalnie i globalnie. Książki ze Składu Głównego trafiły najdalej do Japonii! Każde zamówienie jest na wagę złota, ale najbliżsi nam są klienci z Koluszek i pobliskich miejscowości, bo to oni stale zaopatrują się u nas w książki. Dlatego w tym najtrudniejszym czasie rozwoziliśmy zamówienia rowerem po całej okolicy. Nie zaprzestaliśmy również naszej aktywności kulturalnej, angażując lokalną społeczność do akcji online „Koluszkowianie czytają” oraz „Koluszkowianie czytają dzieciom”. Powstało ponad czterdzieści nagrań cieszących się wysoką oglądalnością, była to bowiem szybka reakcja na lockdown.

Z Okazji Dnia Księgarza życzylibyśmy sobie, aby to lokalne poruszenie trwało nadal. Niestety w ostatnim czasie czujemy wyraźne obniżenie zainteresowania naszą ofertą, mimo okresu świątecznego. Wiemy, że wielu czytelników wybiera zakupy online, a ich powrót do księgarni może jedynie zapewnić jednolita cena książki. Naszym marzeniem jest, aby regulacje dotyczące rynku książki, mające wielu zwolenników, weszły w życie. Warto przyjrzeć się rezultatom wieloletnich dofinansowań dla księgarń. Już od pięciu lat nieprzerwanie sięgamy po te środki w ramach programu Partnerstwo dla książki. Otrzymaliśmy również Certyfikat małych księgarni. W tym czasie zorganizowaliśmy około 250 wydarzeń kulturalnych: spotkań autorskich, koncertów, wystaw, pokazów filmowych, przedstawień teatralnych, warsztatów. Dbamy o autorski wybór pozycji na półkach, promujemy lokalnych twórców i animujemy czytelnictwo. I jeśli mimo wszystko tracimy czytelników, to powodem nie jest słaby poziom czytelnictwa, a jedynie nierówna walka z internetowymi rabatami, w której nie mamy szans konkurować. Księgarnia Skład Główny to dobre książki, kameralne wnętrze z kominkiem i my, księgarze z pasją, do Waszych usług. Zapraszamy!

Księgarnia Smak Słowa, Sopot

Pandemia była dla nas, jak dla wszystkich przedsiębiorców, bardzo wymagającym czasem. Na szczęście poza księgarnią prowadzimy też Wydawnictwo Smak Słowa, dzięki któremu było nam odrobinę łatwiej przetrwać ten trudny czas. Podczas całkowitego lockdownu braliśmy udział w akcji Książka na telefon i rozwoziliśmy książki po całym Trójmieście. Wsparło nas też miasto Sopot, za co jesteśmy bardzo wdzięczni. Przede wszystkim jednak pomogli nasi klienci i przyjaciele, bo największym wsparciem dla nas są odwiedziny w naszej księgarni, najlepiej połączone z książkowymi zakupami.

Z okazji Dnia Księgarza życzylibyśmy sobie, żeby Polacy czytali książki. Niekoniecznie kupione w naszej księgarni, czy w naszym wydawnictwie, po prostu, żeby czytali dobre książki i żeby to z nich czerpali wiedzę, przyjemność i empatię.

Księgarnia Stanisławy Skrzyńskiej, Brzeg Dolny

Na szczęście nasza księgarnia nie musiała pozostawać zamknięta w czasie pandemii. Oczywiście pracowałyśmy w całkowicie nowych warunkach – klienci ograniczyli swoje odwiedziny, ulica, przy której znajduje się księgarnia, stała się wyludniona. Musiałyśmy się zorganizować na nowo. Nie mamy sklepu internetowego, więc mogłoby się wydawać, że nie będziemy miały co robić. Jednak nasi klienci, czyli przyjaciele księgarni, nie pozwolili nam na bezczynność. Szykowałyśmy zamówienia do odbiorów osobistych, doradzałyśmy przez komunikatory i telefon, dowoziłyśmy zakupy do osób, które całkowicie zrezygnowały z odwiedzania sklepów lub utknęły na kwarantannie.

Ogromnym wsparciem była dla nas akcja Książka na telefon, realizowałyśmy zamówienia z wysyłką na terenie całego kraju, wysyłałyśmy książki również za granicę. To było niezwykłe doświadczenie, ponieważ pisały/dzwoniły do nas osoby, które wcześniej nigdy nas nie odwiedziły. Chcieli nam pomóc zupełnie obcy ludzie, niejednokrotnie uzasadniając tę chęć wsparcia nas brakiem księgarni w swojej okolicy i tęsknotą do takich miejsc. Wymieniłyśmy wtedy mnóstwo wiadomości i poznałyśmy naprawdę ciekawe historie i przemiłych ludzi. Śmiało można powiedzieć, że otrzymałyśmy dzięki temu coś więcej niż finansowe wsparcie. I mam nadzieję, że przekazałyśmy podobne emocje drugiej stronie.

Moim najważniejszym życzeniem z okazji Dnia Księgarza jest to, aby księgarnie się rozwijały, mogły istnieć i aktywnie działać. Bez księgarń nie będzie księgarek i księgarzy, którzy mogliby świętować ten dzień. Aby życzenie nie pozostało w sferze fantazji, potrzebne są rozwiązania dające nam narzędzia do bycia konkurencją dla wielkich internetowych sklepów z książkami. Księgarnie kameralne są prowadzone przez wspaniałych ludzi, pełnych pomysłów i chęci do realizowania najróżniejszych projektów kulturalnych. Byłoby wspaniale, gdyby te działania udawało się podejmować ze spokojną głową o kwestie finansowe. A tak lokalnie to życzymy sobie ciągłej obecności na mapie naszego miasta.

Księgarnia Toniebajka, Bydgoszcz

Pandemia zaczęła się tak jak w większości podobnych naszemu miejsc: źle. Przez kilka dni nie miałem prawie żadnych utargów. Nieliczni ludzie przychodzili do księgarni. Ale potem stopniowo, powoli, zaczęły się pojawiać zamówienia od znajomych z całej Polski. A wkrótce ruszyła akcja Książka na telefon, która spowodowała wręcz lawinę zamówień. Było trudno, bardzo dużo pracy, czytania i pisania wiadomości, ale przełożyło się to na pieniądze i spotkało z bardzo miłym przyjęciem ze strony klientów. Niektórzy dowiedzieli się o Toniebajce właśnie dzięki medialnej promocji Książki na telefon, a zostali naszymi wiernymi klientami do dziś. Dodatkowym plusem tej akcji było to, że mogłem codziennie jeździć wiele kilometrów na rowerze, podczas gdy wielu ludzi się bało; miałem w plecaku książki i terminal, byłem w pracy! (śmiech) Oprócz tego udało nam się zdobyć 5 tys. zł z urzędu pracy oraz umorzenie składki ZUS, choć to akurat nie było wiele pieniędzy. Ze strony miasta Bydgoszczy nie otrzymaliśmy żadnej pomocy, choćby w postaci zakupienia u nas pocztówek. Zaproponowano nam odroczenie płatności czynszu, jednak to zakładało, że najdalej za pół roku nagle pojawi się na naszym koncie kilkanaście tysięcy złotych. Dzięki wytężonej pracy i dzięki mobilizacji naszych sympatyków wkrótce wyniki finansowe zaczęły się poprawiać i w tej chwili jest o wiele lepiej niż wcześniej.

Z okazji Dnia Księgarki i Księgarza życzyłbym sobie najbardziej – na gruncie zawodowym – ustawy regulującej rynek książki w Polsce. Wiemy, że trwa wyniszczająca wojna, której ostatnim objawem są przeceny książek już w dniu premiery. Jest to zdecydowanie największa trudność dla nas, niezależnych sprzedawców detalicznych. Życzyłbym sobie też, aby znów uwolniono listę lektur szkolnych, ale dodatkowo by nauczyciele mieli kontakt ze współczesną literaturą dla dzieci, która odpowiada ich wrażliwości, technologiom, których używają na co dzień, a nawet poczuciu humoru. Tak, aby mogli wybierać dla dzieci książki, które przede wszystkim sprawią, że dzieci, w których domach jest niska lub żadna kultura czytania, mogły się przekonać, że KSIĄŻKI SĄ FAJNE!

Wszystkim księgarzom i księgarkom bardzo dziękuję za rozmowę i życzę... spełnienia tych życzeń, o których mówiliście i pisaliście. Przede wszystkim tłumów czytelników i czytelniczek, kupujących mnóstwo książek!

A które księgarnie Wy, drodzy czytelnicy i drogie czytelniczki, odwiedzacie najchętniej? Do którego miejsca, Waszym zdaniem, powinien się udać każdy książkowy mól? A może chcielibyście się podzielić historiami z Wami i Waszymi ulubionymi księgarzami w rolach głównych? Czekam na Wasze komentarze pod artykułem!