Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Dawne intelektualne elity, przedsiębiorców, rzemieślników i kupców oraz chłopów gospodarujących na własnej ziemi starła niemal całkowicie z powierzchni wojna domowa, a później stalinowski terror. Dlatego w społeczeństwach postsowieckich było bardzo wiele nici, wiążących teraźniejszość z dawną przedsiębiorczością (z wymienionymi wyżej wyjątkami). Natomiast we wschodnioniemieckich, czeskich, polski i węgierskich rodzinach żywa była pamięć takich tradycji, a własna inicjatywa pozostała jedną z cenionych w społeczeństwie wartości.

Z tego punktu widzenia postawienie Ukrainy pod koniec 2013 roku przed wyborem: integracja z Unią Europejską czy z Euroazjatycką Unią Gospodarczą Putina nie było szczególnie dalekowzroczne. Zarówno mieszkańcy kraju, jak i cała gospodarka zdani są transfery pieniężne tak z Zachodu, jak ze Wschodu.

Jednocześnie okres po 1989 roku był pełen obietnic na przyszłość. Jeśli tylko wykorzysta się historyczną szansę, tak brzmi treść ówczesnego dyskursu w skrócie, zaświeci wkrótce jutrzenka wolności i dobrobytu. Łącząc przeszłość z przyszłością, usuwano z pola widzenia smutną teraźniejszość, bo przełomy rewolucyjne związane są zawsze z kryzysami gospodarczymi i niemal zawsze je pogłębiają.