Maciej Borkowski

Jedna z najsłynniejszych bitew morskich XX-go wieku, punkt zwrotny na pacyficznym teatrze działań drugiej wojny światowej, doczekała się pierwszego opracowania historyka już w latach czterdziestych. Od tamtego czasu napisano setki książek na ten temat. W Polsce pierwszym autorem, który o niej pisał, był Zbigniew Flisowski z jego „Burzą nad Pacyfikiem”. Maciej Borkowski jest jednak pierwszym Polakiem, który pokusił się o napisanie monografii tej bitwy. Niestety, skromna objętość tomiku, w którym autor musiał podporządkować się ogólnym regułom serii „Historyczne bitwy”, wymusza skoncentrowanie uwagi na najważniejszych powiązaniach przyczynowo-skutkowych działań wojennych na Pacyfiku w pierwszym półroczu po ataku na Pearl Harbor. Niecałe 200 stron to stanowczo zbyt mało, aby móc nakreślić więcej, niżli tylko ogólny szkic wydarzeń. Z punktu widzenia stratega i taktyka „Midway 1942” to poprawna kompilacja ogólnodostępnych opracowań historyków amerykańskich, japońskich i niemieckich (profesor Jürgen Rohwer zgodził się na wykorzystanie jego map bitwy). Planowania sztabów, ruchy flot oraz poszczególne fazy bitwy Borkowski przedstawia adekwatnie i jasno. Czytelnik może zrozumieć, jak doszło do starcia i jak ono w ogólnych zarysach przebiegało. Ale nic ponadto. Losom marynarzy i lotników obu stron autor poświęca bardzo mało miejsca. Dlatego też „Midway 1942” to stosunkowo bezduszna, choć bynajmniej nie sucha, relacja. Bardzo mi w niej zabrakło „czynnika ludzkiego” i wszystkiego tego, co nazywamy „mikrohistorią” - bezpośrednich relacji świadków naocznych, wejścia w detale życia codziennego na pokładach okrętów. Rozumiem jednak, że autor nie miał po prostu miejsca na tego typu narrację. Czy można zatem książkę polecić? Chyba tak, jednak tylko czytelnikom, którzy dopiero zaczynają „wchodzić w temat” i chcą szybko oraz bezboleśnie wyrobić sobie ogólne pojęcie o dramatycznych wydarzeniach na Pacyfiku w maju i czerwcu 1942.