Jesteśmy społecznością, która kocha książki

"Życie to raj, do którego klucze są w naszych rękach".-Dostojewski Szukałam w internecie informacji o Grossmanie- niestety,znalazłam tylko daty urodzin i śmierci : 1888 Odessa-1965 Moskwa i to,że ukończył wydział prawa na uniwersytecie w Odessie. Biografia Dostojewskiego została wydana w Rosji prawdopodobnie w 1965 roku,a w Polsce w 1968. Czemu tak dociekam?szukam?Ano z powodu jednego cytatu,który w całości tu przytoczę: "Kaukascy górale w więzieniu omskim nie byli przestępcami kryminalnymi,złodziejami,czy koniokradami.Byli to więźniowie polityczni,odważni patrioci,nieustraszeni partyzanci,którzy w pojedynkę bądź w małych kawalkadach występowali przeciwko forpocztom regularnej,nieprzeliczonej armii.Bohaterstwo plemion górskich opiewali w swych wierszach najwięksi poeci Rosji- Puszkin i Lermontow.[b]Walka wyzwoleńcza w kraju Czeczeńskim,Dagestanie i Czerkiestanie przeciwko uciskowi kolonialnemu samodzierżawia[/b]rodziła entuzjastów i bohaterów.Takimi właśnie są opisywani przez Dostojewskiego katorżnicy z Kaukazu,chociaż ze względu na cenzurę pisarz musiał pozornie zaliczyć ich do kategorii przestępców kryminalnych"(str.158) (Dostojewski pojechał na katorgę do więzienia w Omsku 24.12.1849 roku,gdzie przebywał 5 lat.) Zastanawia mnie brak cenzury radzieckiej w tym fragmencie:ludobójstwo Czerkiesów dokonanym przez Rosjan było pierwszym w nowożytnej historii Europy,dokończyła je deportacja niedobitków do Turcji w 1864,którą tylko połowa z 500 tys.deportowanych przeżyła.Czeczenia zaś w 1859 roku została oficjalnie wcielona do Rosji.Jak sobie pomyślę,ze my Polacy po 123 latach niewoli odzyskaliśmy niepodległość,uważam to za cud.Chciałabym jeszcze tylko nadmienić,że Soczi leży na ziemiach Czerkiesów.(więcej można poczytać o podbijaniu Kaukazu przez Rosję w książce: "Kaukaz. Niech świat rozbrzmiewa naszą chwałą" Olivera Bullougha. Wracając do biografii Dostojewskiego-autor wychowywał się w typowym domu alkoholika,gdzie przemoc,agresja,izolacja rodziny od ludzi i irracjonalne napady zazdrości ojca były na początku dziennym.Dostojewski nic nie wspomina o przemocy fizycznej,ale fakt, że jego ojca zabili właśni chłopi pańszczyźniani w odwecie za nieludzkie traktowanie mówi sam za siebie. Dostojewski był skryty i samotny,rzadko się śmiał i takim pozostał do końca życia. Jego zadaniem,które sobie uświadomił jako młodzieniec,było służyć zaspokojeniu "duchowego głodu ludzkości",i rozwikłać pewną tajemnicę: "Człowiek jest tajemnicą.Trzeba ją rozwikłać". Od małego marzył o wielkości- o wzniesieniu się na szczyty światowej sztuki,o dorównaniu Szekspirowi,Balzakowi,Puszkinowi...: "od najmłodszych lat widziałem siebie zawsze na pierwszym miejscu,wszędzie i we wszystkich przypadkach życia"(str.37). Za młodu Dostojewski widział siebie jako romantyka skłóconego z otaczającą rzeczywistością,z konieczności wyrzekającego się szczęścia osobistego,coś w tym musiało być,bo dopiero na zesłaniu zakochał się po raz pierwszy,w wieku 34 lat i po wielu perypetiach poprowadził ukochaną przed ołtarz. Pięć lat przesiedział w Omsku bez książek i możliwości pisania-cóż za katorga!.. podwójna dla pisarza...23.01.1854 roku zakończyła się ona dalszym odbywaniem kary,ale już na zesłaniu jako szeregowca w wojsku,w Semipałatyńsku,gdzie mógł pisać i czytać,ale jeszcze nie wydawać. Nie będę tu opisywać dziejów pisarza,ale wspomnę jeszcze tylko o trzech sprawach: Dostojewski jako DDA nie został alkoholikiem,ale poszedł w inny nałóg,nałóg hazardu;przejmujący jest opis jego zachowań,przegrywań,błagań o pieniądze,by je znów przegrać,pokajań,nieodzyskanych zastawów w lombardach,głód i nędza nie tylko jego,ale też i drugiej zony,która była brzemienna:"...Odczuwałam głęboki ból,widząc,jak cierpiał sam Fiodor:wracał z ruletki...blady,wyczerpany,ledwo trzymający się na nogach,prosił mnie o pieniądze,wychodził i po pół godzinie znowu wracał,jeszcze bardziej rozdygotany,aż do momentu,dopóki nie przegrał wszystkiego,co mieliśmy"(str.369). Przegrywał takie sumy,że on i żona mogliby przez kilka miesięcy żyć w Europie,oraz jego 10-osobowa rodzina,którą utrzymywał w Rosji. Dostojewski wieszczył:> rozpętany bój burżuazji z proletariatem skończy się nieuchronnie zwycięstwem komunizmu.W brulionach do "Młodzika" notuje zdumiewające słowa: "Życie ludzi dzieli się na dwie części:historyczną i tę,jakim życie być powinno(odkupienie przez Chrystusa,który przybrał postać człowieczą).I jedna, i druga część posiadają niezmienne prawa.Zgodnie z tymi prawami komunizm zatriumfuje.Ale tryumf ich będzie punktem największego oddalenia się od królestwa niebieskiego.Triumfu tego trzeba się spodziewać.Nie oczekuje go jednak nikt z możnych tego świata...">(str.403). I przeczuwał swoją śmierć: Już w sierpniu 1879 roku Dostojewski pisze:"Leżę tutaj i nieustannie myślę,że oczywiście umrę niedługo,i co po mojej śmierci stanie się z trzema moimi złotymi główkami..." Pisarz w styczniu 1880 roku otrzymał spadek,po zmarłej ciotce:500 dziesięcin(dziesięcina tzw. skarbowa = 10925 m² = 1,0925 ha),z warunkiem spłacenia swych sióstr. 26.01.1880 przyjeżdża do Dostojewskiego siostra Wiera,prosząc,by oddał siostrom zamiast pieniędzy ziemię,tzn. zrezygnował na korzyść sióstr ze swojej części majątku.Przy stole dochodzi do awantury,Dostojewski wychodzi do gabinetu i dostaje krwotoku. "O siódmej rano 28 stycznia Anna obudziła się i ujrzała,że mąż patrzy na nią. -Wiesz,Aniu-powiedział Fiodor-już od trzech godzin nie śpię i cały czas myślę, i właśnie uświadomiłem sobie jasno,że dzisiaj umrę". Dostojewski dostał krwotoku o 19,stracił przytomność,a o ósmej trzydzieści skonał. Biografia napisana przez Grossmana uchyla drzwi do zrozumienia dzieł Dostojewskiego,który pisał o współczesnych mu czasach,prądach intelektualnych,rewolucjonistach,carobójcach,lichwiarzach,pysznych ludziach,ladacznicach,bogatych i biednych,głodnych i bezdomnych dzieciach,katorżnikach,Czeczenach,rozterkach duszy,wyborze między złem a dobrem,o kulcie złota,nędzy i upodleniu człowieczym. Wydaje mi się,że bez znajomości kontekstu historycznego,idei,literatury i ludzi,którzy go ukształtowali nie jesteśmy w stanie zrozumieć w pełni tego, co chciał przekazać w swoich powieściach współczesnym i następnym pokoleniom geniusz Dostojewski. A biografia Leonida Grossmana nam to ułatwia.