Lord Russell of Liverpool

Wstrząsająca, to mało powiedziane. Ale z drugiej strony – dlaczego wstrząsająca? Przecież powinniśmy się „przyzwyczaić” po tonach literatury wojennej, obozowej i łagrowej, gdzie co krok są opisy zezwierzęcenia, upodlenia i bezsensownego okrucieństwa. No tak, ale Busido to przecież kodeks honorowy. Gdzież więc honor? Podejście honorowe jak najbardziej, ale dla swoich lub dla równych sobie. Honor dla ludzkiego zwierza to fikcja, ideał o którym marzy. To coś, czego być może się przestrzega w cywilizowanym świecie w pojedynku twarzą w twarz. Ale w epoce masowych totalitaryzmów, walki milionów z milionami honor już dawno został podeptany i nie należy się pokonanym. Ale przecież rycerze Busido dali się poznać od tej strony wcześniej, nie trzeba było czekać na Pearl Harbor. W II wojnie światowej można było wytłumaczyć to zderzeniem ras, kultur czy czymś podobnym, Ale parę lat wcześniej była rzeź Nankinu. Wstrząsa, ale nie dziwi. Azjaci? Dzicy? Gdzież tam! A rzeź Wołynia? A gazowanie i krematoria? A Święta Inkwizycja? Rzeź katarów, noc św. Bartłomieja… A wycinanie w pień Indian obu Ameryk? A naloty dywanowe na Drezno (i nie tylko)? Zwierzę ludzkie ma „zwyrodnienie” wbudowane w mózg od zarania, różnice geograficzne to tylko „kulturowa” i „cywilizacyjna” tapeta. Wystarczy tylko odpowiedni skręt koła historii i sprzyjające uwarunkowania…