Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Lata 60. XVII wieku to zdecydowanie mniej naświetlony czas niż np. powstanie Chmielnickiego. Oczywiście okres wojen "wszystkich ze wszystkimi" to nigdy nie jest plastyczny materiał na wciągające opowieści, ale mimo to byłem po prostu ciekawy co działo się dalej. Z konieczności trzeba sięgnąć po starsze opracowania. Przedwojenny doktorat Eustachego Jurkowa poświęcony hetmanowi Pawłowi Teterze dopiero niedawno ujrzał światło dzienne. Lwowski naukowiec przedstawił niezbyt budujący obraz przeciętnie zdolnego żołnierza bez charyzmy, który nieco przypadkiem i za sprawą ogromnej ambicji osobistej zostaje wodzem Kozaczyzny, odsyłając jeszcze mniej utalentowanego poprzednika (syna Bohdana Chmielnickiego) do klasztoru. Książkę uzupełnia krótki artykuł innego przedwojennego historyka o ostatnich latach życia hetmana po opuszczeniu Rzeczypospolitej. Autor książki opisuje oczywiście wszystkie kolejne epizody hetmaństwa Tetery, jak likwidację konkurencji (stracenie Iwana Bohuna i Wyhowskiego pod zarzutami zdrady),walkę o wpływy wśród Kozaków, klęskę wyprawy na Zadnieprze, wybuch powstania przeciw polskiej władzy i upadek Tetery pozbawionego wsparcia wojska koronnego uczestniczącego w rokoszu Lubomirskiego. W literaturze Tetera jest przedstawiany zwykle jako najbardziej propolski wódz Kozaków. Jednak wniosek z tej lektury jest taki, że choć Tetera postawił na Rzeczypospolitą, to bardziej z powodu spędzenia młodych lat na dworach magnackich i przede wszystkim chęci zaspokojenia własnej żądzy władzy w oparciu o Polaków, a nie w ramach jakiejś głęboko przemyślanej polityki. Nie jest powiedziane, że w kolejnych latach Tetera nie poszedłby tą samą drogą co Doroszenko, zresztą to nie jest przypadek, że zmarł w Turcji. Niestety za sprawą specyficznego, nieco mętnego stylu autora oraz naukowego charakteru nie jest to lekka książka w czytaniu. Zadania nie ułatwia także brak korekty (w pewnym momencie dwa razy występuje ten sam akapit, trafiają się sprzeczne ze sobą i urwane zdania itd.). Mimo wszystko warto, bo literatury na ten temat tyle co kot napłakał.