Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Zanim odniosę się bezpośrednio do samej książki pozwolę sobie na kilka informacji o tzw. Kołymie. Nazwa Kołyma na oznaczenie sowieckich łagrów wzięła się od nazwy najdłuższej rzeki , która przepływa przez obszar Syberii Wschodniej. To tutaj już w czasach Rosji carskiej tworzono pierwsze obozy dla więźniów politycznych. W latach 30 - tych, gdy do władzy doszedł Stalin, system obozów pracy został w tym obszarze znacząco rozbudowany. Organizację i tworzenie tych obozów powierzono wówczas Głównemu Zarządowi Poprawczych Obozów Pracy ( tzw. GUŁAG). Słowo to już wkrótce zaczęło symbolizować cały nieludzki system obozów pracy przymusowej. W latach 30 tych zmienił się także charakter tych obozów. W obozach tych nastawiono się odtąd na maksymalne wykorzystanie zesłańców przy niewolniczej pracy. Ponieważ teren ten słynął z licznych bogactw naturalnych zwłaszcza złóż złota , więźniowie byli zatrudniani głównie w kopalniach, ale także przy wyrębie lasów oraz na licznych budowach. W celu wykorzystania więźniów do przymusowej i niewolniczej pracy utworzono nawet w 1931 r. specjalne przedsiębiorstwo państwowe DALSTROJ , powołane do eksploatacji złóż Kołymy. Przedsiębiorstwo to rękoma zesłańców prowadziło wręcz rabunkową politykę względem obszaru Kołymy, co wkrótce stało się widoczne w spustoszonym krajobrazie. Nowa władza traktowała przy tym miejscową ludność niczym Amerykanie podbitych Indian. Ich prawa do tych ziem, do własnej kultury, religii i obyczajów tępiono z sowiecką gorliwością. Teren ten choć jest częścią kontynentalną Rosji kojarzy się wielu niesłusznie z wyspą. Dzieje się tak dlatego, że obszar ten przez 10 miesięcy w roku był odcięty od reszty kontynentu na skutek wyjątkowo mroźnych i śnieżnych zim w tym rejonie. Kołyma przez 10 miesięcy była bowiem obszarem skutym lodem z temperaturami dochodzącymi do - 70 stopni Celcjusza. Przy tym jedyny dostęp drogą morską do regionu zapewniał port -miasto, swoista stolica regionu Magadan, całkowicie niedostępny zimą. Natomiast lato na tym obszarze trwało tylko dwa miesiące, bez pór przejściowych , takich jak wiosna czy jesień. Transport zesłańców na Kołymę odbywał wyłącznie drogą morską przez Morze Ochockie z tzw. obozów przejściowych do Magadanu i obozów docelowych. O samej Kołymie , czytelnik dowie się z książki. Nadmienię tylko, że największe fale deportacji Polaków na Kołymę miały miejsce po agresji Niemiec i Rosji Radzieckiej na Polskę w 1939 r. oraz po ponownym wkroczeniu Sowietów do Polski w 1944 r. Ci pierwsi polscy zesłańcy częściowo opuścili Kołymę w wyniku układu Sikorski - Majski z 1941 r. i włączenia do armii Andersa. Okazja opuszczenia Kołymy dla tych drugich pojawiła się dopiero po śmierci Stalina w 1953 r. Ci, którzy tego dożyli mieli i tak wyjątkowe szczęście. Wielu z Polaków miało już bowiem nigdy nie wrócić do ojczyzny i na zawsze pozostać na nieludzkiej ziemi. Przechodząc do omówienia niniejszej pozycji, przyznam, że moja wiedza o sowieckich łagrach jak dotąd była raczej znikoma. Dość dużo jest bowiem na rynku czytelniczym wspomnień wojennych i obozowych. W większości koncentrują się one jednak na historii II wojny światowej i obozów tworzonych przez faszystów. Są oczywiście takie publikacje jak " Archipelag gułag" Sołżenicyna czy słynny" Gułag" Anne Applebaum, ale wspomnień polskich zesłańców na Kołymę jest stosunkowo mało. Stąd publikacja " Nie tylko Kołyma" Sebastiana Warlikowskiego, pod tym względem jest wyjątkowo cenna. Niniejsza pozycja jest bowiem zbiorem niepublikowanych do tej pory relacji Polaków, którzy przetrwali sowieckie piekło Kołymy. Na Kołymę trafiało się , jak wynika z przedmiotowej publikacji, praktycznie pod byle pretekstem. Po przeczytaniu książki, mam wrażenie, że wystarczało być Polakiem, aby trafić w trybiki tego systemu. Nie będę w tym miejscu zagłębiać się w treść wspomnień bohaterów niniejszej publikacji . Wspomnę może jedynie, iż najbardziej poruszyła mnie historia Jerzego Michalewskiego, który niezwykle szczegółowo i barwnie opisał swoją morską podróż na Kołymę przez wzburzone Morze Ochockie. Reasumując, serdecznie polecam tę książkę wszystkim i to nie tylko zainteresowanym historią. Myślę , że polscy zesłańcy na Kołymę zasługują po prostu na naszą pamięć jako nasi rodacy. Na koniec dodam jeszcze, że książka stanowi kontynuację publikacji " Kołyma" Sebastiana Warlikowskiego stanowiącej I część relacji polskich zesłańców. Książki te śmiało można jednak czytać jako samodzielne pozycje. Polecam.