Benjamín Labatut

Wspaniała książka. Trudno to kategoryzować, bo to coś pomiędzy powieścią, zbiorem opowiadań, esejem, literacką impresją wokół tematów związanych z niezwykłymi naukowcami, których historie fascynują autora i przekazuje on czytelnikowi to zaciekawienie i niezwykłą perspektywę. Zestawia kolejne losy odkryć w niestereotypowy sposób, zaczynając od wynalazcy gazów bojowych, ale jednocześnie odkrywcy sposobu pozyskiwania azotu z powietrza. Ten drugi wynalazek dał mu Nobla, a pierwszy przyniósł cierpienie wielu ludzi, straszliwą śmierć w męczarniach. Ten pierwszy, najkrótszy rozdział i najbardziej o charakterze biografii czy popularnonaukowego opracowania, to tylko punkt wyjścia do niezwykłej podróży czytelniczej po odkryciach XX wieku, będącej próbą zrozumienia, czy raczej odczucia fascynujących i niezrozumiałych dla przeciętnego człowieka postaci naukowców i ich wynalazków z dziedziny fizyki, matematyki, astronomii. Od pól bitewnych I wojny światowej i okopów wypełnionych śmiercionośnymi gazami bojowymi po zawiłości fizyki kwantowej. Czegoś takiego nie czytałem. Każdy kolejny rozdział jest obszerniejszy i powoli autor obudowuje w nim fakty literacką osłoną, wypełnia spojrzeniem w psychikę, myśli i niemal granice obłędu. Fascynuje pomysłami, wizją, sposobem w jaki przybliża postacie naukowców i okoliczności dokonywanych odkryć. Czytałem tę książkę w idealnym momencie, bo niedawno historię wynalazcy gazów bojowych czytałem w książce o bitwie pod Bolimowem, a rozwijana w książce pewna specyfika podążania za teorią i potrzebą dokonania odkrycia, potwierdzenia naukowych założeń z jakąś amoralnością, wewnętrznym rozbiciem, niczym z kwantowej fizyki, jakby przebywali w dwóch stanach jednocześnie. Oczarowała mnie ta książka, niczego podobnego nie czytałem, daleko tylko kojarzyło mi się to, zwłaszcza w pierwszej części z książkami Patricka Deville, z tą eseistyczną formą, wyjściem poza zwyczajowe rozumienie prozy. Ale tu dostajemy więcej literackiego języka, formy, bogactwa. To oryginalne i zapadające w pamięć dzieło.