Antonio Gala

Ostatni sułtan Grenady, Boabdil, snuje wspomnienia o swoim nagłym wywyższeniu i tragicznym upadku. Antonio Gala na tle historycznej rekonstrukcji wypadków, które stały się finałowym akordem obecności Maurów w Andaluzji, połączył rozważania dotyczące słabości i mocy państw oraz narodów z nakreśleniem psychologicznej charakterystyki osoby, którą przygniotło brzemię nieuchronności losu. Boadbil, wniesiony na tron za sprawą intryg swojej matki, i to wbrew sobie i swoim osobistym zapatrywaniom oraz predyspozycjom, stara się robić dobrą minę do złej gry, co w praktyce oznacza odgrywanie roli wojowniczego władcy i przekonanie o tym siebie i innych, a przede wszystkim swojej matki. A czasy są wybitnie niesprzyjające, do drzwi puka rekonkwista Kastylii i Aragonii, a w Andaluzji trwa podjazdowa wojna domowa. I otóż na Boadbila, miłośnika piękna, poezji i natury, historia nałożyła zadanie zapanowania nad tym chaosem w sobie i w państwie. Podczas gdy nasz sułtan wywija szabelką, szczury uciekają z tonącego okrętu, a im tłustszy szczur, tym bardziej jest skłonny do zdrady i przekupstwa, a królowa Izabela i król Ferdynand oczywiście nie szczędzą garstki złota i złudnych obietnic, zbijając po kolei pionki i figury, doprowadzając do arabskiego Szach-Matu. Upadek Andaluzji, to klasyczny przypadek, gdy w obliczu śmiertelnego zagrożenia, zamiast się zjednoczyć, ci co rządzą szukają mało chwalebnego ratunku dla swoich interesików, co w konsekwencji obraca się przeciw wszystkim. Ale to także rozważania o istocie zwycięzców i zwyciężonych. Bo jak to najczęściej bywa, ci pokonani reprezentują daleko wyższy stopień rozwoju cywilizacyjnego, tolerancji, humanizmu i człowieczeństwa. Rekonkwista spod znaku gorejącego krzyża, to banda zbirów i łupieżców, którzy pod płaszczykiem walki za wiarę kradną, niszczą, palą i mordują oraz torturują, zostawiając za sobą płonące stosy, czego wymownym symbolem stały się płomienie buchające nad muzułmańskim księgozbiorem. Konkluzja jest, jak zawsze, niezbyt budująca, że w starciu z barbarzyńską nietolerancją, cywilizacja pokoju i miłości stoi na przegranej pozycji. Jakże aktualny przekaz! Historia nigdy się nie powtarza, jak stwierdził Boadbil, jednakże dla mnie cała ta historia Boadbila i Andaluzji bardzo przypomina historię naszego króla Stasia i I Rzeczpospolitej. Bo oczywiście historia nigdy się nie powtarza, ale schematy niestety tak. Sama książka „Szkarłatny manuskrypt”, to połączenie miękkiego wyrafinowanego języka z twardością opowiedzianych zdarzeń. Żeby wyjść obronną ręką z tej dychotomii, pisarz Antonio Gala, musiał wykazać się arcymistrzowskim kunsztem, dlatego tej opowieści należy oddać cały szacunek, czyli czytać nieśpiesznie oraz uważnie, rozkoszując się jej pięknem oraz zadumać się nad jej treścią.