Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Podobnych powieści było już wiele. Był “Tatuażysta z Auschwitz”, był “Anioł z Auschwitz”, była “Kołysanka z Auschwitz”… Jednak “Księga Arona” to coś zupełnie odmiennego. Takiej emocjonalnej huśtawki, nasączonej cierpieniem, samotnością i bólem, dawno już nie doświadczyłam. Całe zło wojny, holokaustu, okrucieństwa, zła i głodu w zamkniętych murach getta, widziane oczami ośmioletniego chłopca. I ta sugestywna, przejmująco smutna okładka. Taka zwyczajna, taka szara, a mówiąca tak wiele, pokazująca tak dużo… Aron jest zwykłym dzieckiem. Nie ma szczególnych talentów, uzdolnień, kiepsko się uczy, średnio się zachowuje, nie słucha rodziców. Jest tak bardzo zwyczajny, że ojciec go lekceważy, sąsiedzi nie lubią i jedynie matka jeszcze wierzy, że syn wyrośnie na ludzi. Zawsze znajduje dla niego ciepłe słowo, uścisk czy uśmiech. Ciągle ma nadzieję, że chłopak będzie dobrym i uczciwym człowiekiem. Aron, wraz z rodzicami, przenosi się tuż przed wybuchem wojny do Warszawy. To tutaj zastaje ich wojenna rzeczywistość i tutaj Aron uczy się walki o przetrwanie, gdy wokół zaczynają rosnąć mury warszawskiego getta. Wojna nie daje wyboru. By przeżyć, by nie umrzeć z głodu, trzeba kombinować i kraść. Jak wielu ludzi wtedy, również Aron wierzył, że przesiedlenie żydowskich rodzin do getta, jest tymczasowe, a wojna to zjawisko przejściowe i wkrótce się skończy. Niestety z każdym dniem stawało się jasne, że trwa dalej, a to, czy ludzie w getcie mają co jeść, w co się ubrać czy też nie potrzebują lekarza i leków, nikogo nie interesuje. Aron – jak to dziecko – całej sytuacji nie ocenia. Nie zastanawia się, co by było, gdyby nie wojna, nie płacze za wolnością, nie tęskni za dawnym życiem. On przyjmuje sytuację taką, jaka ona jest i usiłuje w niej przetrwać za wszelką cenę. Nie każda z jego dziecięcych decyzji jest słuszna. Nie każda wydaje nam się racjonalna i logiczna. Ośmiolatek nie wszystko rozumie. Czasem jego działania są okrutnie infantylne, głupie wręcz, bezsensowne… Ale to w końcu małe dziecko. Ile dzieci w obliczu wojny potrafiłoby zachować racjonalizm? Ilu dorosłych? Gdy w oczy nieustannie zagląda głód, strach, samotność? str. 57 – “Na bramach do getta zawisły ostrzeżenia o zagrożeniu epidemią. Rodzice przestali odwiedzać dzielnice za murem i mnie też przykazali, żebym tam nie chodził”. Brakuje wszystkiego: jedzenia, leków, środków higienicznych, ubrań. Ludzie, osłabieni głodem, chorują. Są wycieńczeni przez pasożyty. Wszy są powszechne i szybko się rozprzestrzeniają. Biegają po głowach wszystkich dzieci i nie ma jak i czym ich zwalczyć. Zresztą i tak pojawiłyby się znowu… W dniu, w którym Aron zostaje sierotą i musi stawić czoła przytłaczającej rzeczywistości, jego świat diametralnie się zmienia. Chłopiec nie ma dokąd pójść, gdzie spać, do kogo się przytulić. Znikąd żadnego słowa otuchy. Poczucie bezpieczeństwa, którego namiastkę starała się stworzyć mu matka, pryska jak bańka mydlana. Co ma zrobić mały, samotny chłopiec, brudny i głodny, który nie ma domu, ani nikogo, kto by o niego zadbał? Dokąd iść? Do kogo się zwrócić? Strach przed niemieckimi mundurami dodatkowo się nasila, kiedy jesteś całkiem sam. Maleńki promyk szczęścia uśmiecha się do Arona, gdy ten trafia pod opiekę Janusza Korczaka i do zorganizowanego przez niego sierocińca. Tutaj Aron przypomina sobie, czym jest troska o drugiego człowieka. Niestety taki stan nie trwa długo… str. 309 – “Szliśmy dalej. Szliśmy tak już od siódmej. Szliśmy chwiejnym krokiem. Szliśmy zataczając się. Szliśmy słaniając się na nogach. Słońce wisiało dokładnie nad naszymi głowami. W uszach mi dzwoniło. Dzieci potykały się i wpadały na siebie nawzajem. Jak one wszystkie dawały radę bez wody i jedzenia? Miałem wrażenie, jakby coś mi zalewało wnętrzności”. Osoba Janusza Korczaka, który pojawia się w powieści, to bardzo ciekawy motyw, biorąc pod uwagę fakt, iż tak do końca nie wiadomo, co się z nim stało. I nie wiadomo, gdzie i jak spędził swe ostatnie chwile życia. Źródła podają, że wraz z grupą swoich podopiecznych oraz współprowadzącą Dom Sierot Stefanią Wilczyńską, został wywieziony w 1942 roku do obozu w Treblince. Był gorący sierpień. Na Korczaka i resztę jego grupy, czekały bydlęce wagony… “Księga Arona” to powieść pisana prostym, dziecięcym językiem i wydaje mi się, że właśnie dlatego jest tak mocno emocjonalna, tak bardzo i dotkliwie trafia do serca czytelnika. Aron nie analizuje sytuacji, w jakich się znajduje, on nas o nich po prostu informuje. Analizować zaczynamy my sami, zastanawiać się, co czuł, jak bardzo musiało być mu źle, jak mocno się bał. str. 219 – “Korczak powiedział, że tydzień wcześniej w jednym domu znalazł sześcioro dzieci tłoczących się na mokrym, zbutwiałym materacu. Kiedy znów nie odpowiedziałem, zapytał, kto w dzisiejszych czasach nie jest smutny. W czasach gdy cały świat jest jednym wielkim smutkiem”. Smutek, cierpienie, gwałt na ludzkiej psychice, godności. Odarcie ze wszystkiego, co ważne. Ten straszny okres w dziejach świata nigdy nie powinien się wydarzyć. Niestety wydarzył się. Nie cofniemy tego, nie zmienimy historii. Możemy jednak o tym mówić. Możemy czytać, pisać, przypominać. Za jakiś czas zabraknie naocznych świadków tych wszystkich zbrodni na ludzkości, dlatego takie powieści jak “Księga Arona” powinny powstawać i iść w świat. Powinny docierać do wszystkich, do każdego zakątka, powinny być czytane i przekazywane dalej i dalej. Być może właśnie wtedy damy ludzkości szansę pamiętania o tym i takie rzeczy już nigdy nie będą miały miejsca. Tę powieść powinien przeczytać każdy. Bez wyjątku. *cytaty pochodzą z książki **opinia również na moim blogu Papuzie pióro: http://papuziepioro.pl