Edward Boyé

Książeczki tu anonsowanej w wydaniu z 1983 roku nie znam, ale wydaje się być ona repetycją pozycji wydanej w 1932 roku przez warszawski "Rój". Jeśli się mylę, proszę o sprostowanie. W roku 1928 ukazała się, również w Warszawie, książka o identycznym tytule w wydawnictwie "Biblion", lecz autorstwa Pietro Aretino, a z włoskiego ją przełożył i objaśnieniami opatrzył Edward Boyé. Szykując później dla "Roju" swą własną publikację, skorzystał z poprzedniego posłowia, opuszczając mnóstwo wiadomości o samym Aretino, za to obficie tekst rozbudowując o opisy losów, zwyczajów, wpływów, urody, bogactwa (ale także niedoli) kurtyzan, głównie z Wenecji i z Rzymu w początkach XVI wieku. Za Aretinem przytacza tłumacz, a w tym przypadku autor, dłuższy fragment, który zaczyna się tak: Antonia: Cóż ci dokucza Nan­no? Wyglądasz, jakbyś się octu napiła. Czy to przystoi tobie, któ­ra światem rządzisz? Nanna: Światem? phi!... Antonia: A zapewne, że świa­tem! Co innego, gdybym to ja za­częła nos na kwintę spuszczać, ja, biedna, podstarzała gamratka, na którą nikt już nie leci, krom Francuzów. Tego towaru nigdy nie zbraknie! Jestem biedna ale dumna. Nanna: Moja najdroższa ku­mo! Każdy człek ma swego mola, co go gryzie. Nieraz ciężkiem stra­pieniem jest to, co ludzie uważają za szczęśliwość najwyższą; są także zmartwienia, o których się filozofom nie śniło. Ach, wierzaj mi, wierzaj, ta nasza ziemia to jeden padół pła­czu i zgrzytania zębów. Antonia: Tak, padół płaczu, ale dla mnie, nie dla ciebie, któraś się w czepku rodziła. W twoim domu ściany trzeba rozwalać, aby się goś­cie pomieścić mogli. I cały Rzym tańczy dookoła ciebie taniec murzyń­ski, niby Węgrzy w czasie jubileuszu. Twierdzi Boyé: Nikt lepiej od Aretina nie znał życia dziewek publicznych, nikt nie odzwierciedlił w literaturze tak świet­nie wulgarnej rzeczywistości i niemoralności ludzi Renesansu. Edward Boyé żył i tworzył w tym samym czasie co Tadeusz Boy-Żeleński. Zatrudniali się obaj podobnymi zajęciami i podobne mieli pasje. Boy tłumaczył z francuskiego, a Boyé z włoskiego i hiszpańskiego (ale z francuskiego też) – tamten "Komedię ludzką", ten "Dekamerona", tamtem Prousta, ten Cervantesa. Jeden miał swoje kurtyzany, drugi panie swawolne. W roku 1924 pisano, że z racji podobnych nazwisk i zainteresowań mogliby się zaprzyjaźnić, ale była to chyba supozycja zjadliwa, gdyż panowie B. wielką przyjaźnią do siebie nie pałali. O tym autorze i tłumaczu wiadomości pozostało tak niewiele, że potomek jego, dokładnie śledzący genealogię rodziny, napisał iż notka w Nowej Panoramie Literatury Polskiej, mająca zaledwie jedenaście zdań, to informacja wyczerpująca: Urodzony 9 maja 1897 w Warszawie w środowisku mieszczańskim; syn Wilhelma Boyé i Jadwigi z domu Eberlein. Od 1915 do 1918 studiował na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Warszawskiego. W 1916-1917 redagował i wydawał czasopismo „Pro Arte i Studio”(...) kontynuował studia na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. W 1919 uzyskał magisterium a w 1920 doktorat.(...) Od 1928 był tłumaczem i redaktorem Biblioteki Literatury Hiszpańskiej i Hiszpanoamerykańskiej wydawanej przez Rój, nadto publikował liczne przekłady z literatury włoskiej i francuskiej. W 1929 ożenił się z Wandą Skrzypiciel (2o voto Odolska-Boyé) późniejszą dziennikarką radiową. Został sportretowany w powieści Zbigniewa Uniłowskiego "Wspólny pokój" (wyd. 1932) jako Michał Bove. (...) Był członkiem Polskiego PEN Clubu; w 1937 otrzymał nagrodę PEN Clubu za przekłady z języków obcych. W okresie II wojny mieszkał w Warszawie; (...) Zmarł 12 sierpnia 1943 w Warszawie; pochowany tamże na cmentarzu ewangelicko-augsburskim. cały tekst: https://nplp.pl/artykul/boye-edward/ Dłuższa genealogia rodziny jest w Sieci tutaj: https://www.kimonibyli.pl/edward-boye-tlumacz-poeta-i-jego-przodkowie/ Zajrzyjmy do "Wspólnego pokoju", by Edwarda-Michała opisanego zobaczyć. Weszli do pustej prawie kawiarni. Niedzielna nuda wyrażała się w bezmyślnie zapatrzonych twarzach kelnerów. Zaledwie kilka stolików było zajętych przez stałych bywalców. Lucjan dojrzał w kącie sali swego przyjaciela, Michała Bove, doskonałego tłumacza włoskiej i hiszpańskiej literatury. Siedział z żoną. Kiwnął przyjaźnie ręką w stronę Lucjana. Obaj podeszli do małżeństwa i Lucjan przedstawił im Dziadzię. Uściśnięto sobie dłonie. Bove uprzejmie odezwał się do Dziadzi: – Znam pana już od kilku lat, z widzenia i ze słyszenia. Zdaje się, że ostatnio odbył pan wielką podróż? – Tak, pół roku nie było mnie w kraju. I Dziadzia począł opowiadać, gdzie był. Bove miał nieforemną, zniszczoną twarz, o spłaszczonym nosie i małych, chytrych oczkach. Był to zdolny, wykształcony człowiek, któremu ostatnio dobrze się powodziło, lecz mimo to wiecznie był zgorzkniały, i kogo tylko spotkał, natychmiast roztaczał przed nim swe żale. Najprzykrzejszą jednak cechą jego charakteru, było niesłychane plotkarstwo i zawiść. Toteż mimo powagi jego prac, starsi pisarze unikali go, wobec czego Bove zaprzyjaźnił się z młodymi, tłumacząc to sympatją dla ich idei i postępu. Zależnie jednak od okoliczności, zarówno na jednych, jak i na drugich, wylewał kubły nienawiści i wzgardy. Jedyną jego zaletą było poczucie humoru i groteski. (...) (Na ile są to opisy rzetelne, a na ile bezpardonowe bystrego 20-latka, tego już wiedzieć nie będziemy) Edward Boyé jest tłumaczem dwóch dzieł gigantycznych: włoskiego "Dekamerona" i hiszpańskiego "Don Kichota". To ostatnie jest najlepszym, jak dotąd, przekładem Cervantesa; nie miało przed rokiem 1930 konkurencji i prawie sto lat później też nie ma. Bardzo możliwe, że jest on również tłumaczem dziełka Pietro Aretino "Swawole kobiet zamężnych" z 1923 roku. Tutaj styl polszczyzny aretinowskiej podobny jest do stylu Boyégo w przekładach bezspornych. Natomiast swada przedmowy wydaje się bardziej pikantna niż w innych jego esejach. Kto to wydał, także nie wiadomo, tyle że ujawniona została drukarnia Akademicka w Warszawie. Może jest to zatem podobnie "akademicka", czyli studencka jeszcze, produkcja Edwarda Boyé. B.K.