Ryszard Kołodziejczyk

Najsłabsza pozycja z serii „Biblioteka Wiedzy Historycznej” z jaką miałem do czynienia. A szkoda, bo temat sam w sobie warty jest przybliżenia szerszemu gronu zainteresowanych historią Polski pod zaborami. Bohaterowie „nieromantyczni” są u nas prawie nieznani, wszak karmi się obywatela martyrologią „romantycznych” powstań i czynów „za naszą i waszą wolność”. Tacy ludzie jak książę Ksawery Drucki-Lubecki są ledwo wspominani, a co tu dużo mówić o pomniejszych „pionierach kapitalizmu”, takich jak np. Piotr Steinkeller, jeden z bohaterów książki Ryszarda Kołodziejczyka. Mam wrażenie, że gdyby nie pozytywizm jako jedna z epok literatury omawianych na lekcjach języka polskiego, to co niektórzy chętnie pominęliby w ogóle okres mało „romantyczny” w naszych dziejach (tak jak to się robi choćby z Powstaniem Warszawskim i resztą okresu wojny i okupacji; o tym pierwszym trąbi co roku bogoojczyźniana część sceny politycznej, na siłę wciskając kult „heroicznego” czynu, nic nie wspomniawszy o okresie 1939-1943 i tytanicznej robocie Polskiego Państwa Podziemnego). Bo to co wymaga ciężkiej, żmudnej i nie od razu przynoszącej efekty pracy, nie jest zbyt pociągające. A przecież ci, co tak „romantycznie” podnosili szablę na zaborcę/okupanta musieli na czymś bazować. Bez tych, od których zależał rozwój gospodarczych podstaw narodu, niewiele by zdziałali. Do takich należeli bohaterowie „nieromantyczni”: wspomniany już Piotr Steinkeller, bracia Łubieńscy, Józef Lubowidzki oraz wszyscy, za których sprawą można było uruchomić kolej żelazną na ziemiach polskich. Książka poświęcona prekursorom kapitalizmu w pierwszej połowie XIX wieku była na pewno potrzebna. Niestety Ryszard Kołodziejczyk co najwyżej „liznął” temat. Pierwszy rozdział, stanowiący tło społeczno-gospodarcze dla pozostałych, jest nieproporcjonalnie obszerny w porównaniu z nimi. Z kolei rozdziały „merytoryczne” naświetlają w bardzo skrócony sposób sylwetki i dokonania ich bohaterów. Mogło być dobrze, a jest bardzo skrótowo i to pozostawia niedosyt. Mimo wszystko warto sięgnąć po dzieło o ludziach, których pomników nie spotkamy w naszych miastach, a którzy mieli swój niemały wpływ na losy społeczeństwa polskiego pod zaborami. Może ona być przyczynkiem do dalszych, bardziej pogłębionych studiów w tymże przedmiocie.