21 czerwca – urodziny Andrzeja Sapkowskiego

Andrzej Sapkowski obchodzi dziś urodziny. Data wydaje się znamienna – w końcu 21 czerwca to wyjątkowy dzień: początek lata i tradycyjnie czas, w którym Słowianie, podczas nocy kupały, oddawali się różnego rodzaju obrzędom i świętowaniu. Urodzony tego dnia 1948 roku w Łodzi pisarz niewątpliwie przyczynił się do zachowania pamięci o tym, co ze słowiańskością związane, choć, co trzeba podkreślić, w swoich książkach nawiązywał do szeroko pojętego folkloru, tworząc finalnie klasyczną fantasy. Jeśli prześledzimy twórczość autora, odkryjemy w jego publikacjach miłość do mitologii różnych krajów oraz twórcze przekształcanie toposów popularnych w europejskiej literaturze. Co więc jeszcze napisał Andrzej Sapkowski – poza „Wiedźminem”?

Co napisał Andrzej Sapkowski?

Książki z cyklu o „Wiedźminie” – książki i opowiadania o Geralcie

Ile jest książek z cyklu o wiedźminie? Czy Geralt jest bohaterem opowiadań? W jakiej kolejności czytać sagę? Odpowiedzi podaliśmy w artykule wyjaśniającym dokładnie to zagadnienie. Dzieje Białego Wilka możemy bowiem poznawać chronologicznie, stopniowo zagłębiając się w akcję postępującą w powieściach i opowiadaniach, lub sięgnąć po publikacje, kierując się datami ich pojawienia się na rynku. Jeden i drugi sposób ma swoje zalety. Komplikować sprawę może fakt, że tom „Sezon burz” z 2013 roku to osobna historia, a jej akcja dzieje się zarówno przed, jak i po wydarzeniach wiedźmińskiej sagi. Tom „Coś się kończy, coś się zaczyna” zawiera z kolei odrębne opowieści, przez niektórych fanów traktowane jako alternatywne zakończenie cyklu.

Wielu fanów uważa, że wiedźmińską sagę otwiera tom „Ostatnie życzenie”, bo to w nim można znaleźć słynny cytat:

Książki niedotyczące sagi o wiedźminie

Nie tylko „Wiedźmin”, czyli trylogia husycka

Andrzej Sapkowski może i jest najbardziej znany jako autor postaci Geralta, ale ma na swoim pisarskim koncie także inne niezapomniane kreacje bohaterów. Reinmar z Bielawy, zwany Reynevanem, ma charakter zupełnie odmienny od mrukliwego wiedźmina – jest nieco naiwnym romantykiem i idealistą. To uczony, zielarz i medyk, który popada w tarapaty w wyniku uczucia, którym obdarzył żonę innego. Przyłapany na romansie musi uciec – a ścieżki prowadzą go przez targane wojną religijną z husytyzmem ziemie XV-wiecznego Śląska. Tak rozpoczyna się pierwszy tom trylogii husyckiej, czyli „Narrenturm”. W kolejnych częściach cyklu bohater wpada w wir wielkiej historii, musi stawić czoła zagrożeniom niesionym przez fanatyków religijnych. Jednocześnie walczy o miłość swojego życia, mści się za śmierć brata oraz wciela się w szeregi husyckich szpiegów.

W tym cyklu Sapkowski łączy elementy fantastyczne z prawdziwą historią Europy. Reinmar podczas swoich wojaży spotyka m.in. Zawiszę Czarnego czy Mikołaja Kopernika. Autor miesza prawdę z fikcją, tworząc cykl pełen wartkiej akcji, humoru i dbałości o każdy historyczny szczegół.

Na cykl trylogii husyckiej składają się tomy: „Narrenturm”, „Boży bojownicy” oraz „Lux perpetua”.

Inne książki Sapkowskiego, czyli „Żmija”

Czytelnicy, którzy chcieliby się przekonać, jak Sapkowski pisze o współczesnym świecie, powinni sięgnąć po powieść „Żmija” z 2009 roku. To zupełnie inna formuła literacka, w której pojawiają się cechy literatury sensacyjnej i wojennej, a wszystko to zmieszane z elementami fantasy.

Autor zabiera nas do czasów radzieckiej interwencji w Afganistanie. Towarzyszymy bohaterowi o nazwisku Paweł Lewart, który jest chorążym Armii Radzieckiej, ale polskiego pochodzenia. Lewart nie jest zwykłym żołnierzem – przejawia bowiem zdolności paranormalne, które niejednokrotnie ratują mu skórę podczas wojny. Umiejętności te zwiększają się, gdy chorąży spotka złotą żmiję – a spotkanie to odmieni nie tylko jego losy. „Żmija” to opis wojennego okrucieństwa, upadku morale sowieckich żołnierzy i ceny, którą zapłacić muszą wszyscy połączeni bitewnym szaleństwem.

Andrzej Sapkowski – co czytać po „Wiedźminie”?

Historia i fantastyka. Wywiad rzeka

Andrzej Sapkowski niechętnie udziela wywiadów, rzadko też można go spotkać na literackich festiwalach czy konwentach fantastycznych (wyjątkiem są ostatnio wydarzenia związane z promocją netfliksowego serialu „Wiedźmin”; 24–25 czerwca 2023 roku w Łodzi odbędzie się Wiedźmin Fest, na którym pisarz będzie gościem, choć możliwość spotkania go na żywo należy do unikalnych). Z tego powodu książka „Historia i fantastyka” wydana w 2005 roku to pozycja obowiązkowa dla każdego jego fana. Zapis rozmowy, którą z autorem przeprowadził historyk literatury i dziennikarz Stanisław Bereś, rzuca światło na artystyczne wybory pisarza, jego światopogląd i metody pracy.

„Nie jest to więc książka dla tych fanów fantastyki, którzy interesują się tylko śmiercionośną drogą miecza wiedźmina lub smaczkami podbojów miłosnych Reynevana (choć i o tym się tu rozmawia), ale raczej dla tych, których pasjonują sekretne związki historii i fantastyki, poglądy pisarza na literaturę i metody jego pracy twórczej. Choć nie ulega wątpliwości, że zarówno miłośnicy przygody, jak i smakosze ambitniejszych odmian fantasy znajdą w tych rozmowach coś dla siebie” – obiecuje wydawca książki. Inteligencja, elokwencja, pewność swoich racji, a do tego ironiczne poczucie humoru i przewrotne sądy – takie cechy Sapkowskiego wyłaniają się na pierwszy plan na kartach tej publikacji.

Przewodnik po literaturze fantasy, czyli Sapkowski zaprasza do smoczej jaskini

Wiedzieliście, że Sapkowski napisał kompendium wiedzy o fantastyce? Mowa o „Rękopisie znalezionym w smoczej jaskini. Kompendium wiedzy o literaturze fantasy”. Jak mówi sam autor, publikacja ta została pomyślana jako przewodnik, bedeker: „Jako nić Ariadny, pięknej córy króla Minosa, dzięki której Tezeusz, syn Egeusza, nie zbłądził w czeluściach labiryntu Krety. Albowiem fantasy jest Labiryntem…”.

W tym przewodniku po fantasy Sapkowski omawia historię gatunku, najważniejsze dzieła, wymienia kluczowych pisarzy oraz najsłynniejszych bohaterów. Dużo tu informacji o popularnych w literaturze fantasy motywach, legendach arturiańskich, mitach celtyckich, nordyckich i greckich. Sapkowskiemu udało się napisać kompendium pełne merytorycznej wiedzy, niepozbawione jednocześnie charakterystycznego dla jego pisarstwa barwnego i kąśliwego stylu. Autor cyklu o wiedźminie tworzy też osobistą listę 100 dzieł, które powinien znać każdy miłośnik fantasy. To doskonała ściąga dla tych, którzy dopiero zaczynają swoją przygodę z tym gatunkiem!

Sapkowski i „Świat króla Artura”

Mit arturiański inspiruje całe rzesze pisarzy, a do tego grona możemy zaliczyć też Andrzeja Sapkowskiego. Dowodem publikacja „Świat króla Artura”, wydana po raz pierwszy w 1995 roku, a ostatnio przypomniana czytelnikom w 2021 roku. 

W tym eseju autor rozkłada popularny mit na czynniki pierwsze, szukając początków celtyckiej opowieści, na której zbudowano popularne toposy literackie. Stara się oddzielić ziarno prawdy od legendy. Rozgryza fenomen mitu, a dodatkowo analizuje związane z nim postaci i miejsca: legendę o Świętym Graalu, Tristana i Izoldę, rycerzy Okrągłego Stołu, Camelot i Avalon. Podczas lektury wyraźnie czuć, że temat jest Sapkowskiemu szczególnie bliski – widać tu pasję, a także ogromną wiedzę na temat mitu arturiańskiego.

W pierwszym wydaniu tego tomu znalazło się też jedno opowiadanie, zatytułowane „Maladie”. To wariacja na temat niespełnionej miłości Tristana i Izoldy, zawierająca alternatywne zakończenie legendy. Utwór ten znajdziemy też w zbiorze „Coś się kończy, coś się zaczyna” (oryginalnie z roku 2000), powtórnie wydanym w 2009 roku już pod tytułem „Maladie i inne opowiadania”.

Jak mówi sam autor, jest to jeden z jego ulubionych utworów – jeśli więc lubicie twórczość tego pisarza, warto sięgnąć również do opowiadania, które on sam szczególnie ceni.