Wiele je łączyło i wiele dzieliło. Obie bezkompromisowe, obie piekielnie pracowite. Torańska bardziej empatyczna, ostra, ale nieprzekraczająca norm. Fallaci – jak inne florentynki – ostra, bezkrytyczna, w ocenie innych niemająca hamulców. Jestem ciekaw, co miałyby sobie do powiedzenia – mówi Remigiusz Grzela. – Kiedy mówiłem, że chcę napisać taką książkę, pytano mnie: „A spotkały się? Teresa i Oriana?”. Nie spotkały się, chociaż czasem mijały się na szlaku.

Florencja i Wołkowysk (obecnie na Białorusi) – miejsca, z których w świat wyruszyły dwie najważniejsze dziennikarki tej samej epoki.

Kiedy Fallaci zaczęła jeździć na wojny i pisać reportaże, jej śladem podążyło wiele dziennikarek. Do dzisiaj stawiana jest za wzór odwagi, niezłomności, ale też bezczelności. Była tam, gdzie chciała. Pisała, o czym chciała. Ale przede wszystkim pytała – rewolucjonistów i tyranów, opozycjonistów i anarchistów, królów i robotników. Ponieważ sama rozmowa nie pozwalała jej na swobodne oceny i komentarze, zaczęła poprzedzać wywiady coraz obszerniejszymi wstępami. O Kissingerze napisała: Nawet dostał Nobla. Biedny Nobel. Bywała więcej niż bezwzględna. Jej książki Wywiad z Historią i Wywiad z Władzą należą do najważniejszych w gatunku. Fallaci koniec życia poświęciła „walce z radykalnym islamem”. Walcząc z chorobą nowotworową i walcząc ze światem po ataku na World Trade Center, pogrążała się w obsesji. Umierała w samotności.

Teresa Torańska zaczynała od reportażu. Była nie tylko wściekle ciekawa świata, ale próbowała go jakoś naprawić. Stała się mistrzynią reportażu interwencyjnego. Aż pojawili się ONI. Mówiła Grzeli: Wydarzenia w czasie Solidarności działy się bardzo szybko, a mnie nurtowała jedna myśl. Chciałam spojrzeć w oczy komunistom. Uważałam, że nastąpił spadek ideologii. Była jesień 81, jechałam maluchem pod Lublin, na chłopskie strajki. Coś śpiewałam i w pewnym momencie przypomniałam sobie książkę Krzysztofa Kąkolewskiego Co u pana słychać? Dwadzieścia lat po wojnie odwiedzał byłych nazistów i zadawał im tytułowe pytanie. Nagle mnie olśniło. Tylko Torańska mogła wydobyć z Bermana scenę, w której tańczy on z Mołotowem, a Stalin kręci korbką patefonu. Zapytała: Kto był za kobietę? To pytanie na pewno zadałaby też Oriana Fallaci. Teresa Torańska zaczęła swoje Rozmowy z Historią – z Onymi, Nami, tymi, którzy byli, którzy są, którzy wyjechali, którzy wymknęli się śmierci. W końcu zaczęła pracować nad Smoleńskiem – książką, która miała zanalizować epokę, pokazać, kim jesteśmy, w jakim miejscu – i dlaczego.

Źródła i dokumentacja

Remigiusz Grzela uzyskał zgodę na napisanie książki od spadkobierców obu bohaterek – męża Teresy Torańskiej, Leszka Sankowskiego, i siostrzeńca Oriany Fallaci, Edoarda Perazziego. Książka Oriana Fallaci – Teresa Torańska. Podwójne życie reporterki powstaje m.in. w Warszawie, Mediolanie i Florencji.

Warszawa – tutaj Remigiusz Grzela wielokrotnie spotykał się z Teresą Torańską i Leszkiem Sankowskim. Z Torańską przeprowadził kilka wywiadów, w tym ostatni, jakiego udzieliła. Po jej śmierci opublikował też rozmowy z jej mężem w zbiorze Obecność.

W Mediolanie Grzela przeprowadził rozmowy z siostrzeńcem Oriany Fallaci, Edoardem Perazzim, oraz z jej współpracownikami i kolegami po fachu: Ferruciem de Bortolim, redaktorem naczelnym „Corriere della sera” (to on namówił Fallaci do zabrania głosu w sprawie ataku na wieże World Trade Center), Alessandrem Cannavo z „Corriere” (redagował w Nowym Jorku, wspólnie z Fallaci, jej pierwsze teksty po WTC), Danielą Di Pace (asystentką Fallaci w ostatnich czterech latach życia).

We Florencji rozmawiał z bliskimi przyjaciółmi Fallaci w ostatnim okresie jej życia, również z jej lekarką. Dzięki spadkobiercom Fallaci uzyskał dostęp do archiwum reporterki w wydawnictwie Rizzoli, gdzie przechowywane są m.in. kolejne wersje jej wywiadów z Wałęsą i Rakowskim. Odwiedził także miejsce pochówku Oriany.

Autor

Remigiusz Grzela – urodzony w Starogardzie Gdańskim, dziennikarz, pisarz, dramaturg, wykładowca akademicki. Autor zbiorów rozmów (Rozum spokorniał, Hotel Europa, Wolne, Obecność), wywiadów-rzek (Marian Kociniak. Spełniony, Było, więc minęło. Joanna Penson – dziewczyna z Ravensbrück, kobieta Solidarności, lekarka Wałęsy, To, co najważniejsze. Irena Jun i Stanisław Brudny, Krafftówna w krainie czarów), książek reporterskich (Bagaże Franza K., czyli Podróż, której nigdy nie było, Wybór Ireny), a także powieści (Bądź moim Bogiem, Złodzieje koni). 

„Oriana Fallaci – Teresa Torańska. Podwójne życie reporterki” będzie trzecią książka Grzeli, którą opublikuje Prószyński i S-ka.  

źródło: materiały prasowe wydawnictwa