Przypomnijmy, że w ubiegłym roku, podczas gali przyznania Nagrody Silesius, nad którą objęliśmy patronat medialny, doszło do bezprecedensowego wydarzenia. Trzech poetów nominowanych w kategorii debiut – Maciej Bobula, Michał Domagalski i Jan Rojewski – oświadczyło, że w geście solidarności chce podzielić pomiędzy siebie nagrodę w wysokości 20 tys. złotych. Jak tłumaczyli, „system, w którym zwycięzca bierze wszystko, a przegrany odchodzi z niczym, jest dla nas bolesny”. To wydarzenie zapoczątkowało dyskusję o potrzebie zmian w zasadach przyznawania nagród. Podczas konferencji prasowej, która odbyła się 8 stycznia, dyrektor Wrocławskiego Domu Literatury Irek Grin podsumował działania podjęte w minionym roku oraz przedstawił plan na rok 2020, w tym rewolucyjne zmiany w regulaminach nagród.

Nagrody literackie

Wrocławski Dom Literatury jest organizatorem dwóch najważniejszych wrocławskich nagród literackich: Literackiej Nagrody Europy Środkowej Angelus oraz Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej Silesius. Od tego roku w ich regulaminach znajdziemy rewolucyjne zmiany, których efektem będzie zwiększenie puli nagród i liczby wyróżnionych, przede wszystkim dzięki ustanowieniu nagród finansowych dla wszystkich autorek i autorów, którzy znajdą się w gronie finalistów. W przypadku Angelusa nagroda główna dla autora pozostała bez zmian i wynosi 150 tysięcy złotych, ale nagroda dla tłumacza została dwukrotnie zwiększona i wyniesie od tego roku 40 tysięcy złotych. Ponadto wprowadzono wyróżnienia finansowe po 5 tysięcy złotych gwarantowane wszystkim finalistom oraz ustanowiono dodatkowe wyróżnienie dla zdobywcy Nagrody im. Natalii Gorbaniewskiej przyznawanej w plebiscycie internetowym. Wybrany przez czytelników laureat zostanie zaproszony – na koszt organizatora – na trzymiesięczne stypendium literackie we Wrocławiu.

W przypadku Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej Silesius laureatka lub laureat za książkę roku dostanie – tak jak do tej pory – 50 tysięcy złotych, ale po 5 tysięcy złotych otrzymają również autorzy wszystkich prezentowanych w finale książek. Co istotne, wzrasta do siedmiu liczba tomów nominowanych do Silesiusa. Zmiany nie ominą także debiutantów. Zwycięzca kategorii debiut otrzyma nagrodę w wysokości 15 tysięcy złotych, a nominowane autorki i autorzy również po 5 tysięcy złotych. Całkowita suma obu nagród zwiększy się o 75 tysięcy złotych.

Nie tylko nagrody

Oprócz organizacji wspomnianych wyżej konkursów Wrocławski Dom Literatury będzie kontynuował znane już wszystkim mieszkańcom stolicy Dolnego Śląska projekty. Są to między innymi Międzynarodowy Festiwal Poezji Silesius, konkurs na recenzję literacką im. Tymoteusza Karpowicza, Wrocławskie Targi Dobrych Książek, a także stałe cykle spotkań literackich w klubie Proza. Z uwagi na postępujące zmiany klimatyczne od marca rozpocznie się również nowy cykl zatytułowany „Oblicza katastrofy – literatura”.

W 2020 WDL zamierza również kontynuować ideę spotkań z pisarzami w szkołach. W ubiegłym roku blisko 2 tys. uczniów miało okazję dyskutować z Filipem Springerem, Elżbietą Cherezińską czy Wojciechem Chmielarzem. W tym roku tych okazji dla wrocławskich licealistów ma być dużo więcej. 

Fundacja Tokarczuk

Jak podkreślano podczas konferencji, jednym z najważniejszych punktów programu Wrocławskiego Domu Kultury jest wsparcie działalności Fundacji Olgi Tokarczuk, której – decyzją Prezydenta Wrocławia Jacka Sutryka – WDL został strategicznym partnerem. Sam dyrektor WDL został wraz z Agnieszką Holland powołany przez noblistkę do Rady Fundacji. To również kierowana przez Grina instytucja jest administratorem przyszłej siedziby Fundacji, czyli mieszczącej się przy ul. Krzyckiej 29 we Wrocławiu willi Marii i Tymoteusza Karpowiczów. 

Miasto Literatury UNESCO 2020

30 października 2019 roku Wrocław został przyjęty do Sieci Miast Kreatywnych UNESCO, stając się tym samym drugim (po Krakowie) Miastem Literatury UNESCO w Polsce. Projekty Wrocławia przedstawione w aplikacji do Sieci Miast Kreatywnych mają zarówno wymiar lokalny, jak i międzynarodowy, a punktem wyjścia do ich stworzenia było 17 celów zrównoważonego rozwoju, które UNESCO przyjęło w 2015 roku jako program działań podnoszących jakość życia ludzi na całym świecie. Skupiają się na wspieraniu lokalnych przemysłów kreatywnych związanych z książką, budowaniu społeczności wokół wydarzeń literackich i angażowaniu w nie różnych grup mieszkańców. Podejmują także wyzwania stawiane przez współczesność: integracja mieszkańców Wrocławia pochodzących z różnych krajów i kultur, przeciwdziałanie ksenofobii i wykluczeniu, wyrównywanie szans w dostępie do edukacji i kultury. Wszystkie zaplanowane działania realizowane będą w formie współpracy z lokalnymi organizacjami, a także innymi Miastami Literatury UNESCO, zwłaszcza tymi najbliższymi Wrocławiowi geograficznie i programowo: Lwowem, Krakowem, Pragą i Heidelbergiem.

Jako pierwsze zostaną wdrożone trzy pilotażowe programy przeciwdziałające tym zagrożeniom, tj. wprowadzenie księgarni niezależnych w nowe przestrzenie życia społecznego, w tym w najważniejsze miejske wydarzenia kulturalne i społeczne; wolontariat senioralny skupiony wokół największych wrocławskich festiwali literackich oraz targów książki; program integracji obcokrajowców poprzez warsztaty z literatury polskiej, ze szczególnym uwzględnieniem obywateli Ukrainy, którzy uczą się i uczą swoje dzieci języka polskiego. Ostatni z wymienionych programów pilotażowych ma ułatwić proces integracji tych osób ze społecznością lokalną, kreatywnie wykorzystać wielokulturowe dziedzictwo miasta, a także zapewnić równy dostęp do działań literackich w mieście. Zajęcia mają być adresowane zarówno dla dzieci i młodzieży, jak i dorosłych. 

Wrocławski Dom Literatury będzie także kontynuował i rozwijał współpracę międzynarodową, w tym program rezydencji literackich dla polskich twórców w czeskim Broumovie czy działania w ramach sieci ICORN. Zorganizowany zostanie cykl międzynarodowych debat z udziałem autorek i autorów reprezentujących różne kraje i kultury, których celem będzie spojrzenie na ten problem z perspektywy literatury, a następnie próba znalezienia wspólnych rozwiązań i narzędzi, które pomogą przeciwdziałać narastającej fali postaw ksenofobicznych. Projekt ten rozpisany został na cztery lata, a jego zwieńczeniem będzie publikacja prezentująca zapisy debat i komentarze do nich.

Fotografia otwierająca: fot. Max Pflegel; mat. pras. WDL