Jesteśmy społecznością, która kocha książki

8/10
"Konformista" jest jedną z najbardziej znanych powieści Alberto Moravii za sprawą równie cenionego filmu Bertulocciego. Bohaterem powieści włoskiego pisarza jest Marcello Clerici, agent służb specjalnych w służbie faszystowskiego rządu. Jest to zarazem

Moravia śledzi swojego bohatera poprzez trzy wybrane fragmenty jego życia - od istotnego okresu w dzieciństwie Marcella (prolog), moment jego ślubu z Giulią oraz misję w Paryżu (główna część powieści) aż po moment upadku faszyzmu we Włoszech. Zawarty w tytule temat powieści zaczyna być już jasny na samym początku powieści, ponieważ Marcello zaczyna podejrzewać siebie o odstawanie od powszechnie przyjętej normy, bo znajduje upodobanie w "zabijaniu" kwiatów, a potem już prawdziwym zabijaniu zwierząt. Powieść Moravii jednak nie przeradza się w zwyczajne studium osobowości psychopatycznej, bo Marcello wyrasta na człowieka, którego można by nazwać nawet porządnym, pomimo że ślepo pracuje dla faszystowskiego rządu. To na bohaterze ciągle koncentruje się uwaga pisarza, a więc i czytelnika. Problem z bohaterem jest taki, że Marcello od wspomnianego momentu w dzieciństwie czuje się ciągle boleśnie wyalienowany i przez wszystkie lata swojego życia obsesyjnie analizuje siebie oraz otaczające go społeczeństwo pod kątem dziwacznie pojmowanej przez niego "normalności", którą myli z czystym konformizmem. Moravia właśnie w konformizmie, a także w zrodzonym w dzieciństwie Marcella upodobaniu do szkoły z jej uporządkowanymi zasadami, systemem wartości i zamkniętymi mikrospołecznościami, upatruje przyczyn niezgorszego funkcjonowania ustrojów autorytarnych i totalitarnych.

Poza psychologizmem i nieoczywistą, ale bardzo udaną analizą systemu opartej niemal wyłącznie na jednym człowieku, powieść Moravii, mimo że ma prostą i wręcz pretekstową fabułę, bardzo dobrze działa również jako zwyczajny thriller szpiegowski, a w pewnym momencie nawet erotyczny, gdy pod koniec powieści tworzy się specyficzny trójkąt pomiędzy Marcellem, jego żoną Giulią i żoną dawnego profesora Marcella. Język Włocha odznacza się klarownością, wysublimowaniem, uporządkowaniem i przyjemną prostolinijnością, ale nigdy nie popada w banał. Co ciekawe, film Bertolucciego, choć właściwie wiernie przenosi całość fabuły powieści na ekran, jest pod tym względem zupełnie inny a nawet dokładnie odwrotny - pompatyczny, barokowy, z przesadnie ufantazjowaną formą, która rzadko posiada jakikolwiek dobrze umotywowany cel swojego istnienia. Między innymi dlatego powieściowy pierwowzór zdecydowanie wygrywa to porównanie.

8/10
"Konformista" jest jedną z najbardziej znanych powieści Alberto Moravii za sprawą równie cenionego filmu Bertulocciego. Bohaterem powieści włoskiego pisarza jest Marcello Clerici, agent służb specjalnych w służbie faszystowskiego rządu. Jest to zarazem

Moravia śledzi swojego bohatera poprzez trzy wybrane fragmenty jego życia - od istotnego okresu w dzieciństwie...

10/10
Tak jak "Ferdydurke", "Zbrodnia i kara" była przeze mnie znienawidzoną lekturą w liceum. Postanowiłem wtedy po prostu nie czytać Dostojewskiego i teraz nie wiem, czy powinienem żałować, że nie sięgnąłem po jego twórczość wcześniej. Może już wtedy byłbym w stanie docenić literaturę i nauczyć się regularnego, świadomego czytania. Ale może wręcz przeciwnie? Może należy cieszyć się, że zacząłem czytać dopiero po latach, gdy dopiero teraz zacząłem Dość o mnie, czas powiedzieć coś o książce!

"Zbrodnia i kara" zdaje się zaczynać in medias res, gdy Raskolnikow już postanowił popełnić morderstwo, gdy już nękają go uciążliwe stany chorobowe. Genialność powieści, której odmawiałem jej w czasach szkolnych, polega właśnie na tym, że dopiero na przestrzeni całej książki czytelnik stopniowo dowiaduje się, co tak naprawdę kierowało Raskolnikowem. Wbrew mojemu nieprawidłowemu przeświadczeniu, które również wyniosłem ze szkoły, Dostojewski nie poświęca całości książki wyłącznie stanom psychicznym i wyrzutom sumienia Rodiona leżącego nieustannie na kanapie. Dzieje się tu znacznie więcej i nie o samego Raskolnikowa tu chodzi.

Dostojewski poza Raskolnikowem prezentuje całą gamę żywych postaci - od alkoholika Marmieładowa i jego bojącej się całego świata córki Sonii, poprzez dogłębnie nieszczęśliwą Katarzynę Iwanownę, usychającą z troski nad synem matkę Raskolnikowa i jego spokojnej siostry, głośnego i poczciwego Razumichina (uwielbiam go, doskonały przyjaciel dla Rodiona), aż do nijakiego Lebieziatnikowa z dziwnymi poglądami, ekscentrycznego i przebiegłego Porfirego oraz Łużyna, który za obyczajnością skrywa arogancję i podłość. Nad tym wszystkim stoi tajemniczy i niepokojący samą swą obecnością Swidrygajłow z niejasnymi zamiarami wobec Rodiona i jego najbliższych. Sam Raskolnikow jest ciekawą postacią, paradoksalnie odpychającą, jednocześnie zaskakującą nagłą dobrocią serca, inteligencją i siłą charakteru. To wszystko składa się swoisty obraz społeczeństwa petersburskiego oraz obraz miasta do cna zepsutego, które samą swą atmosferą oddziałuje na bohaterów, wywołując w nich rozpacz, agresję i całą masę negatywnych uczuć.

Nie dam rady nie porównywać "Zbrodni i kary" do "Braci Karamazow", których przeczytałem wcześniej. "Zbrodnia i kara" nie posiada dłużyzn czy przeładowania wątkami i myślami. Jest to powieść przemyślana, o spójnej kompozycji, a jej akcja jest wartka i trzyma w napięciu niczym dobry thriller. Wręcz powiedziałbym, że ta najsłynniejsza powieść Dostojewskiego może być uznawana za pierwszy thriller psychologiczny w dziejach.

10/10
Tak jak "Ferdydurke", "Zbrodnia i kara" była przeze mnie znienawidzoną lekturą w liceum. Postanowiłem wtedy po prostu nie czytać Dostojewskiego i teraz nie wiem, czy powinienem żałować, że nie sięgnąłem po jego twórczość wcześniej. Może już wtedy byłbym w stanie docenić literaturę i nauczyć się regularnego, świadomego czytania. Ale może wręcz przeciwnie? Może należy...