Ale właśnie – czy na pewno jest to kompendium? Pięknie wydana książka, przypominająca swoim wyglądem album (choć zdecydowanie zawierająca zbyt mało zdjęć, by ją tak nazwać), przedstawia sylwetki dwunastu kobiet, które zasiadały na europejskich tronach, począwszy od Katarzyny Medycejskiej (wiek XVI) po współcześnie panującą Elżbietę II. Wybór bohaterek do tej antologii zatytułowanej „Kobiety, które zawładnęły Europą” jest jednak mocno subiektywny, a obecność wielu z nich – dyskusyjna. Obok siebie znajdziemy tak potężne królowe, jak Elżbieta I czy Katarzyna II, których osiągnięć trudno nie doceniać, ale i cesarzową Zytę z Austrii czy cesarzową Eugenię z Francji, o których wielu z nas być może nigdy nie słyszało, a już na pewno nie na lekcjach historii. Są więc zarówno realne władczynie, jak i te, które były tylko małżonkami europejskich władców i zapadły w pamięć swoich poddanych przede wszystkim dzięki urodzie, dobroci czy inteligencji. Poznajemy więc zarówno te, które mają na koncie sukcesy, jak i te, które nie mają żadnych dokonań poza zdobyciem społecznej sympatii. Choć kolejne postaci wiele dzieli, jedno je łączy – wszystkie opisane przez Jeana des Carsa kobiety były fascynujące i niebanalne.

Des Cars, pisarz i historyk, to autor dziesiątek biografii, niestety w większości niewydanych w Polsce, opisujących życie takich postaci jak Grace Kelly, Ludwik II Bawarski czy rodzina Windsorów. O bohaterkach „Kobiet, które zawładnęły Europą” pisał już wielokrotnie, a książka, którą tym razem otrzymujemy, to antologia, która każdą z nich przybliża bardzo skrótowo. W istocie znajdziemy tu nie biografie, a rozbudowane biogramy, wypunktowujące najważniejsze wydarzenia z życia królowych. Tematyka nie zostaje wyczerpana w żadnym przypadku, jednak nie jest to wada książki, którą należy odbierać przede wszystkim jako punkt wyjścia do dalszej lektury na temat konkretnych bohaterek. Tego zadania nie ułatwi jednak brak bibliografii. Ten mankament publikacji des Carsa – bądź co bądź o naukowym zacięciu - jest dość zastanawiający, zwłaszcza, że odnośniki do odpowiednich publikacji znajdziemy każdorazowo w przypisie. Niemniej jednak sam autor prezentuje dużą wiedzę merytoryczną, a osobiste sympatie, których nie sposób nie zauważyć np. w tekstach o Zycie czy Astrid, a nawet Marii Antoninie, tylko podkreślają jego zaangażowanie w wykonywaną pracę. Pytanie, czy „Kobiety, które zawładnęły Europą” są czymś świeżym i wartościowym? Jak najbardziej, bo des Cars rzuca nowe światło na pewne fakty, obala mity i podaje nieznane dotąd informacje. Sporym atutem książki jest język. Choć w rozdziale poświęconym pierwszej królowej nic jeszcze tego nie zwiastuje (mnóstwo w nim dat i nazwisk, w gąszczu których można się pogubić), des Cars posługuje się lekkim, gawędziarskim stylem, który czyni jego książkę przyjemną w odbiorze. W pewnym momencie czytelnik zapomina wręcz, że czyta publikację popularnonaukową, a nie opartą na faktach powieść.

Choć nie wszystkie rozdziały są równie interesujące i odkrywcze, „Kobiety, które zawładnęły Europą” to atrakcyjna propozycja dla miłośników historii, biografii czy po prostu lubiących czytać o ciekawych postaciach. Hołd dla kobiet, o których warto wiedzieć i pamiętać. Nie tylko piękna ozdoba półki, ale i wartościowa lektura.

Malwina Sławińska