"Roboty" to obok "Fundacji" najgłośniejszy cykl Asimova, w niespotykany gdzie indziej sposób łączący w sobie elementy powieści detektywistycznej i science fiction.

Wiek XXX. Kolonizacja przestrzeni kosmicznej i skonstruowanie pozytonowego mózgu dokonały przełomu w dziejach ludzkości. Potomkowie dawnych kolonistów, Przestrzeniowcy, zamieszkujący pięćdziesiąt planet rozrzuconych po Galaktyce, prowadzą luksusową, pozbawioną kłopotów ekonomicznych egzystencję; ich gospodarka opiera się na pracy robotów. Tymczasem Ziemianie, pozbawieni możliwości emigracji, tłoczą się w miastach gigantach, "stalowych jaskiniach", o populacji ponad 10 milionów każde, a ich standard życiowy maleje w miarę wzrostu przeludnienia.

W nowojorskim Kosmopolu popełnione zostaje pozornie doskonałe morderstwo - ofiarą zbrodni jest prominentny Przestrzeniowiec. Śledztwo w tej sprawie prowadzi para niezwykłych detektywów - nowojorski policjant Elijah Baley i reprezentujący Przestrzeniowców, człekokształtny robot R. Daneel Olivaw. Jaki wpływ rezultaty ich dochodzenia będą miały na przyszłość Ziemi i jej mieszkańców? Czy Ziemianie nie utracą ostatniej szansy na zbudowanie kosmicznego Imperium?