Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Świadectw, głównie wywiadów z Ocalonymi znajduje się w Visual History Archive (VHA) obecnie już ponad 54 tysiące. W latach 1994-2000 Fundacja Shoah nagrywała filmy video dokumentujące Holocaust. Przeprowadzono około 48 000 wywiadów z ocalonymi z Zagłady Żydami, 1000 rozmów z osobami ukrywającymi i pomagającymi Żydom, 360 świadectw ocalonych Romów, 220 ocalonych więźniów politycznych, 80 świadków Jehowy, 13 ofiar eksperymentów eugenicznych, 8 homoseksualistów oraz 360 świadectw tych, którzy trafili do obozów jako wyzwoliciele i 60 wspomnień uczestników powojennych procesów o zbrodnie przeciwko ludzkości. Od 2007 roku zaczęto dokumentować ludobójstwa w Rwandzie, a także na Bałkanach, w Kambodży, masakrę nankińską i ludobójstwo Ormian. Założycielem Fundacji jest Steven Spielberg. Na krakowski plan filmu Lista Schindlera przychodzili ocaleni, opowiadali swoje historie. Spielberg zapamiętał, że pierwsza była Niusia Horowitz. Wyznała, że nigdy wcześniej nikomu nie mówiła o piekle, które przeżyła. I to była inspiracja do powołania fundacji i tworzenia archiwum. Wizualnego, bo zdaniem filmowców właśnie takie świadectwa będą miały większą nośność niż spisywane historie uczestników i świadków. Druga, obszerna część książki opowiada jak powstawała Fundacja, jak przeprowadzano wywiady w 36 językach w 57 krajach, jak je rejestrowano, katalogowano i kopiowano na coraz technologicznie doskonalsze nośniki, jak je udostępniano na całym świecie, najpierw ośrodkom naukowym (od pewnego czasu Fundacja działa pod egidą Uniwersytetu Południowej Kalifornii, USC),a teraz stopniowo w publicznej sieci internetowej, i wreszcie jakie edukacyjne oraz informacyjno-publicystyczne programy z Archiwum korzystają. Pierwsza część książki to filmowa kuchnia Listy Schindlera. Tytuł dzieła nazywa Fundację dziedzictwem Listy. Na planie filmowym cała ekipa, łącznie ze statystami, nie była wolna od silnych wzruszeń, nawet łez. Przytoczone w drugiej części książki krótkie fragmenty spisane z filmów video też często ściskają za gardło. Ale oczywiście trudno porównywać moc oddziaływania tych relacji z odczuciami wywoływanymi literaturą pamiętnikarską, reportażami czy nawet beletrystyką obozową, także filmową. Książka ma przede wszystkim wartość informacyjną, nie tylko dla specjalistów. Przedsięwzięcie Stevena Spielberga imponuje rozmachem. Dla przeciętnego czytelnika cenne są liczne odnośniki do instytucji i ludzi, którzy z Archiwum korzystają. I oczywiście adresy internetowe, np. vhaonline.usc.edu. Książka jest bogato ilustrowana, tak więc wersję elektroniczną lepiej czytać na tablecie lub komputerze, nie na czytniku.