[OPIS WYDAWCY] Pełna mocy i magii nowa powieść Alix E. Harrow przenosi czytelnika do Ameryki Północnej końca XIX wieku – w epokę ruchu sufrażystek. Trzy główne bohaterki schodzą na ścieżkę wiedźm, by upomnieć się o swoje prawa. Powieść „Dawne i przyszłe wiedźmy” to hołd złożony nieugiętej mocy i wytrwałości kobiet w walce o swoje prawa i swoje życie.

W 1893 roku nie ma czegoś takiego jak wiedźmy. Lecz kiedyś były – w dawnych, spowitych mrokiem czasach, zanim zaczęto je palić. Teraz jednak czary sprowadzają się do schludnych amuletów i dziecięcych rymowanek. Jeśli współczesna kobieta chce sięgnąć po władzę i moc, musi ich poszukać na ulicy i w urnie wyborczej.

Jednak gdy siostry Eastwood – James Juniper, Agnes Amaranth i Beatrice Belladonna – upominają się w Nowym Salem o zrównanie szans kobiet z mężczyznami, zaczynają poszukiwać zaginionych słów i wchodzą na ścieżkę wiedźm. Nękane przez cienie, ścigane przez siły, które nie ścierpią, by wiedźmy odzyskały moc – o może nawet by pozostały przy życiu – siostry będą się musiały zagłębić w najstarszą magię, zawiązać nowe przymierza oraz odnowić dawne siostrzane więzi, jeśli w ogóle chcą przetrwać. Nie ma czegoś takiego jak wiedźmy. Ale będzie.

Bartek Czartoryski: Studiując twój życiorys, można dostać oczopląsu, bo zajmowałaś się tyloma rzeczami, że nie sposób ich zliczyć. Powiedz, czemu akurat pisanie wydało ci się na tyle ciekawe, że rzuciłaś wszystko inne?

Alix E. Harrow: Zwykle, gdy zaczyna się pisać, w kręgach artystycznych słyszy się często jedno zdanie: nie rzucaj etatu. I nie jest to zła rada, bo praca twórcza jest nieprzewidywalna, bywa niestała, stawki nie są wymarzone i rzadko kiedy możesz liczyć na takie bonusy jak ubezpieczenie. Ale z drugiej strony i etat bywa nieprzewidywalny i słabo płatny, również dobre ubezpieczenie nie jest pewnikiem. Żadna praca, jaką kiedykolwiek wykonywałam, a było ich naprawdę całe mnóstwo, nie zapewniała mi życia na takim poziomie, jak pisanie książek. No i tak się złożyło, że jest to coś, co chcę robić najbardziej na świecie.

Napisałaś książkę o czarownicach, które z rzadka traktowane były przez literaturę ulgowo, raczej częściej przedstawiano je jak kobiety niegodziwe, a u ciebie pełnią nawet rolę społecznej metafory.

Długo myślałam o tym, czym w ogóle są wiedźmy. Bo to, z perspektywy historycznej i kulturowej, dość ryzykowne słowo. Zależnie od tego, gdzie i kiedy się znajdziesz, wiedźmy mogą być ofiarami lub oprawcami, bywają niebiańskie i diabelskie, męskie i żeńskie, słabe lub potężne. Mogą być każdym, o ile posługują się magią. Ale wtedy pojawia się kwestia tego, czym z kolei jest magia? Na jakimś etapie pisania tej książki uznałam, że magia to dystans między tym, co mamy, i tym, czego potrzebujemy. Czyli wiedźma to ktoś, kto potrzebuje więcej, niż ma. A czy aby nie tyczy się to każdej i każdego z nas?

Na pierwszym planie twojej książki „Dawne i przyszłe wiedźmy” znajdują się trzy siostry, wiedźmy. Jak wyglądał proces konstrukcji tak różnych od siebie postaci, będących równorzędnymi bohaterkami powieści?

Biedne siostrzyczki są paroma różnymi figurami jednocześnie. Musiały zostać przeze mnie naniesione na archetypy, odpowiednio, matki, pannicy i starowinki, równolegle te role obalić i odegrać. Każda z nich reprezentuje również odmienne podejście do kwestii politycznych i do życia jako takiego, co z kolei obrazuje niejednolitość prawdziwego ruchu sufrażystek. I, oczywiście, każda z nich musiała być także po części mną, bo nie potrafię pisać postaci, z którymi nie umiem się utożsamić. Jestem matką jak Agnes i pilną studentką, jak Bella. No i idiotką, jak Juniper.

Twoja powieść napisana jest z perspektywy feministycznej i choć jej akcja osadzona jest w XIX wieku, to nie sposób nie odnieść dziejących się tam wydarzeń do współczesności, ruchu #metoo.

Zawsze piszę z feministycznej perspektywy, bo nie umiem patrzeć inaczej, poza tym uważam, że cała nasza historia powinna być analizowana z tej pozycji. Ruch #metoo jest jedynie manifestacją gniewu kotłującego się już od bardzo dawna, który bulgotał pod powierzchnią świata przez stulecia. I jeśli moja książka wydaje się dotykać aktualnego tematu, to tylko dlatego, że złość nigdy nie traci na aktualności.

Istotny jest u ciebie także temat rasy, często pomijany w tych kontekstach, nie tylko w literaturze fantastycznej, ale w ogóle. Z zaskoczeniem zdałem sobie sprawę, że tak naprawdę nie mam pojęcia o roli kobiet innych ras niż biała w rozwoju ruchu sufrażystek.

Rozmawiając o prawach kobiet, przynajmniej w Ameryce, często milcząco zakładamy, że chodzi o prawa białych, heteroseksualnych, zdrowych cis kobiet. Mówimy, że „my” uzyskałyśmy prawo głosu w 1920 roku, ale kim są te „my”? Bo jeśli byłaś Amerykanką pochodzenia chińskiego, to musiałaś czekać na takie prawo aż do 1943 roku. A jeśli byłaś czarnoskórą kobietą z południa, to właściwie nie mogłaś głosować do 1965 roku. Kobiety skazane za przestępstwo z mojego rodzinnego stanu Kentucky nie mogą głosować w ogóle. Dlatego nie chciałam pisać o prawach jakichś tam kobiet i propagować fałszywej narracji, że tylko białe kobiety były sufrażystkami. Może i piszę fantastykę, ale staram się jednak mówić prawdę.

I wszystko to naniosłaś na historię alternatywną, niby podobną do tej naszej, ale nie końca, bo jednak istnieją tam czary, ale problemy pozostają podobne.

Wydaje mi się, że kluczem do stworzenia dobrej historii alternatywnej jest wyjście od zaledwie pojedynczej zmiany, jak to, że czary istnieją, a potem patrzysz, jaki wpływ mogłaby mieć ta zmiana na kolejne stulecia. Bo gdyby wiedźmy faktycznie by istniały, polowania na czarownice poskutkowałyby utratą gromadzonej przez pokolenia wiedzy. Gdyby wiedźmy istniały, imperializm napotkałby zupełnie inny rodzaj oporu. Gdyby wiedźmy istniały, nadal byłyby tutaj z nami. I tak dalej.

Podobało mi się też, że przepisałaś od nowa historię literatury, wypychając kobiety przed szereg.

To kolejny efekt tego domina, bo jeśli wiedźmy byłyby prawdziwe i przekazywałyby sobie zaklęcia przy pomocy baśni, to czy nie więcej kobiet chciałoby pisać o folklorze, tłumaczyć literaturę, znaleźć sobie miejsce w świecie wydawniczym? Nie chcę przez to umniejszać zasług i pracy tych kobiet, które faktycznie tego dokonały, bez żadnej magii, ale spora część z nich musiała ukrywać swoje prace i dzieła albo wydawać je pod pseudonimami. Było to dla mnie słodko-gorzkie folgowanie sobie, bo mogłam umieścić ich nazwiska na okładkach, zamiast w przypisach.

Fabułę książki „Dawne i przyszłe wiedźmy” przetkałaś również swoistymi trawestacjami znanych baśni, które są integralnym elementem tkanej przez ciebie narracji. Skąd ten pomysł?

Wiedźmy są bohaterkami dużej części naszych ulubionych opowieści, ale te zawsze są pochowane gdzieś na marginesach, rzadko pojawiają się na pierwszym planie. Bo albo pożerają dzieci, albo sprzedają zatrute jabłka, i zwykle kończą marnie. Lecz jeśli czarownice byłyby prawdziwe, to i baśnie wyglądałyby zupełnie inaczej, prawda? Dlatego wydały mi się one właściwym sposobem komunikacji w świecie, gdzie wiedźmy budziły autentyczny podziw i lęk.

Jako że jesteś w trakcie pisania kolejnej powieści, to nie mogę nie zapytać, o czym będzie ona traktować.

Moja kolejna książka będzie lekkim odejściem od tego, co robiłam do tej pory. Nadal jest magiczna i dzieje się jakby trochę na uboczu rzeczywistości, ale osadziłam ją w teraźniejszości i jest znacznie bardziej osobista. Nazywa się „The Underland” i opowiada o Kentucky, węglu i potworach czających się na gałęziach naszych drzew genealogicznych. Aha, no i jest to romans, bo w czasie pandemii naczytałam się całe mnóstwo książek o miłości.

O autorce

Alix E. Harrow – była pani historyk mająca własne zdanie na każdy temat i nieoddająca na czas książek do biblioteki. Mieszka w Kentucky z mężem i na wpół zdziczałymi dziećmi. Jej powieściowy debiut „Dziesięć tysięcy drzwi” szybko trafił na listy bestsellerów oraz finalistów nagród Nebula, Locus i Hugo. Także polscy czytelnicy pokochali January, niezwykłą bohaterkę tej magicznej opowieści..

Dlaczego warto przeczytać „Dawne i przyszłe wiedźmy”?

Przeczytaj fragment powieści „Dawne i przyszłe wiedźmy”:

Dawne i przyszłe wiedźmy

Issuu is a digital publishing platform that makes it simple to publish magazines, catalogs, newspapers, books, and more online. Easily share your publications and get them in front of Issuu's millions of monthly readers.

Książka jest już dostępna w księgarniach online.

Materiał we współpracy z Wydawnictwem Iuvi