„Billy Summers”, najnowsza powieść Stephena Kinga

Ostatnio przyjaciel podczas naszej rozmowy rzucił niezobowiązująco pytanie, jak może wyglądać zwyczajny dzień z życia Stephena Kinga. Cóż, nie mam, oczywiście, zielonego pojęcia, ale jednak myśl ta nie chce mnie opuścić. Kto jednak jako tako śledzi niezwykłą i zwyczajną zarazem karierę tego ponad siedemdziesięcioletniego pisarza z, jakby nie było prowincjonalnego, Maine, ten zapewne jest świadomy jego nieostentacyjnej niechęci do blichtru, fleszy i tak zwanego salonu.

Nie jest to, rzecz jasna, poziom skrytości Thomasa Pynchona, nic z tych rzeczy, ale Kingowi już od dawna się i nie chce, i nie musi mu się chcieć. Nic dziwnego, bo kiedy jeszcze jeździł na literackie eventy, to od rana do nocy miał na głowie ludzi podsuwających mu pod nos książki do podpisania i dłonie do uściśnięcia, ale nie dlatego sobie odpuścił. Nie chciał, po prostu, aby innym gościom było głupio, że kolejki ciągną się akurat do niego. I to akurat nie żaden mój domysł, powiedział mi o tym nasz wspólny, niestety, nieżyjący już przyjaciel, również pisarz.

A przywołuję tę anegdotkę dlatego, że dzień z życia Stephena Kinga, autora hołubionego przez miliony, niewyobrażalnie bogatego, który dawno już odnalazł spokój po latach wypełnionych po brzegi zdarzeniami, wyobrażam sobie jako najzwyczajniejszy na świecie. Mniej więcej tak jak on sam opisuje podobne do siebie dni bohatera swojej ostatniej książki, Billy’ego Summersa.

Bez znaczenia jest, że facet to płatny morderca, bo czas od świtu do zmroku wypełniają mu drobne przyjemności, od grilla z sąsiadami, przez gry planszowe z ich dziećmi, aż do, przede wszystkim, pisania książki. Nie chcę przez to wszystko powiedzieć, że Billy to swoiste alter ego Kinga, nic z tych rzeczy, ale obaj podobnie postrzegają świat, gdzie młodsze nastolatki nie siedzą na TikToku, tylko pochylają się nad „Monopolem”, a ich rodzice pieką ciasta i zostawiają je na ganku nowym osiedleńcom. Bo choć Summers zarabia na życie zabijaniem — lecz tylko, jak sam podkreśla, „tych złych” — to tęskno mu do świętego spokoju, rozumianego tutaj jako, nieco upraszczając, żywot na przedmieściach, pośród ludzi równie cichych, co okoliczne lasy.

Proszę mnie źle nie zrozumieć, bo najnowsza powieść Stephena Kinga „Billy Summers” to nie jest książka snująca się leniwie przez kolejne pozornie nieznaczące, szare wydarzenia z życia codziennego. Po prostu wydaje się, że nareszcie King przestał ścigać się z nowoczesnością, za którą nie nadążał. Nie mówię tego z wyższością, nic podobnego, lecz do tej pory podejmowane przez niego próby zrozumienia świata cyfrowego były opisane topornie, stąd w owej powieści czuć zaskakującą świeżość obcowania z rzeczywistością, którą poznał na wylot. I to na dwóch poziomach, przy czym pierwszy jest całkiem dosłowny, bo Billy, szykując się do ostatniego zlecenia, konsekwentnie udaje (a może jednak nim jest?) przykładnego obywatela. No i uparcie pisze swoją pierwszą prawdziwą książkę.

Z początku ma to być jedynie przykrywka, ale pech chce, że Summers to zagorzały czytelnik i facet pielęgnujący niejedną opowieść, którą chce przelać na papier, lecz, no cóż, nigdy nie miał ku temu okazji. Narzucony przezeń samemu sobie reżim jest podobny do tego, jaki steruje codziennością Kinga, z czym ten, rutyniarz, nigdy się nie krył. Tym samym staje się „Billy Summers” książką przeplataną inną książką, choć ta pisana na naszych oczach służy jako swoista retrospektywa i introspekcja zarazem, pozwalająca poznać i zrozumieć motywacje bohatera bez serwowania czytelnikom dialogowego słowotoku. Owszem, może się wydawać to wszystko grubymi nićmi szyte, że płatny zabójca zmuszony jest obuć pisarskie kapcie, ale King tak sprawnie przeszywa niemalże sielankowy obyczaj sensacyjną intrygą, że zawieszenie niewiary nie jest tu wyjątkowo trudne czy wymagające. A im dalej, tym wyraźniejszy staje się kierunek powieści, do pewnego momentu rozwijającej się intencjonalnie leniwie, ku ospałej zwyczajności.

I gdy przychodzi ten nieunikniony moment zdarcia kotary i obnażenia tego, co ciągle kipi pod pokrywą gara, jest on i dla czytelnika, i dla Billy’ego niczym wybudzenie się z całkiem przyjemnego snu. King szturcha nas, jakby mówił, że czas do roboty i we trójkę — Summers, ty i sam pisarz — przystępujemy do części nieprzyjemnej, bo lada strona ktoś jak nic padnie trupem. Przejście od gatunku do gatunku wychodzi Kingowi bezszwowo, nie jest to narracyjne i fabularne pęknięcie, ale gładki zjazd w rejony powieści sensacyjnej, i to niespecjalnie oryginalnej. Lecz zaryzykowałbym stwierdzenie, że pisarz specjalnie balansuje na granicy niemalże bezczelnej kliszy, przecież wszystkie te schematy King poznał na wylot i jako odbiorca, i jako twórca, nie może być mowy o przypadku. Nie mogę, niestety, zdradzić konkretnych wydarzeń, które mnie do takiej konkluzji przywiodły, ale zderzenie obyczajowości pierwszego aktu z późniejszym popkulturowym miksem jest sporym atutem „Billy’ego Summersa”, bo znakomicie oddaje konflikt samego bohatera, rozdartego między chęcią spoczynku i koniecznością powrotu do tego, co zna.

Stąd jawne wykorzystanie przez Kinga oklepanego schematu gatunkowego nie może być przypadkowe, służy ono podkreśleniu niemal ironicznej sztampowości tej części powtarzalnego żywota Billy’ego, którą ten ukrył pod maską niezbyt lotnego, acz diablo skutecznego cyngla.

Od lat mówi się, że King nie potrafi przestraszyć, ale może wcale nie musi tego robić? „Billy Summers” nie jest bowiem wyrazem twórczej niemocy, lecz świadomym literackim wyborem pisarza dojrzałego, który nie ma potrzeby uczyć się nowych sztuczek. Nie znajdziemy tu, poza pojedynczym mrugnięciem okiem do starych wyjadaczy, żadnego sygnału, że na świecie istnieje magia, mordercze samochody, ludzie w wilczych skórach i stukające do okien wampiry. King już ich chyba nie potrzebuje, aby napisać dobrą książkę. A ta jest jego najlepszą od paru ładnych lat.

Przeczytaj fragment książki „Billy Summers”

Najnowsza powieść Stephena Kinga „Billy Summers” jest już dostępna w sprzedaży.

Artykuł powstał we współpracy z wydawnictwem Prószyński i S-ka