Kiedy wraca do Rzymu, cesarz Tyberiusz umiera w podejrzanych okolicznościach. Jego następcą zostaje Kaligula, przyjaciel Wespazjana. Młody senator z przerażeniem patrzy, jak niezrównoważony psychicznie władca pogrąża Rzym i arystokrację w orgii seksu i przemocy.

„Wespazjan. Fałszywy Bóg Rzymu” to trzeci tom planowanego na siedem części cyklu Roberta Fabbriego opisującego historię cesarza Wespazjana, od narodzin w rodzinie należącej do ekwitów, rzymskiej „klasy średniej”, przez karierę polityczną i wojskową, aż po purpurę cesarską. Fabbri to hollywoodzki scenarzysta, dla którego cykl o Wespazjanie jest debiutem powieściowym.

Autor stara się trzymać historii, uzupełniając jedynie luki i dając nieco życia i charakteru postaciom, które znamy z kart dzieł historycznych. Jednak rządy Kaliguli były zbyt dobrą okazją, żeby nie skorzystać ze sprawdzonej hollywoodzkiej zasady na przyciągnięcie uwagi widza: „seks & przemoc”.

Fabbri miesza Kaligulę z błotem. Szczegółowo rozwodzi się nad wszystkimi jego szalonymi pomysłami, które kosztowały Rzym ogromne pieniądze, seksualną wręcz przyjemnością jaką odczuwał na widok śmierci, zniszczenia i gwałtów czy terroru, jaki zaprowadził wśród wyższych warstw społeczeństwa Wiecznego Miasta. Robiąc to wszystko Fabbri trochę odchodzi od konsensusu naukowego w kwestii rządów Kaliguli. Opiera się na działach Swetoniusza i Tacyta, jednak obaj ci historycy mieli swój interes w oczernianiu władców z dynastii julijsko-klaudyjskiej, do których należał Kaligula. Ponadto w Rzymie złe decyzje polityczne „ulica” z reguły łączyła z seksualną rozwiązłością.

Współcześni historycy nie mają wątpliwości, że Kaligula był okrutny, rozwiązły i chory psychicznie, ale powątpiewają w wiele przypisywanych mu czynów, uznając je raczej za rzymską urban legend. Nawet sam Fabbri przyznaje, że opisany na kartach powieści teatr, w którym Kaligula oddawał swoje siostry tłumom do gwałcenia, powstał w jego wyobraźni.

Niemniej jednak Fabbri kreśli dość ciekawy obraz wczesnego cesarstwa. Jak w słynnym serialu HBO „Rzym”, mamy tu krew i erotykę, brutalną politykę i zdradę, a wszystko to pozbawione idealistycznej otoczki, jaką często państwu rzymskiemu przypisuje tradycyjna europejska historia. Nie brak kontrowersyjnych wizji chrześcijaństwa. Św. Paweł, którego Wespazjan spotyka na swojej drodze, jest chytrym wichrzycielem, który dla własnych korzyści zawłaszcza nowopowstałe chrześcijaństwo. Pojawia się też Maria Magdalena z dwójką dzieci Jezusa. Z kolei Sabinus, brat Wespazjana, przedstawiony jest jako oficer nadzorujący egzekucję Jezusa w Palestynie.

Miłośnicy historii znajdą takich smaczków dużo więcej. Jednak ta książka to głównie polityka oraz mnóstwo akcji. Wespazjan zmierzy się z pustynnymi łowcami niewolników, starożytnymi wyroczniami, walkami między Grekami i Żydami, a także będzie musiał wykraść z Aleksandrii napierśnik Aleksandra Wielkiego, który zapragnie przywdziać szalony cesarz.„Wespazjan. Fałszywy Bóg Rzymu” to znakomita lektura dla wszystkich fanów starożytności i powieści historycznych.

Krzysztof Krzemień