Chciałoby się powiedzieć: porządna niemiecka robota, jeśli zważyć, że autor jest właśnie Niemcem, wielkiej sławy specjalistą od myśli wschodnioeuropejskiej. Istotnie, jego dzieło tutaj omawiane jest właściwie monumentalne: czytelnik "Historii filozofii rosyjskiej" wyczuwa godziny, dni, tygodnie, miesiące, lata, dziesięciolecia oczytania i pasji profesora Goerdta – jakże inaczej pojąć jak udało mu się przekonująco objąć dzieje refleksji rosyjskiej od czasów Średniowiecza po wiek dwudziesty, jednocześnie nie tracąc sprzed oczu i nieustannie dowodząc, że nie traci sprzed oczu, obszerny kontekst historyczny, społeczny, politycznym, w ogóle kulturowy? Jest to godny najwyższego podziwu protest przeciwko powiedzonku poety Fiodora Tiutczewa, przywoływanego przez samego Goerdta, wedle którego "rozumem Rosji nie pojmiesz".

Czego zatem dowiadujemy się z tego dzieła? Przede wszystkim: czym jest w ogóle filozofia rosyjska, poznajemy jej właściwą chronologię od czasów petersburskiego imperium (1689-1917) przez okres następujący po Rewolucji Październikowej (1917-1953) do okresu po II wojnie światowej (wedle ujęcia Goerdta od 1953), poznajemy postaci i dzieła założycielskie, a więc filozofię przyrody Łomonosowa, przebóstwieniu Skoworoda, refleksję wypływającą z cierpienia Ridiszczewa, dowiadujemy się, że należy być ostrożnym z pojęciami "okcydentalności" czy "słowianofilstwo", porządkujemy wszelką terminologie, dowiadujemy się czym esencjalnie jest Stara Ruś, poznajemy filozofię religijną XIX i XX-wieczną, dowiadujemy się boleśnie cóż to jest rosyjski nihilizm, by ostatecznie poznać najważniejsze figury Sołowjowa, Franka, Bierdiajewa, Bakunina i dziesiątki innych (również intelektualistów marksistowskich), poznajemy drogi ich filozoficznego rozwoju. Dowiadujemy się wreszcie tysiąca innych rzeczy - znakomicie i przejrzyście napisanych.

Tomasz Wiśniewski