W „Sprawie leworęcznej lady” mamy do czynienia z dwiema odsłonami Enoli Holmes. Za dnia Enola podaje się za Ivy Meshle, sekretarkę nieuchwytnego, bo przecież tak naprawdę nieistniejącego doktora Ragostina, który w wiecznie zimnym biurze, wynajmowanym za kończące się powoli oszczędności matki Enoli, czeka na swoją pierwszą głośną sprawę, aby zaistnieć wśród elit Londynu i zarabiać w końcu pieniądze. Enola doskonale wie, że aby działać jako poszukiwaczka osób zaginionych, musi udawać, że wykonuje zadania powierzone z polecenia mężczyzny, inaczej nie będzie z nią rozmawiał nikt – ani matka zaginionej lady Cecile, ani doktor Watson. W tamtych czasach kobietom nie wolno było wiele, a czternastolatkom nie wolno było nic. Dlatego dalszy rozwój wypadków zmusza ją do tego, żeby oprócz ugrzecznionej sekretarki przez jakiś czas udawać także nieśmiałą i naiwną żonę doktora Ragostina. Jednak czy ciągłe i męczące przebieranki, zmiany fryzury i wyglądu wystarczą do tego, żeby nikt nie rozpoznał, kim Enola jest naprawdę?

W nocy zaś nasza główna bohaterka przebiera się za siostrę uliczną/siostrę miłosierdzia, która w całkowitym milczeniu pomaga ubogim, dostarczając im pożywienia i opału, a jednocześnie szuka śladu swojej matki i próbuje rozwiązać zagadkę zaginięcia młodziutkiej lady Cecile. Istnieje kilka wariantów historii zaginięcia lady Cecile – mogła uciec z powodu miłości albo rygoru domowego, gdzie jej leworęczność była zbrodnią i jednym z największych wstydów bogatego domu w tamtych czasach, albo mogła zostać porwana. Podstawiona pod okno wysoka drabina i zniknięcie tylko nocnego stroju nie ułatwia poszukiwań odpowiedzi na pytanie, jak było naprawdę. Czy lady Cecile żyje? Jaką rolę odgrywa w tej historii Alexander Finch – arogancki syn właściciela ówczesnego domu towarowego?

Dodatkowo Enola cały czas nie ustaje w próbach kontaktu z matką poprzez ogłoszenia w gazetach. Czuje się osamotniona, a po ataku pomysłową garotą, z którego ledwo uszła z życiem, marzy o matczynej radzie i opiece. Wszystko zaczyna się komplikować, gdy brat Enoli – Sherlock Holmes – deszyfruje wiadomości z gazet i próbuje zwabić siostrę w pułapkę spotkania, aby sprowadzić ją do domu. Tym bardziej Enola, pamiętając słowa matki, że zawsze doskonale sobie poradzi, musi lawirować między rozsądkiem a tym, co podpowiada jej intuicja, aby uciec od brata i pomóc lady Cecile. Wykazuje się przy okazji nie lada sprytem i odwagą, a o jej sztuczkach warto poczytać!

Na szczególne uznanie zasługuje tłumaczenie Elżbiety Gałązki-Salamon. Język jest autentyczny, nie razi sztucznością stylu, a kolejne stronice pięknie oddają nie tylko zapachy i dźwięki londyńskiego krajobrazu, ale przede wszystkim obyczaje i konwenanse społeczne. Ivy Meshle posługuje się zupełnie innym językiem niż Enola czy doktorowa Ragostin. Tłumaczka z pewnością miała twardy orzech do zgryzienia, aby kwiatowe znaczenia oddać w niejednoznacznej od razu formie anagramów i szyfrów. Chapeau bas!

Co uważam za wartościowe, to że młodsze nastolatki mogą zapoznać się z pojęciami „anarchizm”, „proletariat” czy „mesmeryzm”, więc warstwa edukacyjna jest znacznie bardziej uwypuklona niż w pierwszym tomie Springer. Starsi czytelnicy przypomną sobie historię XIX-wiecznej Anglii, bo są tu też – zaledwie wzmiankowane, ale jednak – wydarzenia związane i z popkulturowym Kubą Rozpruwaczem i wydaniem Marksowskiego „Das Kapital”. Niemniej mi osobiście brakowało nieco bardziej pogłębionego tła społecznego i historycznego. Mamy niejednokrotnie opisane ubóstwo ¾ ludności Londynu oraz rozwarstwienie społeczne, ale warto byłoby nieco rozjaśnić przyczyny takiej sytuacji. Dlaczego Enola oprócz odruchu serca chciała i musiała się wcielać w siostrę miłosierdzia i pomagać londyńskim nędznikom?

To, co mnie irytowało, to kilka powtórzeń w powieści, a przez to lekko protekcjonalne podejście do czytelnika. Jak na stosunkowo niewielką objętość, to np. niepotrzebne są podwójne definicje „pełzaczek” – najuboższych, wykluczonych staruszek żebraczek. Inną wadą powieści jest widoczny brak zdecydowania pisarki, czy ma skupić się na intrydze kryminalnej, czy jednak na warstwie obyczajowej powieści. W przeciwieństwie do poprzedniego tomu, tutaj nie mamy do czynienia z rasową zagadką kryminalną, a trochę szkoda.

Pomimo tych niedociągnięć, myślę, że główny cel autorki, czyli zapewnić rozrywkę młodzieży, a dorosłym pokazać analogię między czasami wiktoriańskimi a współczesnymi (walka o szczepionki czy środki zapobiegające ciąży brzmią jakoś niepokojąco znajomo), został osiągnięty. Jestem pewna, że dziewczynki mogą czuć się podbudowane po lekturze przygód wygadanej, nad wiek inteligentnej i sprytnej Enoli, a miłośnicy wszelkich zagadek słownych i anagramów będą się świetnie bawić przy kolejnych gazetowych ogłoszeniach. Czekamy zatem na kolejną część przygód wyjątkowej nastolatki detektywki!

Alicja Klebba