„Rel” Młodzieżowym Słowem Roku 2023

Użytkownicy języka zdecydowali: tytuł Młodzieżowego Słowa Roku 2023 powinien należeć do „rel”. To właśnie na nie oddano najwięcej, bo 19 tysięcy, głosów. „Rel” stanowi wyraz aprobaty wobec tego, co mówił przedmówca, i pochodzi od angielskiego „relatable”, czyli „możliwy do powiązania z tematem”. Ma również swoje warianty: rzeczownikowy „relówa” i czasownikowy „relować”, o podobnym znaczeniu.

Na podium plebiscytu Młodzieżowe Słowo Roku 2023 znalazła się „sigma” (posiadająca wariant „sigma male”). To określenie wywodzące się z manosfery i odnoszące się do mężczyzny niezależnego, pewnego siebie, intrygującego, odnoszącego sukcesy, ale nieafiszującego się z nimi. Trzecie miejsce w plebiscycie zajęło z kolei „oporowo”, czyli „dużo”, „do końca”, „intensywnie”. 

Swojego zwycięzcę wyróżniło również jury plebiscytu w składzie: Anna Wileczek (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach; przew. jury), Ewa Kołodziejek (Uniwersytet Szczeciński), Marek Łaziński (Uniwersytet Warszawski) i Bartek Chaciński („Polityka”). Jurorzy wybrali słowo „oddaje”, czyli coś, co jest wartościowe, opłacalne, zwracające poniesione nakłady (pracy).

Warto dodać, że podczas tegorocznego plebiscytu jego organizator, już po przedstawieniu finałowej dwudziestki, na skutek licznych protestów internautów zdecydował o wycofaniu jednego ze słów finalistów Młodzieżowego Słowa Roku 2023. Mowa o „kys”, czyli skrócie od „kill yourself”, który w dosłownym tłumaczeniu oznacza: „zabij się”. Zgodnie z definicją „kys”, samego skrótu i zwrotu się pod nim kryjącego nie należy traktować dosłownie. To sformułowanie popularne w serwisie YouTube i w grach wideo, oznaczające: „odczep się”, „ogarnij się”, i kończące dyskusje. 

Mimo to do inicjatorów plebiscytu wpłynęło niemało głosów dowodzących, że skrót „kys” należy uznać za nawołujący do samobójstwa. Organizatorzy wyjaśnili, że nad procesem wyboru nominowanych słów czuwało nie tylko jury, ale także zespół doradczy złożony z nastolatków z Obserwatorium Języka i Kultury Młodzieży Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach. Ostatecznie słowo z konkursu jednak wycofano, choć podkreślono również, że żadna z nadesłanych definicji „kys” nie wskazuje na znaczenie, które byłoby związane z nawoływaniem do samobójstwa.

Młodzieżowe Słowo Roku 2023 – finaliści

Poniżej przypominamy listę wszystkich dziewiętnastu słów nominowanych w plebiscycie Młodzieżowe Słowo Roku 2023.

• bambik – słowo o zabarwieniu pejoratywnym lub ironicznym, określające słabeusza, nieudacznika, żółtodzioba; jego geneza sięga wiralowej piosenki o bambiku z gry „Fortnite”;
• baza – to z kolei wyraz aprobaty, uznania dla czyjejś opinii, to kalka angielskiego based, które oznacza osobę głoszącą poglądy na bazie samodzielnie zdobytej wiedzy, zdrowego rozsądku;
• bratku/ bruh – „bratku”, dawniej: „bracie, brachu” – zwrot do przyjaciela, kumpla; „bruh”, zapożyczone z angielskiego, ma czasem takie samo znaczenie, ale częściej jest używane jako westchnienie wyrażające niezadowolenie, frustrację, czasem zdziwienie, odpowiednik „o, bracie!” i „daj spokój!”;
• cringe (i spolszczone krindż) – słowo nominowane również w roku 2022, oznacza coś żenującego, obciachowego, wywołującego wstyd lub niesmak;
• delulu – od angielskiego delusional, czyli „cierpiący na urojenia”; oznacza osobę z obsesją na punkcie np. aktora czy piosenkarza, często używane wśród fanek i fanów K-popu, np. „Jestem delulu na punkcie Jungkooka”, w szerszym znaczeniu to osoba oderwana od rzeczywistości;
• drillowiec – w podstawowym znaczeniu osoba interesująca się drillem, czyli bardziej agresywną, mocniejszą i mroczniejszą odmianą trapu, oznacza jednak również, w szerszym kontekście, pozytywny luz w zachowaniu i ubiorze;
• fr, FR/ for real – z angielskiego for real – „rzeczywiście, naprawdę, na serio”, wyraz zgody, aprobaty wobec wypowiedzi rozmówcy;
• git – „dobrze, dobry” – słowo znane nie tylko młodzieży, ale i millenialsom czy boomerom (było nominowane również do Boomerskiego Słowa Roku); jak podaje Słownik Języka Polskiego online, prowadzony przez PWN, słowo jest obecne w slangu już od 100 lat;
• imo – z ang. in my opinion, czyli „moim zdaniem”, to akronim zastępujący dłuższe „moim zdaniem” czy „według mnie”;
• LOL/lol – z angielskiego lots of laugh, czyli „dużo śmiechu”, określenie też dobrze znane także (trochę) starszym użytkownikom języka, dawniej oznaczało przede wszystkim żart, dzisiaj także coś niespodziewanego, zaskakującego, nie zawsze śmiesznego;
• NPC – z angielskiego non-player character, czyli „postać niebędąca graczem”, czyli osoba niewyróżniająca się, nieznana, ale też ktoś, kto zachowuje się dziwnie, podejrzanie;
• odklejka – stan oderwania od rzeczywistości lub osoba („odkleja”), która nie rozumie, co się dzieje, oderwana myślami;
• oporowo – bardzo dużo, najmocniej, najlepiej, ale też intensywnie pracować, robić coś do końca;
• rel – z angielskiego relatable, czyli „możliwy do powiązania z tematem”, potwierdzenie tego, co mówił przedmówca;
• rizz – od angielskiego charisma, czyli „charyzma”, oznacza zespół cech pozwalających na duży wpływ na płeć przeciwną; urok, umiejętność podrywu, a szerzej – wrażenie wywierane na innych;
• side-eye – tłumaczone na polski dosłownie jako „boczne oko” – spojrzenie z ukosa, wyrażające zdumienie, zażenowanie, niechęć, wywodzi się z memów takie spojrzenie ukazujących;
• sigma (i wariant: sigma male) – określenie wywodzące się z manosfery i odnoszące się do mężczyzny niezależnego, pewnego siebie, intrygującego, sigma to „samotny wilk”, przekonany o swojej nieprzeciętności, odnosi sukcesy, ale nie afiszuje się z nimi;
• slay – z angielskiego „niszczyć”, „gromić”, czyli świetnie, znakomicie, określenie czegoś, co robi wrażenie, lub kogoś, kto wzbudza podziw, imponuje;
• zgerypała – żartobliwy zrost oznaczający ocenę niedostateczną lub komentarz do fatalnej w skutkach decyzji; zaczerpnięty z serialu „Szkoła”, z cytatu: „Z gery pała, z maty kolejna”, słowa stały się wiralem w mediach społecznościowych.

Młodzieżowe Słowo Roku – poprzednie edycje

Przypomnijmy, że w poprzedniej edycji plebiscytu, w roku 2022, głosami internautów zwyciężyła „essa”, stanowiąca wyraz pozytywnych uczuć, wyrażająca pozdrowienie. „Essa” to także coś, co przychodzi łatwo, dlatego że jesteśmy wyluzowani, czyli „mamy essę”. Natomiast zwycięzcą pierwszego w historii konkursu na Młodzieżowe Słowo Roku, w roku 2016, był „sztos”. Rok później nie wygrało słowo, a emotikon „XD”, wyrażający podziw, zdumienie, rozbawienie. Kolejna edycja należała do „dzbana”, czyli kogoś jednocześnie niezbyt miłego i niezbyt mądrego. W roku 2019 wygrała „alternatywka”, czyli dziewczyna o alternatywnych poglądach i upodobaniach. Rok później plebiscyt zdecydowano się odwołać, ponieważ niemało kandydatur było obraźliwych, co jest niezgodne z regulaminem. W roku 2021 zwyciężył „śpiulkolot”, czyli miejsce do spania, udanie się na spoczynek (jeśli mowa o „boardingowaniu do śpiulkolotu”).

Jak oceniacie wyniki tegorocznego plebiscytu Młodzieżowe Słowo Roku? Czy „rel” zostało zasłużonym zwycięzcą?