Co za licho wywołało ten podtytuł: "Tragiczne losy wielkiego wojownika"? Bałam się zabrać za tę biografię, węsząc panegiryk dla Szczodrego, zainspirowany propagandową laurką Galla Anonima, ale na szczęście to rzetelna praca naukowa. Może to jakaś prowokacja z tym podtytułem.

Na pewno nie jest to propozycja dla tych, których odstraszają przypisy czasem i na całą stronę. Ani dla tych, którzy oczekują podania na tacy prostego scenariusza panowania Bolesława Szczodrego. Autor postępuje bardzo uczciwie i wobec mizerii podstawy źródłowej najczęściej prezentuje wniosek, że nic pewnego stwierdzić się nie da, a własne propozycje przedstawia bardzo ostrożnie - szczególnie w porównaniu do wcześniejszych historyków biorących na warsztat trzeciego króla Polski. Dzięki temu praca nie zawiera w sobie fantazji, które przeszły do powszechnej świadomości: jaki to Bolesław Szczodry był kozak, bo stawiał się cesarzowi, a i podbijał ościenne kraje przez narzucanie im władców, bo najsilniejszym był władcą wówczas w całej okolicy i sam papież prosił go o porządkowanie spraw politycznych w regionie. Autor prezentuje, w jaki sposób te wcześniejsze teorie się narodziły - czasem dosłownie z nicości (z "przemilczeń" w liście papieskim na przykład, które skrywają rozbudowaną koncepcję polityki europejskiej), wskazuje wielość ich słabych punktów, konfrontuje panegiryk Galla ze źródłami państw ościennych. W zasadzie więcej tutaj historii Rusi niż panowania Szczodrego, ale jest to niezbędne, aby móc pokusić się o propozycję chronologii wydarzeń oraz wykazanie ich przyczyn. Kwestie węgierskie, jak na konieczność posługiwania się literaturą nie-węgierskojęzyczną, także zaprezentowane zostały bardzo dobrze, co cieszy mnie tym bardziej, że do tej pory w pracach o Szczodrym (i biskupie Stanisławie) autorzy wykazywali ich nikłą znajomość, całkowicie polegając na Gallu i jakichś dziwnych informacjach podręcznikowych. Niektórzy pokusili się wręcz o stwierdzenie, że skoro źródła węgierskie nie wspominają pomocy Szczodrego, to stało się tak dlatego, aby nie pokazać, że węgierscy królowie jedli mu z ręki, bo godzi to w dumę narodową - co, oczywiście, w całkowitym odwróceniu zaprezentować można następująco: źródła polskie (Gall) wyolbrzymiają rolę Szczodrego wobec Węgier, aby nakarmić narodową dumę. Argument zresztą o tyle chybiony, że węgierskie źródła nie przemilczają obcej pomocy - także polskiej - w wielu innych wypadkach.
Poza tym praca przedstawia najnowszy stan badań, co w wielu szczegółach jest kluczowe i dezaktualizuje a przynajmniej stawia pod znakiem zapytania wnioski wcześniejszej historiografii.

To może nie jest dobra zachęta do przeczytania tej biografii, ale to naprawdę porządna pozycja rozprawiająca się z wieloma historiograficznymi mitami, narosłymi przez dziesięciolecia/wieki często na zasadzie analogicznej do rozkwitającego od pewnego czasu turbosłowiaństwa. Jeśli źródeł jest mało, a niektóre dają podstawy do snucia teorii o wielkiej potędze (czy to Gall, czy Kadłubek) - to potęga była tak wielka, że wraże siły z pewnością niszczyły jej ślady w innych źródłach. A jeśli kraj (król) upada, to na pewno zaważyły o tym czynniki zewnętrzne...

(Wracając na koniec do tytułu - nie rozumiem, dlaczego datę urodzenia podaje autor na okładce jako 1040/42, skoro w tekście sam stwierdza, że wedle obecnego stanu badań Szczodry urodzić mógł się najwcześniej w 1041).

Co za licho wywołało ten podtytuł: "Tragiczne losy wielkiego wojownika"? Bałam się zabrać za tę biografię, węsząc panegiryk dla Szczodrego, zainspirowany propagandową laurką Galla Anonima, ale na szczęście to rzetelna praca naukowa. Może to jakaś prowokacja z tym podtytułem.

Na pewno nie jest to propozycja dla tych, których odstraszają przypisy czasem i na całą stronę. Ani...