(recenzja pierwotnie ukazała się na Szortal.com)

Sny o lataniu

Hubert Przybylski

Któż z nas nie śnił o lataniu? O tym, żeby uwolnić się od wszystkiego i wzbić się wysoko w przestworza. O tym, żeby szybując ponad światem zaznać tej najbliższej chyba doskonałości namiastki wolności. O tym, żeby po raz pierwszy móc podążać do celu szybko i bez natykania się na jakiekolwiek przeszkody. O tym, żeby pozostając na bezpiecznej wysokości, poza zasięgiem nienawidzonego wroga, zrzucić mu na łeb wiadro z krowim łajnem... Tak. To właśnie z takich marzeń narodziło się lotnictwo wojskowe*, o którym traktuje niedawno wydana w Polsce książka Martina Van Crevelda - "Era lotnictwa wojskowego".

Profesor Van Creveld to wybitny izraelski teoretyk i historyk wojskowości, którego wykładów czy odczytów można było wysłuchać na chyba każdej znaczącej się uczelni "wojskowej czy cywilnej, pomiędzy Kanadą a Nową Zelandią i od Norwegii po Południową Afrykę" (cytat ze strony autora w moim, nieudolnym, tłumaczeniu). Wśród tych uczelni znajdują się m.in. Marine Corps Uniwersity i U.S. Naval War College, ale także chiński National University of Defense Technology. Natomiast jeśli chodzi o kwestie związane z wojskowością, które interesują Van Clevelda, to nie ogranicza się on wyłącznie do lotnictwa. Wręcz przeciwnie - wszystko, co ma związek z wojskiem, stanowi przedmiot jego badań. Nawet takie zagadnienia jak feminizm czy współczesna myśl polityczna.

A teraz, po tym dość długim stępie oraz przybliżeniu Wam postaci autora, pozwalam sobie przejść do samej monografii. I od razu wyleję kubeł zimnej wody na rozgorączkowane z podniecenia głowy militarystów-gadżeciarzy. W "Erze lotnictwa wojskowego" nie znajdziecie ani jednej szczegółowej charakterystyki samolotu, czy też innej, latającej broni. W dobie internetu oraz Cioci Wikipedii i Wójka Gógla zamieszczanie takich informacji w książce byłoby najzwyczajniejszym marnowaniem papieru. Poza tym - i tak znacie je pewnie na pamięć.

Zatem cóż można znaleźć w "Erze..."? Calutką historię lotnictwa wojskowego od momentu wykorzystania w celach militarnych pierwszych balonów po dzień dzisiejszy. Znajdziemy tu omówienia wszystkich ważniejszych konfliktów z ostatnich stu lat, w których wykorzystywano lotnictwo wraz ze szczegółową analizą wykorzystania tegoż w działaniach wojennych. Dowiemy się, jak na przestrzeni lat zmieniała się strategia wykorzystywania lotnictwa pod wpływem ograniczeń technologicznych, gospodarczych, społeczno-politycznych, czy też moralnych. A na koniec poznamy, jaki według Van Crevelda będzie dalszy los lotnictwa wojskowego.

O jednej pozytywnej stronie monografii już pisałem (brak charakterystyk),ale "Era..." ma ich więcej. Przede wszystkim, zachwyca poziomem merytoryczności i kompleksowością spojrzenia na tematykę. Jeśli coś miało lub ma istotny wpływ na lotnictwo wojskowe, albo wystąpiła jakakolwiek odwrotna zależność - znajdziemy to w tej książce przeanalizowane tak dogłębnie, że już chyba bardziej się nie da (no, chyba że pisząc oddzielną monografię o każdej z tych kwestii). Mnie najbardziej zaciekawiły dwa poruszone tematy - jak wyglądały spory wśród wojskowych w kwestii strategicznego i taktycznego wykorzystania lotnictwa oraz jak na lotnictwo wojskowe wpływały ambicje wojskowych, naukowców i polityków. Zwłaszcza ta druga jest fenomenalnie przedstawiona. Autor ukazuje, jak, wielokrotnie zresztą, niepohamowana chęć by mieć samoloty latające szybciej i wyżej sprawiała, że nawet siedzący za biurkami tracili kontakt z Matką Ziemią i z jak wielkim hukiem rzeczywistość sprowadzała później takich "kosmonautów" na ziemię. I co najważniejsze, jak mało z tego doświadczenia owi "kosmonauci" wynieśli.

A czy "Era..." ma jakieś słabe strony? Myślę, że ma. Jedną. Tę samą, co każdy inny podręcznik. Albowiem, pomimo niewątpliwych walorów naukowych, potrafi szybko znużyć i tylko najwięksi pasjonaci będą w stanie czytać ją jednym tchem. Mnie lektura zajęła ponad trzy tygodnie i chyba tylko "Wojnę strategiczną w cyberprzestrzeni" Rattray'a czytałem dłużej (choć to też jedna z najlepszych książek naukowych w swojej kategorii tematycznej).

Moja ocena "Ery lotnictwa wojskowego" to 9,5/10. Van Creveld jest mądrym człowiekiem, który umie kompleksowo spojrzeć na konkretny problem i wnikliwie go przeanalizować, aby później wyciągnąć właściwe wnioski. I co najważniejsze, zrozumiale je przedstawić czytelnikowi. A że lekko nie jest? Cóż... Mówią, że wszystko to, co przychodzi z trudem, cenimy najbardziej. Zwłaszcza naszą wiedzę i mądrość.


*Co ciekawe, zanim jeszcze człowiek wzbił się w przestworza, opanował inną, na pierwszy rzut oka zdawało by się, że bardziej złożoną i wymagającą technicznie, broń umożliwiającą uderzenie z góry. Co prawda, skuteczność wczesnej broni orbitalnej - bo to o niej właśnie mowa - nie była może jakoś przesadnie wysoka, gdyż nie zawsze składanie bogom ofiar powodowało, że razili oni piorunami wrogów proszącego, ale rekompensowały to bardzo niskie koszta używania tej broni (jedna koza w tę czy we w tę),jej mobilność (gdzie dojdzie człowiek, tam przeważnie dojdzie i koza) i prostota używania (do odpalenia wystarczył nóż - nawet nie musiał być ofiarny - i/lub ogień oraz modlitwa).

(recenzja pierwotnie ukazała się na Szortal.com)

Sny o lataniu

Hubert Przybylski

Któż z nas nie śnił o lataniu? O tym, żeby uwolnić się od wszystkiego i wzbić się wysoko w przestworza. O tym, żeby szybując ponad światem zaznać tej najbliższej chyba doskonałości namiastki wolności. O tym, żeby po raz pierwszy móc podążać do celu szybko i bez natykania się na jakiekolwiek...

Mamy przed sobą kolejną wydaną nakładem Instytutu Wydawniczego ERICA znakomitą publikacje Martina van Crevelda (znanego nam już wcześniej min z pozycji „Wehrmacht contra US Army) dotycząca lotnictwa wojskowego na przestrzeni XX i XXI wieku. To niezwykle wnikliwa, przemyślana, dobrze udokumentowana i wieloaspektowa synteza tego jak siły powietrzne (różnych krajów) kształtowały się na przestrzeni lat i dekad, od skromnych początków swojego istnienia (balony, sterowce) aż po naszpikowane najnowszymi technologiami czasy współczesne (drony, rakiety samosterujące, broń nuklearna). Miejscu tych formacji w strukturach militarnych, rodzących się w tym zakresie wzajemnych wojskowych i kompetencyjnych relacjach i zależnościach. To opis szeregu czynników ( politycznych, militarnych, ekonomicznych itd. ) i tego w jaki sposób wpływały na ich rozwój, na przestrzeni różnych okresów historycznych. Jak kształtowały się dotyczące lotnictwa doktryny wojenne, założenia dotyczące strategii i taktyki i jak to wszystko przekładało się na realizm ówczesnego pola walki. Nie ma oczywiście wątpliwości co do tego iż użycie lotnictwa zupełnie zmieniło oblicze wojny konwencjonalnej, o czym my Polacy przekonaliśmy się jak nikt inny, i tego że wraz z rozwojem nowych technologii poszerzała się ich dotychczasowa funkcja i na to tez w tej lekturze autor kładzie duży nacisk: rozpoznanie, współdziałanie z marynarką wojenną, wsparcie dla wojsk lądowych , izolacja pola walki, bombardowanie strategiczne, zaopatrzenie , transport. Wszystko oparte na przykładach mniejszych i większych konfliktów zbrojnych (ze szczególnym uwzględnieniem II wojny światowej) ostatnich stu lat, w którym ten rodzaj sił zbrojnych odegrał znacząca czy tez decydująca role. Autor jest zwolennikiem i propagatorem tezy o powolnym i nieuchronnym schyłku ery lotnictwa wojskowego w jej tradycyjnej i znanej nam powszechnie formie i trzeba przyznać iż robi to w sposób który trafia do czytelnika.

Książka Martina van Crevelda w przeciwieństwie od innych publikacji tego typu, nacechowanych i naszpikowanych iście encyklopedyczna wiedzą, ciągami liczb i masą niezwykle szczegółowych danych ( nużących, jeśli nie jest się ekspertem lub wielkim miłośnikiem tej dziedziny) jest zaadresowana do szerszego kręgu odbiorców. Niezły styl, przejrzystość i przystępność języka, kompleksowe i niezwykle interesujące podejścia do tematu i ogromna (widoczna na każdym kroku) merytoryczna wiedza powoduje iż otrzymujemy bardzo ciekawą pozycje na naprawdę wysokim poziomie.
To znakomita lektura dla wszystkich, którzy chcą pogłębić swoją wiedzę dotyczącą konfliktów militarnych naszego globu ze szczególnym uwzględnieniem lotnictwa wojskowego i zakresu jego działań.

Mamy przed sobą kolejną wydaną nakładem Instytutu Wydawniczego ERICA znakomitą publikacje Martina van Crevelda (znanego nam już wcześniej min z pozycji „Wehrmacht contra US Army) dotycząca lotnictwa wojskowego na przestrzeni XX i XXI wieku. To niezwykle wnikliwa, przemyślana, dobrze udokumentowana i wieloaspektowa synteza tego jak siły powietrzne (różnych krajów)...