Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Jak dobrobyt osobisty nie pogodzi jednostki z niewolą, tak i konieczność wyrzeczeń i ofiar nie odstręczy narodów od dążenia do budowy własnych wolnych i niezależnych państw.

Jeśli katolickość Polaków pod zaborem rosyjskim czy pruskim stanowiło czynnik oddzielający społeczeństwo polskie od biurokracji obcej, to w Galicji okoliczność ta działała w kierunku przeciwnym. Lecz nie tyle w kierunku niemczenia się Polaków, ile w kierunku polszczenia się tych Niemców austriackich, którzy mieli reprezentować państwowość habsburską.

Ludzie odczuwają zależności faktyczne, odczuwają uprzywilejowanie i upośledzenie rzeczywiste i zawsze mają jakiś ideał, który jak im się wydaje, przyniesie im sprawiedliwość (…) Nie zdają sobie bowiem sprawy z tego, że każda nowa forma organizacji społecznej czy państwowej musi przynieść nowe przywileje i nowe upośledzenie, nowe cierpienia obok nowych radości i możliwości.

Teraz chłop, widząc w opiece władz państwowych istotną korzyść dla siebie, zaczyna wyżej stawiać poczucie lojalności wobec monarchy, wobec cesarza, niż wobec pana swojej wsi.

Szlachcic polski czuł się lojalny wobec Rzeczpospolitej, czyli wobec państwa, a nie wobec monarchy osobiście, chociaż monarcha ten reprezentował państwo.