Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Studia nad prowadzeniem wojny przez społeczności amazońskie - tak, to o tym. Takie postawienie sprawy nie oddaje jednak sedna tego zbioru, bo geniusz tkwi tu także (a może nawet przede wszystkim?) w doborze materiałów. "Sny, trofea, geny i zmarli" nie tylko ma na celu odmalowanie wojny ("warfare") południowoamerykańskich Indian. Owszem, można i tylko tak tę książkę przeczytać. Nie mniej istotne jest tu jednak to, jak współcześni antropolodzy tę wojnę postrzegają i tłumaczą, a nawet ogólniej - jak postrzegają kulturę i tłumaczą zachowania społeczności przedpaństwowych.

Już na początku dowiadujemy się, że dla współczesnej antropologii te przedpaństwowe społeczności to nie tylko plemiona, albo i przede wszystkim nie plemiona. Są one zorganizowane w różny sposób i na różnych szczeblach, dlatego należy tu wprowadzić odpowiednie rozróżnienia.

Zbiór dzieli się na dwie części - artykuły naturalistów i antynaturalistów. Najpierw przedstawiciele naturalistów w kolejności od wersji najbardziej hard do w miarę soft a później analogicznie antynaturaliści (przy czym jako pewien spójnik potraktowane są dwa artykuły o podejściu historycznym przedstawicieli obu obozów). W ten sposób stajemy się świadkami również wojny wśród samych antropologów przedstawiających kulturowe zachowania bądź jako wynik reakcji na fizyczne środowisko, bądź jako uzewnętrznienie mentalnych wyobrażeń.

I tak na początek Gross i Harris tłumaczą wyjątkową wojowniczość Indian Yanomami brakiem protein w dostępnym pożywieniu oraz małą ilością kobiet w społeczności. Dla mnie najciekawszy był tekst Whiteheada wyjaśniający jak sama obecność wyżej rozwiniętych Europejczyków wywoływała konflikty wśród tubylców. Indianie zamieszkujący bliżej nich mieli dostęp do nadzwyczaj dla nich cennych zdobyczy cywilizacji (np. maczety),zaś oddaleni wyzbywali się wszystkiego, by te zdobycze cywilizacji zdobyć a w efekcie nie mieli nawet dóbr zupełnie podstawowych. Efektem była gwałtownie narastająca stratyfikacja społeczna a przez to konflikty. Overing opisuje czym dla Piaroa był kanibalizm, który pojawia się jeszcze w kilku miejscach w książce i sam w sobie jest zajmującym zagadnieniem. Na sam koniec artykuł Vilaca jest chyba pierwszym przetłumaczonym na polski przykładem jednego z najistotniejszych ostatnich odkryć antropologii, czyli perspektywizmu - sposobu postrzegania poszczególnych bytów w kulturach łowiecko-zbieraczych.

Wszystko specjalnie przetłumaczone do tego tomu, dzięki czemu otrzymujemy zastosowanie jednorodnych pojęć w tekstach z różnych środowisk naukowych i różnych okresów. Wyjątkowa książka.