Michał Herer

Obok faszysty funkcjonariusza, faszysty biurokraty w rodzaju Eichmanna, który mógł przedstawiać się jako „kantysta” i którego trudno było od...

Obok faszysty funkcjonariusza, faszysty biurokraty w rodzaju Eichmanna, który mógł przedstawiać się jako „kantysta” i którego trudno było odróżnić od dobrego niemieckiego mieszczanina, istniał wszak (i wciąż istnieje) inny faszystowski gatunek, typ siepacza. Tacy ludzie zasilali faszystowskie bojówki w rodzaju SA czy włoskich squadrystów byli niezbędni wszędzie tam, gdzie ruch musiał przełamywać fizyczny opór ze strony robotników czy innych grup niechętnych faszyzmowi. Typ ten najlepiej opisał Klaus Theweleit w swoich Męskich fantazjach, określając go mianem mężczyzny-żołnierza. Zwrócił przy tym uwagę na wrogość i pogardę, jaką członkowie protofaszystowskich freikorpsów odczuwali wobec mieszczaństwa, na to, jak bardzo sami bali się „zmieszczanienia” nieuchronnie towarzyszącego cywilnemu życiu. Mieszczaństwo to miękkość, rozlazłość, sentymentalizm – przeciwieństwo twardej żołnierskiej dyscypliny. To moralna zgnilizna, egoizm, pusty indywidualizm, przeciwieństwo wspólnoty walki, ideału okopowej solidarności. To wreszcie życie, które samo okopuje się w strefie komfortu i bezpieczeństwa, odcina od wszystkiego, co wiąże się z bólem, możliwością gwałtownej śmierci. Ten wymiar bardzo silnie obecny jest choćby w publicystyce Ernsta Jüngera, który sam wprawdzie do nazistów nie przystąpił, jednak zwłaszcza w swoich wczesnych tekstach wyrażał dość dobrze tego żołnierskiego i antymieszczańskiego ducha.

We wcześniejszym okresie, którego apogeum przypada na drugą połowę XIX wieku, klasyczną epokę mieszczaństwa, dominuje (na pewno w teorii, a ...

We wcześniejszym okresie, którego apogeum przypada na drugą połowę XIX wieku, klasyczną epokę mieszczaństwa, dominuje (na pewno w teorii, a do pewnego stopnia także w praktyce) figura przedsiębiorcy zdobywcy, rycerza przemysłu, który kalkuluje możliwe zyski i rzeczywiste ryzyko, sam zarządza swoją firmą, najczęściej mającą charakter rodzinny (z przedsiębiorcą jako głową rodziny, ojcem sprawującym paternalistyczną władzę nad podwładnymi).