Navin Chawla

Tę książkę pisze ktoś, kto zna Matkę Teresę osobiście. W dodatku Indus. Na 193 stronicach przedstawia on większość z jej 87-leniego życia. Zilustrowanych tu kilkoma czarno-białymi zdjęciami. Matka Teresa zmarła pięć lat po wydaniu tej książki. W 1997 roku. 19 lat później ogłoszono ją świętą. Czytałam z ciekawością, w niektórych momentach wzruszona. To nie pierwsza moja książka o Matce Teresie. Niezależnie od uwag krytycznych o niej (zauważyłam, że pod hasłem Matka Teresa wprowadzono ją w polskiej wikipedii bardziej krytycznie niż w rosyjskiej,niemieckiej i angielskiej) poraża mnie jej osoba. I budzi we mnie pragnienie bycia lepszym człowiekiem. Tę książkę czytałam też myśląc o czekającej mnie za miesiąc podróży do Indii, podczas której m.in. mam nadzieję dotrzeć do bliskich jej miejsc - do Kalkuty, Darjeeling i Patny. Navin Chawla poznał ją w Delhi. Przyjechała prosić o ziemię pod budowę miejsca życia i pracy dla trędowatych. By nie żebrali, ale czuli swoją godność pracując. Zwrócił uwagę, że do wielu zdań dodawała słowa "dzięki Bogu", że miała powykręcane ręce i zniekształcone stopy w zwykłych sandałach. Wiedział już, że od chwili odzyskania niepodległości przez Indie przyjęła obywatelstwo indyjskie, że mówi płynnie po bengalsku. Wiedział też, że w pierwszej kobiecie, którą "zabrała przed laty z ulic Kalkuty, z twarzą do połowy zjedzoną przez mrówki i szczury" zobaczyła opuszczonego Chrystusa. Pytana, jak może czyścić ropiejącą ranę trędowatego słysząc zapewnienia ludzi, że za żadne pieniądze, by tego nie zrobili, mówi: "My również, ale możemy to robić z miłości do Niego". Autora uderza uśmiech sióstr i ich ubóstwo. Ślub Misjonarek Miłości obejmuje ubóstwo, życie na równi tych, którym pomagają. "Ubóstwo jest wolnością", mówi Matka Teresa. W jej pracę włącza się wielu ludzi z całego świata : "Pozwalam im dotykać biednych". Dla nich nauczyła się żebrać, na początku na ulicy, potem u wielkich tego świata. Zaczynała od uczenia dzieci siedzących w slumsach na ziemi, od przynoszenia do szpitala umierającej i wymuszania na nim, by ją przyjęli. Wkrótce otworzyła przychodnię. W tej chwili na całym świecie po prawie 50 latach działalności Matki Teresy, a 70 założonego przez nią klasztoru na świecie są dziesiątki domów dla porzuconych dzieci, dla chorych na AIDS, dla trędowatych, umierających, biednych. Domów prowadzonych przez Misjonarki Miłości. Obok nich szkoły i przychodnie. Autor zapamiętał jej wezwanie rodzin do wspólnej modlitwy, modlitwę świętego Franciszka o pokój, mowę o "trądzie Zachodu", jakim jest samotność drugiego. Mawiała: "Nie jesteśmy powołani po to, by odnieść sukces, ale aby być wiernymi". Mówiła też, że "miłość zaczyna się w domu". 18 lat życia w albańskim Skopje z rodziną. 20 lat życia u loretanek w Kalkucie - praca nauczycielki, a potem przełożonej szkoły dla Bengalek. Nagłe powołanie do wyjścia na ulice Kalkuty, do najbiedniejszych i 45 lat prowadzenia hospicjów dla sierot, chorych, trędowatych. Bilans: 610 misji w 123 krajach (hospicja, domy dla zakażonych HIV/AIDS, trądem i gruźlicą, jadłodajnie, programy wspierające dzieci i rodziny, domy dziecka i szkoły). Navin Chawla nie jest chrześcijaninem, jest hindusem. Uważa on, że Matka Teresa to "dobra katoliczka, ale nie traktuje swojej wiary za jedynie słuszną"; "jej współczucie obejmuje ludzi wszystkich przekonań, a także niewierzących"; "Jej życie jest miłością do Boga, którego kocha w każdym biednym". Matka Teresa do autora: "Owszem ja nawracam. Nawracam cię, żebyś stał się lepszym hinduistą, lepszym katolikiem, lepszym muzułmaninem, dżinistą lub buddystą. Chciałabym, żebyś odnalazł Boga. Kiedy Go odnajdziesz, to już twoja sprawa, co zechcesz z Nim zrobić". W książce o musti bhikka, bengalskim zwyczaju polegającym na tym, że każda rodzina, którą na to stać, odkłada garść ryżu dla żebraka. Navin Chawla opowiada o Matce Teresie chronologicznie przedstawiając jej życie w poszczególnych rozdziałach o tytułach: - DZIECIŃSTWO - głęboko wierząca rodzina, matka, która pomagała biednym, strata ojca w 8-m roku życia, najmłodsza z trójki rodzeństwa, zafascynowana opowieściami misjonarzy, już w 12 roku życia odkryła swoje powołanie; urodzona w stolicy Macedonii Skopje wówczas w zdominowanym przez muzułmanów imperium tureckim. - "TERESA Z BENGALU" - przed wyjazdem na misję do Indii 18-latka wówczas jeszcze nazywana Agnieszką przez kilka miesięcy uczyła się angielskiego w Irlandii, w listopadzie 1928 roku po 7 tygodniach podróży morskiej dotarła do Kalkuty; nowicjat rozpoczęła w głównym ośrodku brytyjskiego szkolnictwa w Indiach w Darjeeling pod szczytem Kanczendzangi; po 2 latach pogłębiwszy angielski i nauczywszy się bengalskiego i podstaw hindi złożyła pierwsze śluby przyjmując imię Teresa - od zmarłej w 24 roku życia świętej Teresy z Lisieux, zakonnicy, która modliła się za misjonarzy; przyjechawszy do Kalkuty przez 20 lat nauczała w szkole prowadzonej przez klasztor loretanek, przeżyła tam klęskę głodu, podczas której w 1943 zmarły w Kalkucie miliony ludzi. Była też świadkiem zamieszek, w których w 1946 roku wzajemnie mordowali się hindusi i muzułmanie - WEWNĘTRZNY NAKAZ - Burzliwe lata czterdzieste w Kalkucie. Japonia zajmuje leżącą blisko Bengalu Birmę. Lata 1942-43 to czas Wielkiego Głodu. W Kalkucie umierają miliony ludzi. Rosną ceny. Czarny rynek. Do Kalkuty przybywają uchodźcy. Uniezależnieniu od Brytyjczyków towarzyszy Podział Indii .m.in. w Bengalu. Exodus milionów, masakry muzułmańsko-hinduskie. W takim czasie 10 IX 1946 roku jadąc na rekolekcje do Darjeeling Matka Teresa usłyszała od Boga wezwanie do opuszczenia klasztoru, odejścia między biednych: "Chciał, żebym była biedna i miłowała Go w postaci rozpaczliwie najbiedniejszych z biednych"; konsekwencją tego "powołania w powołaniu" stało się założenie klasztoru Misjonarek Miłości. - MOTIJHIL - rankiem 20 grudnia 1948 roku, odszedłszy z klasztoru loretanek, po przeszkoleniu medycznym w Patnie, Matka Teresa weszła do dzielnicy nędzy Motijhil; tam zaczęła od rysowania liter patykiem na ziemi, na której siedziały dzieci nędzarzy; z tego wyrosły szkoły Misjonarek Miłości; wynajęła w tej dzielnicy naprzeciwko zbiornika wodnego dwa pokoje - jeden przeznaczyła na szkołę, drugi na przychodnię; w szkole lekcje zaczynała od wymycia dzieci, nagrodą za sukcesy w nauce było mydło; rosnące potrzeby swych podopiecznych zaspokajała żebrząc. "Żebractwo wchodzi w Indiach w skład wielowiekowej szlachetnej tradycji. Od dawien dawna kapłani, świętobliwi mężowie i nauczyciele byli utrzymywani przez lokalną społeczność i władców"; z tego czasu w dzienniku pisanym na polecenie ojca duchowego mowa o "żebraczych wyprawach"; potrzebne były na leki dla stojących godzinami w kolejce do przychodni nędzarzy, rykszarzy i kulisów, a także na nową szkołę założoną w dzielnicy nędzy Tiljali w styczniu 1949 roku. - CREEK LANE 14 - dom, gdzie się to wszystko zaczęło; przy świątyni Kali na Kalighacie; w dzienniku pisanym w pierwszych latach odejścia z klasztoru loretanek, by żyć wśród najbiedniejszych Matka Teresa zmaga się z samotnością, zmęczeniem, bezsilnością, pokusą powrotu do poprzedniego wygodnego życia; wówczas to podejmuje decyzję zbierania z ulic ludzi umierających w założone dla nich miejsce; wokół niej pojawiają się tworzące jej zakon siostry: dwie, pięć, kilkanaście, kilkadziesiąt, z czasem kilkaset, dziś tysiące; w regule sióstr: "Najlepszym sposobem na okazanie Bogu i ludziom wdzięczności jest przyjęcie wszystkiego z radością"; z taką radością mają przyjąć całodzienną pracę od 5.30, trzy sari na podobieństwo więziennych strojów kobiecych, krucyfiks przypinany do sari, różaniec i cienki materac, a także wyrzeczenie się spotkań z rodziną i nakaz wychodzenia do biednych na ulice) - DOM MATKI - 3-piętrowy dom przy Lower Circular Road 54a (Acharya J.C. Bose Road; ) - BRACIA I WSPÓŁPRACOWNICY - o męskim zakonie Misjonarzy Miłości, który wyrósł w 1963 roku z inicjatywy Matki Teresy i o współpracownikach - duchowych siostrach; każda siostra ma łączność z ciężko chorą osobą, która uwięziona w swojej chorobie oddaje w modlitwie swoje cierpienie za pracę misjonarek; w rozmównicy męskiego zakonu - hinduskie przysłowie: "Jeśli masz dwa bochenki chleba Jeden daj biednemu drugi sprzedaj I kup hiacynty, by nakarmić swoją duszę") - SHISHU BHAVAN - w 1975 roku po raz pierwszy podrzucono siostrom dziecko, którego ktoś nie mógł wychowywać; tak zaczęła się działalność Shivy Bhavan - domów dla dzieci potrzebujących opieki; wiele z nich trafia do adopcji, innych edukacja bywa sponsorowana; rodziny, które adoptowały w Indiach niepełnosprawne dzieci mówią o sobie "rodziny Diwali"; w związku z tą akcją w Kalkucie żartowano: "Matka Teresa mówi o planowaniu rodziny, ale sama z pewnością tego nie praktykuje, bo każdego dnia przybywa jej dzieci"; przy okazji tego zjawiska Matka Teresa ostro sprzeciwia się aborcji; w 1979 roku odbierając Pokojową Nagrodę Nobla powiedziała, że "największym wrogiem pokoju nie jest wojna, ale aborcja". - TITARGH - o zakładaniu ośrodków dla trędowatych, w których napis "nie ma trędowatych, jest tylko trąd, który jest uleczalny"; zaczęło się od obrzucania kamieniami przez niechętnych sąsiedztwa z trędowatymi, poprzez ambulans - ruchomą przychodnię, aż po tworzenie warsztatów, w których trędowaci tkają białe z niebieską obwódką sari dla sióstr; lekarz, który tam pracuje jako wolontariusz nazywa swoją pracę "spłatą długu" wobec Indii; w tej opowieści historie takich trędowatych jak Kalu, którego krewni dowiedziawszy się o chorobie zamknęli w izolacji, by cień choroby nie padł na rodzinę uniemożliwiając ślub jego córek. - KALIGHAT, a w nim sławna już w średniowieczu świątynia hinduskiej bogini Kali; salę dla hinduskich pielgrzymów władze oddały Matce Teresie; tu założyła hospicjum dla umierających Nirmal Hriday; sąsiedzi i kapłani świątyni nie chcieli, by znosiła tu z ulic umierających,; oskarżono ją niesłusznie o nawracanie i pogrzeby chrześcijańskie wobec hindusów; przedstawiciele samorządu i policji pojawili się, by zbadać sytuację "ujrzeli Matkę Teresę pochyloną nad postacią, której twarz stanowiła dużą, ziejącą ranę. ... Za pomocą szczypczyków wyciągała larwy z żywego ciała. Z rany bił ohydny odór... Usłyszeli, jak Matka Teresa mówi do pacjenta: - Zmów modlitwę według swej wiary, a ja pomodlę się po swojemu. Pomodlimy się razem i w ten sposób uczynimy coś pięknego dla Boga"....Oficer policji do tłumu przed domem rzekł: "Odprawię stąd tę kobietę, ale tylko pod warunkiem, że namówicie swoje matki i siostry, żeby przyszły tu i podjęły się pracy, którą ona wykonuje. Ta kobieta jest święta." Jednak protesty zakończyły się dopiero wtedy, gdy Matka Teresa do śmierci opiekowała się kapłanem z sąsiedniej świątyni Kali. W latach 40-50-ch umierała tu większość, w 60-70-ch połowa, w latach 80-ch dwóch na dziesięciu. - "NAJPOTĘŻNIEJSZA KOBIETA ŚWIATA" - liczyły się z nią głowy państw; premier Indii Indira Gandhi powiedziała o niej "Spotkanie z nią budzi w człowieku uczucie całkowitej pokory; można doświadczyć siły wrażliwości i mocy miłości". wizytówka Matki Teresy: "Owocem Milczenia jest Modlitwa Owocem Modlitwy jest Wiara Owocem Wiary jest Miłość Owocem Miłości jest Służba Owocem Służby jest Pokój" CYTAT: "W czasach pobłażania sobie, kiedy terminem jakość życia usprawiedliwiamy swoje stale rosnące potrzeby, życie misjonarek miłości stanowi dla tego wyrazisty kontrast. Właśnie z tego powodu Matka Teresa nie przyjęła pralki, a ostatnio prądnicy, która zapewniałaby oświetlenie podczas przerw w dostawie prądu." Odmówiła też radia mówiąc: "My mamy swoją rzeczywistość". Matka Teresa: "Nasi podopieczni zasługują na radość ludzkiej miłości w nie mniejszym stopniu jak na pełną poświęcenia służbę". Bliska Matce Teresie i Mahatmie modlitwa świętego Franciszka: "Uczyń mnie Panie łożyskiem swego pokoju... Abym w miejsce rozpaczy przyniósł nadzieję, W miejsce cienia światło, W miejsce smutku radość"...