Boży gniew, Boży cios Nic sobie nie robi z łez, Uderza, niepowstrzymany. Mimo ofiary wylanej; Łamie, niezwyciężony, Pomimo żertwy spalonej.
Najnowsze artykuły
Artykuły
Czytamy w weekend. 26 lipca 2024LubimyCzytać263Artykuły
Powstaje nowa „Lalka”! Co wiemy o ekranizacji powieści Prusa?Konrad Wrzesiński70Artykuły
Powiedz mi, gdzie jedziesz na wakacje, a powiem ci, co czytać: idealne książki na latoAnna Sierant17Artykuły
Zadaj pytanie Marii Strzeleckiej, laureatce Nagrody Literackiej WarszawyLubimyCzytać4
Popularne wyszukiwania
Polecamy
Ajschylos
![Ajschylos](https://s.lubimyczytac.pl/upload/authors/23933/13808-140x200.jpg)
Znany jako: Aischylos z Eleusis, Eschyl
22
7,3/10
Urodzony: 01.01.0525Zmarły: 01.01.0456
Jeden z najwybitniejszych (obok Sofoklesa i Eurypidesa) tragików ateńskich, powszechnie uważany za rzeczywistego twórcę tragedii greckiej. Wprowadził na scenę drugiego aktora, przyczynił się do rozwoju dialogu i akcji scenicznej, ograniczył rolę chóru, wprowadził do tragedii akcję dziejącą się poza sceną.
Ajschylos był synem Euforiona, pochodził z zamożnej, prawdopodobnie arystokratycznej rodziny, lecz swoją sympatią obdarzył demokrację ateńską. Dość wcześnie rozpoczął działalność dramatopisarską. Jego debiut dramatyczny przypadł zapewne na rok 500 p.n.e. Po ukończeniu 25 roku życia (w okresie 70 Olimpiady w latach 499-496 p.n.e.) rywalizował podobno w konkursie tragicznym z Pratinasem i Choirilosem, a pierwsze zwycięstwo odniósł w roku 484 p.n.e. Pierwsza tragedia, która zachowała się do naszych czasów, czyli Persowie, została wystawiona dopiero w roku 472 p.n.e. W sumie 13 razy zdobywał doroczną nagrodę ateńskich igrzysk teatralnych. W wieku 35 lat, w roku 490 p.n.e. walczył jako hoplita przeciwko Persom w bitwie pod Maratonem (w tej bitwie bohatersko zginął jego brat, Kynegeiros). Najprawdopodobniej brał również udział w bitwie pod Salaminą (480 p.n.e.) i bitwie pod Platejami (479 p.n.e.).
Około roku 476 p.n.e. na zaproszenie tyrana Syrakuz, Hierona I, wyjechał na Sycylię na uroczystości związane z założeniem miasta Etna. Podobno Ajschylos wystawił tam swój dramat Etnijki. Drugą, a jak przypuszczają niektórzy badacze – trzecią podróż na Sycylię poeta odbył pod sam koniec życia. Wyjazd ten łączono z faktem, że Ajschylos w jednej ze swoich sztuk zdradził pewne tajemnice misteriów i że uwikłało go to w proces, zakończony jego uniewinnieniem. Źródła starożytne wskazują jeszcze inne powody wyjazdu tragika w tę ostatnią podróż: jednym z nich miało być wygnanie z Aten, spowodowane rzekomo zawaleniem się trybun podczas agonu tragediowego, w którym wystawiano jego sztuki; innym – porażka poniesiona w konkursie na elegię sławiącą poległych w bitwie pod Maratonem; lub wreszcie – zwycięstwo Sofoklesa nad Ajschylosem w agonie około roku 468 p.n.e.
Poeta najprawdopodobniej zmarł około roku 456 p.n.e. w sycylijskim mieście Gela. Według legendy zginął, gdy orłosęp brodaty zrzucił na jego łysą głowę żółwia sądząc, że to kamień, na którym można rozłupać skorupę. Zgodnie z Pliniuszem Starszym, Ajschylos starał się jak najczęściej przebywać na zewnątrz budynków w związku z obawą wywołaną przepowiednią, że umrze zabity przez spadający przedmiot.
Ajschylos – tak jak inni twórcy jego epoki – tematykę swoich utworów zakotwiczał w mitologii greckiej. Nie oznacza to, że ukazując postaci mitologiczne i naznaczone uniwersalnością, nie odnosił się do współczesnych mu wydarzeń społeczno-politycznych. Przeciwnie – odpowiednio dobrane mity dramatyzował w taki sposób, aby można było wypełniać je aktualnymi odniesieniami i aby widzowie mogli wyciągnąć z nich nauki, kształtując własną moralność. Swoją rolę tragediopisarza traktował bowiem jako rolę wychowawcy społeczeństwa, nauczyciela, uwrażliwiającego na cnoty obywatelskie.
W swych utworach tragediopisarz wzniósł się na wyżyny prawdziwej poezji. Jego tragedie rozgrywane są zawsze w kręgu największych problemów moralnych i religijnych. Tworzył potężne postacie, zdolne udźwignąć ciężar reprezentowanych przez siebie idei. Bohaterów Ajschylosa cechuje niemal posągowość. Uderzająca w tragediach Ajschylosa jest również majestatyczność i dostojeństwo stylu, prostota i liryczność języka, sceny pełne dramatycznego napięcia i prawdziwego tragizmu. Cechami dystynktywnymi jego twórczości są bezpośredniość i konkretność, zmysłowość, profetyczny ton, surowa prostota, wzniosłość wypowiedzi i przedstawienia, dominacja obrazu i brak skłonności do analizy.
Należy zwrócić uwagę na stosunek Ajschylosa jako artysty i myśliciela do własnej epoki. W jego tragediach odbiło się także wiele ważnych problemów formowania się fundamentów demokracji ateńskiej. Ajschylos osadzając swoje utwory w świecie historii lub mitu, wypowiadał się językiem sztuki w wielu doniosłych zagadnieniach swoich czasów, wykazywał wyraźną sympatię dla demokracji ateńskiej, a nie akceptował tyranii i wszelkich form despotyzmu.
Ajschylos był synem Euforiona, pochodził z zamożnej, prawdopodobnie arystokratycznej rodziny, lecz swoją sympatią obdarzył demokrację ateńską. Dość wcześnie rozpoczął działalność dramatopisarską. Jego debiut dramatyczny przypadł zapewne na rok 500 p.n.e. Po ukończeniu 25 roku życia (w okresie 70 Olimpiady w latach 499-496 p.n.e.) rywalizował podobno w konkursie tragicznym z Pratinasem i Choirilosem, a pierwsze zwycięstwo odniósł w roku 484 p.n.e. Pierwsza tragedia, która zachowała się do naszych czasów, czyli Persowie, została wystawiona dopiero w roku 472 p.n.e. W sumie 13 razy zdobywał doroczną nagrodę ateńskich igrzysk teatralnych. W wieku 35 lat, w roku 490 p.n.e. walczył jako hoplita przeciwko Persom w bitwie pod Maratonem (w tej bitwie bohatersko zginął jego brat, Kynegeiros). Najprawdopodobniej brał również udział w bitwie pod Salaminą (480 p.n.e.) i bitwie pod Platejami (479 p.n.e.).
Około roku 476 p.n.e. na zaproszenie tyrana Syrakuz, Hierona I, wyjechał na Sycylię na uroczystości związane z założeniem miasta Etna. Podobno Ajschylos wystawił tam swój dramat Etnijki. Drugą, a jak przypuszczają niektórzy badacze – trzecią podróż na Sycylię poeta odbył pod sam koniec życia. Wyjazd ten łączono z faktem, że Ajschylos w jednej ze swoich sztuk zdradził pewne tajemnice misteriów i że uwikłało go to w proces, zakończony jego uniewinnieniem. Źródła starożytne wskazują jeszcze inne powody wyjazdu tragika w tę ostatnią podróż: jednym z nich miało być wygnanie z Aten, spowodowane rzekomo zawaleniem się trybun podczas agonu tragediowego, w którym wystawiano jego sztuki; innym – porażka poniesiona w konkursie na elegię sławiącą poległych w bitwie pod Maratonem; lub wreszcie – zwycięstwo Sofoklesa nad Ajschylosem w agonie około roku 468 p.n.e.
Poeta najprawdopodobniej zmarł około roku 456 p.n.e. w sycylijskim mieście Gela. Według legendy zginął, gdy orłosęp brodaty zrzucił na jego łysą głowę żółwia sądząc, że to kamień, na którym można rozłupać skorupę. Zgodnie z Pliniuszem Starszym, Ajschylos starał się jak najczęściej przebywać na zewnątrz budynków w związku z obawą wywołaną przepowiednią, że umrze zabity przez spadający przedmiot.
Ajschylos – tak jak inni twórcy jego epoki – tematykę swoich utworów zakotwiczał w mitologii greckiej. Nie oznacza to, że ukazując postaci mitologiczne i naznaczone uniwersalnością, nie odnosił się do współczesnych mu wydarzeń społeczno-politycznych. Przeciwnie – odpowiednio dobrane mity dramatyzował w taki sposób, aby można było wypełniać je aktualnymi odniesieniami i aby widzowie mogli wyciągnąć z nich nauki, kształtując własną moralność. Swoją rolę tragediopisarza traktował bowiem jako rolę wychowawcy społeczeństwa, nauczyciela, uwrażliwiającego na cnoty obywatelskie.
W swych utworach tragediopisarz wzniósł się na wyżyny prawdziwej poezji. Jego tragedie rozgrywane są zawsze w kręgu największych problemów moralnych i religijnych. Tworzył potężne postacie, zdolne udźwignąć ciężar reprezentowanych przez siebie idei. Bohaterów Ajschylosa cechuje niemal posągowość. Uderzająca w tragediach Ajschylosa jest również majestatyczność i dostojeństwo stylu, prostota i liryczność języka, sceny pełne dramatycznego napięcia i prawdziwego tragizmu. Cechami dystynktywnymi jego twórczości są bezpośredniość i konkretność, zmysłowość, profetyczny ton, surowa prostota, wzniosłość wypowiedzi i przedstawienia, dominacja obrazu i brak skłonności do analizy.
Należy zwrócić uwagę na stosunek Ajschylosa jako artysty i myśliciela do własnej epoki. W jego tragediach odbiło się także wiele ważnych problemów formowania się fundamentów demokracji ateńskiej. Ajschylos osadzając swoje utwory w świecie historii lub mitu, wypowiadał się językiem sztuki w wielu doniosłych zagadnieniach swoich czasów, wykazywał wyraźną sympatię dla demokracji ateńskiej, a nie akceptował tyranii i wszelkich form despotyzmu.
7,3/10średnia ocena książek autora
1 077 przeczytało książki autora
570 chce przeczytać książki autora
17fanów autora
Zostań fanem autoraKsiążki i czasopisma
- Wszystkie
- Książki
- Czasopisma
The Oresteia. Agamemnon, the Libation Bearers and the Furies
Ajschylos
8,0 z 2 ocen
4 czytelników 0 opinii
2020
Tragedie II: Oresteja: Agamemnon; Ofiarnice; Boginie łaskawe
Ajschylos
7,9 z 10 ocen
20 czytelników 1 opinia
2016
Tragedie I: Persowie; Siedmiu przeciw Tebom; Błagalnice; Prometeusz w okowach
Ajschylos
8,0 z 10 ocen
22 czytelników 2 opinie
2015
Aeschylus I: The Persians, The Seven Against Thebes, The Suppliant Maidens, Prometheus Bound
Ajschylos
7,5 z 2 ocen
2 czytelników 0 opinii
2013
Aeschylus II: The Oresteia (Agamemnon, The Libation Bearers, The Eumenides, Proteus-fragments)
Ajschylos
9,0 z 2 ocen
2 czytelników 0 opinii
2013
Popularne cytaty autora
Cytat dnia
Dziedziczny grzechu nasz! Klątwa — to twoja straż! O ty, najkrwawsza z ran, Komu wytchnienie dasz, Któż twego bólu pan? Tylko Atrydów płód ...
Dziedziczny grzechu nasz! Klątwa — to twoja straż! O ty, najkrwawsza z ran, Komu wytchnienie dasz, Któż twego bólu pan? Tylko Atrydów płód Rozetnie dawny wrzód: Dziedzicu, dom swój lecz! Bogów ci wzywam wprzód, By twój nie chybił miecz! O mieszkańcy tych podziemnych stref! Jeśli dotarł do was przysiąg zew, Dajcie dzieciom pomścić ojca krew!
3 osoby to lubiąTa miłość, która z sobą dwoje istot sprzęga, Mężczyznę i kobietę, droższa niż przysięga!
3 osoby to lubią
Najnowsze opinie o książkach autora
Tragedie I: Persowie; Siedmiu przeciw Tebom; Błagalnice; Prometeusz w okowach Ajschylos ![Tragedie I: Persowie; Siedmiu przeciw Tebom; Błagalnice; Prometeusz w okowach](https://s.lubimyczytac.pl/upload/books/4927000/4927456/815974-352x500.jpg)
8,0
![Tragedie I: Persowie; Siedmiu przeciw Tebom; Błagalnice; Prometeusz w okowach](https://s.lubimyczytac.pl/upload/books/4927000/4927456/815974-352x500.jpg)
[„Siedmiu przeciw Tebom”, ocena: 5/10]
Polinik i Eteokles to bracia, synowie Edypa, króla Teb. Mieli oni rządzić na zmianę. Eteokles objął panowanie jako pierwszy, ale po roku rządów, gdy nadeszła kolej Polinika, okazało się, że brat nie chce ustąpić stanowiska. I w ten oto sposób doszło do oblężenia Teb, która jest głównym tematem akcji utworu. Eteokles nie zamierza ustąpić.
Mit ten opowiadający o oblężeniu Teb był dobrze znany starożytnym Grekom, przy czym Ajschylos postanowił stworzyć jego ujęcie z wybranej przez siebie perspektywy. Nie jest wbrew wszystkiemu opis zaciekłej wojny - wręcz przeciwnie. Obserwujemy przebieg zdarzeń zza kulis, nie znajdując się na polu bitwy. Akcja opisywana jest poprzez wypowiedzi postaci. Treść składa się więc z pompatycznych przemów Eteoklesa (obserwujemy, jak zarządza on ochroną grodu) czy chóralnych modlitw dziewic tebańskich, czy też gońca opisującego dowódców wojska. Całość prowadzi do tragicznego finału oraz wybrzmiewa motywem zgubnej pychy, które to elementy są charakterystyczne dla twórczości Ajschylosa.
Utwór jest krótki, acz nieszczególnie dogodny w odbiorze dla współczesnego czytelnika z powodu ograniczeń formalnych, ale zważywszy na datę jego powstania, należy się mu się trochę wyrozumiałości, zwłaszcza że tematycznie była to opowieść popularna wówczas, ma więc znaczenie kulturowe.
[„Błagalnice”, ocena: 6/10]
Ajgyptos, następca fikcyjnego egipskiego króla Belosa, mając przewagę nad swoim bratem Danaosem i roszcząc sobie prawo do decydowania o losach całej rodziny, zmusza go, aby jego pięćdziesiąt córek poślubiło jego synów (których też było pięćdziesiąt). One jednak nie mają ochoty na przymusowe małżeństwo. Aby ocalić córki, Danaos konstruuje okręt i wypływa z dziewczętami do Argos, licząc, że znajdą tam schronienie. Wybrał to greckie miasto na Peloponezie, bo to stamtąd miała wywodzić się Io, pramatka ich rodu. Co czeka ich na miejscu?
Ajschylos ponownie bierze na warsztat jeden z popularnych mitów greckich i przedstawia go ze swojej perspektywy. Tym razem konflikt fabularny jest bardziej złożony niż w „Siedmiu przeciw Tebom”, o „Persach” już nawet nie wspominając. Samo zawiązanie akcji jest już wystarczająco sprawne. Klasycznie dla Ajschylosa, utwór nie jest długi, niewielu tu bezpośredniej akcji, a o rozwoju wydarzeń dowiadujemy się z wypowiedzi postaci. Ajschylos ciekawiej niż w poprzednich swoich utworach przedstawia tutaj w istocie dylemat moralny. A przy okazji punkt kulminacyjny stanowi okazję dla wyrażenia osobistych poglądów i sympatii autora wobec demokracji - koniec końców jest to dramat o wyraźnym politycznym wydźwięku. Nic w tym jednak złego, skoro i tak w całości poświęcony jest problematyce społeczno-obyczajowej (przy czym typowo dla siebie Ajschylos ubarwia, upraszcza i przeredagowuje rzeczywistość, co należy mieć w pamięci).
Persowie Ajschylos ![Persowie](https://s.lubimyczytac.pl/upload/books/158000/158783/526316-352x500.jpg)
5,9
![Persowie](https://s.lubimyczytac.pl/upload/books/158000/158783/526316-352x500.jpg)
„Persowie” to najstarszy z zachowanych dramatów Ajschylosa, datuje się go na około 472 p.n.e. Był to czas, kiedy wojny grecko-perskie trwały w najlepsze. W niektórych bitwach uczestniczył sam Ajschylos. To doświadczenie legło u podstaw stworzenia niniejszego utworu.
Akcja utworu trwa jeden dzień. Podczas tego dnia przyglądamy się wydarzeniom rozgrywającym się na placu leżącym nieopodal pałacu królewskiego w Suzie, stolicy Persji. Starszyzna zaczyna się martwić, gdyż wojsko perskie, które na czele z królem Kserksesem wyruszyło do Grecji, choć świetnie zorganizowane, długo nie wracało z wojny. Królowa Atossa pojawia się i również daje upust swym złym przeczuciom. Aż tu nagle (jaki zbieg okoliczności) pojawia się goniec i bynajmniej nie ma dobrych wieści.
Ciekawym zabiegiem stylistycznym jest, że Ajschylos pokazuje punkt zwrotny wojny (oczywiście w sposób ciekawy inscenizacyjnie i swobodny, bo to dramat, a nie książka historyczna) od strony wroga, a nie od strony greckiej.
Konkluzją jest oczywiście apoteoza potęgi armii greckiej. Utwór ma wydźwięk propagandowy, pochwalny, pisany jest już pod funkcję użytkową. Niemniej pobrzmiewają w nim echa prawdziwych (niedawnych z punktu widzenia autora) wydarzeń - klęsk wojsk perskich podczas drugiej wojny perskiej, najpierw pod Salaminą, następnie pod Platejami i na przylądku Mykale.
Utwór jest krótki i prosty w swojej konstrukcji. Brak tu jakichś szczególnych wyszukanych pomysłów czy zabiegów literackich, niemniej jednak zyskał on sobie uznanie w odbiorze mu współczesnych (i w sumie nic dziwnego).