Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Po udanym debiucie poetyckim ("Kochanie"),Aleksandra Dańczyszyn wraca z nową książką. Druga to podobno ta weryfikująca autora. Cóż, trzeba zatem głośno powiedzieć, że poetka szczęśliwie przeszła próbę ognia. "Tiszert z Bangladeszu" bowiem wydaje się tomem równie dojrzałym, o spójnej konstrukcji i konsekwentnym zamyśle. Dańczyszyn zdecydowała się jednak na nieco „poważniejsze” tematy. Poetka podąża w stronę literatury zaangażowanej, komentując zastaną rzeczywistością wierszem. A więc jej poezja ma misję. Nie tylko ma otwierać czytelnika na emocje, na doznania, wzruszenia, budzić sentyment, ale ma także za zadanie zwracać wzrok w stronę ważnych wydarzeń i prowokować do zajęcia stanowiska. Nie znaczy to jednak, że to wiersze pełne patosu, niczym hasła na sztandarach, wykraczające poza ramę liryzmu. Dańczyszyn pokazuje się i tu jako bystra obserwatorka, pewna swego uczestniczka świata, ale i jako pełna humoru, swobody dziewczyna „z sąsiedztwa”. I podejrzewam, że to jest klucz do tak dobrego odbioru tego zbioru. Poza jakością literacką, to właśnie umiejętne żonglowanie intensywnością przekazu, sprawne równoważenie ciężaru treści, tworzenie relacji podmiot – czytelnik, są największymi walorami "tiszertu…" Osią tego tomu jest przyglądanie się sprawom bieżącym. Zostajemy zatem dopuszczeni do intymnego tu i teraz podmiotu. Szybko okazuje się jednak, że to, co tak osobiste dla „ja” lirycznego jest bliskie również nam. Z perspektywy jednostki przechodzimy do spojrzenia całościowego, uniwersalnego. Kobiecy podmiot rozpoczyna od zaznaczenia terenu. W kilku słowach nie tylko umieszcza siebie w konkretnym punkcie, ale i oddaje swój stosunek do niego. To przewrotny wiersz, bardzo charakterystyczny dla "tiszertu…" Dańszczyszyn głosem swojego podmiotu właściwie nie mówi tego, co przecież tak naprawdę wyraża: chciałabym żyć w czasach w których emigranci tęsknili za Polską chcieli ją pamiętać nie chcieli zapomnieć (Emigracja). Zwierza się z pewnej tęsknoty, nic ponadto, gdy czytamy na podstawowym poziomie. A jednak czytelnik doskonale rozumie ukryty przekaz. A to buduje wspomnianą więź odbiorcy z podmiotem. Po takim otwarciu podmiot zwierza się z bardzo osobistego doświadczenia i bólu, by w kolejnym wierszu znów zainteresować się tym co na zewnątrz. Buntuje się przeciw ludzkiej nieczułości na krzywdę człowieka. Szczególnie zranione dziecko porusza ją najmocniej. Dostrzega „dzieci z Syrii” czy „gwałcone dziewczynki” pod każdą szerokością geograficzną. Od tego punktu podmiot wychodzi do spraw drażliwych. W kontekście religii i wiary obnaża wady człowieka, jego ignorancję, egoizm, nieuzasadniony strach, który rodzi nienawiść. To naturalnie prowadzi do rozmów o istotę człowieczeństwa i miłosierdzia, jakim tak szumnie się epatuje w niektórych kręgach. A może i niemal wszędzie. Tylko nie „na granicy”. Podmiot (być może alter ego autorki) wyposażono w empatię i ultrawrażliwość. Czuje cudze cierpienie. Swoje również. Ale wyraża je w lapidarnej formie. Jakby słowa miały moc ranienia. Dlatego ona minimalizuje ich użycie i w pięciu wyrazach zawiera całą gamę uczuć: Czucie fantomowe Czuję twoją dłoń. Poetka zatem przygląda się otoczeniu, zjawiskom i tendencjom, ale w centrum jej obiektywu stoi człowiek. A nawet więcej – to co w człowieku. Dańczyszyn dociera pod warstwę zewnętrzną, bada co nas wypełnia, z czym się zmagamy. I w tej sferze również autorka nieustannie lawiruje między tym, co najbardziej jednostkowe (poszczególne odczucie) a tym, co uniwersalne (np. „nie można na zapas” „nawąchać się (…) najeść (…) naczuć”). Dańczyszyn potwierdza w nowej książce swoją subtelność, znaną już z Kochania. Wiele wierszy to takie liryczne impresje prosto z wnętrza. Utrwalone drżenia, pojedyncze doznania, momenty tęsknoty lub pragnienia. Delikatnie poetka pisze o śmierci, braku, żalu po stracie. Przemijanie czasu ukrywa w przedmiotach dnia codziennego – wydobywa z nich pamięć, albo ją tam umieszcza. Obok pędzącego życia, niełatwych doświadczeń, smutnych wydarzeń, niesprawiedliwości i podłości, jest życie zwyczajne. „Ja” liryczne wyraźnie stawia granicę i podkreśla, że każdy żyje po swojemu, nikomu nic do tego. Wszystkim „wolno” kochać, mieć lub nie posiadać (a „dlaczego” nie jest przedmiotem publicznej dysputy). Ma tylko jedną radę: „żyj // tu i teraz”. Podmiot docenia tę swoją codzienność, znajduje wartość w drobnych przyjemnościach: móc wrócić do domu zjeść te ciastka przeczytać książki wypić razem kawę (Luksus – fragm.). I znów – jakiś obraz, wyrwany kadr z rzeczywistości, ale jak wiele mówiący, buduje wiersz. Taka to właśnie poezja Aleksandry Dańczyszyn. Do czytania i wyławiania. Do potakiwania głową i do marszczenia czoła. Do uśmiechu i do zaciskania pięści. Poezja przeżyć.