Wykroczne światy Długiej Ziemi dają nieskończone możliwości, ale generują również ciągle nowe problemy. Ciche światy z pierwszego tomu, opowiadającego o pionierskich ekspedycjach garstki poszukiwaczy przygód, stopniowo się zaludniają, pojawiają się nowe modele rodziny i społeczeństwa, odmienne style życia i systemy wartości. Obecność ludzi coraz mocniej odciska się też na tych niezaludnionych dotąd ziemiach i ich mieszkańcach. Konieczność ustosunkowania się do wezwania z kosmosu stanowi okazję do spotkania dla starych i nowych przyjaciół, różnych grup, ideologii i ras, w celu ustalenia wspólnej odpowiedzi.

„Długi kosmos” Terry’ego Pratchetta i Stephena Baxtera to ostatnie spotkanie z bohaterami poznanymi w poprzednich czterech częściach serii, a jednocześnie z duetem autorów w tym składzie. Po śmierci Pratchetta można by się spodziewać, że książce czegoś zabraknie, że to już nie będzie to samo, jednak w przedmowie Stephen Baxter zapewnia, że pracowali nad nią wspólnie, szkicując wszystkie tomy równocześnie. I rzeczywiści, „Długi kosmos” nie odbiega jakością ani stylem od poprzednich części. Doskonale rozbudowuje wcześniejsze idee i dodaje nowe, jakby autorzy mieli dostęp do nieograniczonych zasobów inwencji. Co więcej nie są to proste historyjki o przygodach w kolejnych światach, ale spójne opowieści z elementami filozofii, fizyki, astrologii i socjologii. Trzeba przyznać, że nie za wiele jest tu akcji, przeważają raczej analizy nowych światów i idei, rozmowy, kolejne odkrycia. Za to nie wyobrażam sobie przyjemniejszego i przystępniejszego zastosowania nauki o kwantach, ewolucji czy przyroście wykładniczym!

Agnieszka Kruk