Rykusmyku to niewielkie miasteczko moszczące się gdzieś niedaleko Legnicy. O porządek dba tutaj nie pierwszej już młodości kochający kobiety Krończak, lokalnym pośmiewiskiem jest szalona Tekla, a na obiad najlepiej iść do Ratuszowej. Jednym słowem, miasteczko jakich wiele. To tutaj dorasta grupka przyjaciół, o których traktuje powieść Orbitowskiego. Choć akcja przeniesie nas do Krakowa, Warszawy czy Kopenhagi to serce „Szczęśliwej ziemi” niezaprzeczalnie bije w Rykusmyku, miejscu, w którym trzeba uważać, o czym się marzy. A o czym może marzyć kilkoro chłopaków kończących właśnie liceum? O miłości, braku kłopotów, bogactwie... skąd my to znamy? Przyziemne, banalne, proste, ale czy także niebezpieczne?

Sikorka, DJ Krzywda, Trombek, Blekota i Sedes. Nasi młodzi bohaterowie. Zdolni, tryskający energią i pomysłami, niestety niepozbawieni trosk i zmartwień. Właśnie przez owe kłopoty, niedające zasnąć myśli i aby uczcić zakończenie swojej edukacji w Rykusmyku, przyjaciele postanawiają zejść do podziemi zamku. Wiedzą lub przeczuwają coś, czego istnienie być może będzie dla nich pomocne. Zbierają więc odwagę, po kawałku od każdego i ruszają w wędrówkę, z której nie wrócą już tacy sami. Na zawsze jednak łączyć ich będzie tajemnica, o której być może woleliby nie pamiętać. Tylko jeden z nich zostanie w Rykusmyku, bo taki jest układ. Reszta wyjedzie i już nigdy się nie spotkają. Tutaj nasuwa się lekkie, zarysowane tylko podobieństwo do „To” Stephena Kinga, w którym grupka przyjaciół schodząc do kanałów miasteczka Derry przeżyła coś, co na zawsze zmieniło ich życie, a kiedy przyszedł czas na dorosłość, wszyscy poza jednym wyjechali, aby nigdy nie wrócić.

Łukasz Orbitowski w rewelacyjny sposób po raz kolejny tworzy obraz brudnego, nudnego polskiego miasteczka. Nie wiem jak on to robi, ale podczas lektury widzisz, dotykasz i po prostu jesteś tam, gdzie toczy się akurat akcja powieści. Tak samo jak w „Tracę ciepło” szara rzeczywistość wylewa się wręcz z kolejnych stron prawdziwa i nie do podważenia. Paru kumpli, brudny blok, pijak w rogu byle jakiego baru, stary policjant krążący po ulicach i po jednym marzeniu od każdego, kto kiedykolwiek przeciął nam drogę w Rykusmyku. Niby nic, niby żaden pomysł na książkę, a jednak udało się i to w orbitowskim stylu. Na płaszczyźnie narracyjnej, w opisie tych ulic, ścian i zakamarków miasta dostrzegam podobieństwo do stylu Tryzny, zwłaszcza z „Idź, kochaj”, a akurat z moich ust (czy w tym przypadku myśli przetransportowanych na wyimaginowany arkusz papieru) jest to porównanie jak najbardziej na plus.

„Szczęśliwa ziemia” to powieść bez wątpienia wielowymiarowa, poruszająca problemy, które są, i które będą aktualne również za 10, 50 czy 100 lat. To czyni z niej powieść uniwersalną i ponadczasową, choć wydaje mi się, że trzeba znaleźć w sobie odrobinę dziecka i połączyć ją ze zdobytą już dojrzałością, aby w pełni cieszyć się nią i delektować. Dlaczego? Bo autor mrocznego „Świętego Wrocławia” odnosi się w swoim najnowszym dziele do podań i legend, w które w XXI wieku skłonne są już wierzyć jedynie dzieci. Trzeba pozwolić, aby porwał nas klimat tej powieści, dać się uwieść i podnieść do tańca, w tańcu wyrazić wszystko to, na co na co dzień brakuje nam słów - troski, nadzieje i pragnienia, wszelkie nienawiści i wszelkie miłości. Trzeba zamknąć oczy i wytańczyć to, o czym boimy się choćby zamarzyć.

Ale „Szczęśliwa ziemia” to także przypowieść o Dzisiaj, Polsce i Współczesnych nam Ludziach. To opowieść o nas i naszych znajomych. O miejscu w życiu, którego nie znajduje się ot tak, na pstryknięcie palcami. Orbitowski pokazuje ludzi jako obijające się o siebie cząstki, błądzące po planszy, z której nie ma wyjścia, choć prowadzi do niej każda droga, łączy ludzi młodszych i starszych w jedno pokolenie charakteryzujące się uczuciem pustki i nicości, poszukujące Czegoś Więcej, albo chociaż Czegoś, co wyrwie nas z marazmu, leniwej pogoni i całego morza oksymoronów i paradoksów nie pasujących ani do nas, ani do współczesnego świata.

Na marzenia trzeba uważać, na ich spełnienie tym bardziej. Życzenia wypowiadane na głos są podwójnie niebezpieczne z uwagi na to, że ktoś lub coś może je usłyszeć i potraktować poważnie. A jak się okazuje, marzenia niekoniecznie otrzymały od nas stempel z datą ważności, dlatego ich delikatne i wyważone obracanie w myślach jest szczególnie ważne. Dopiero poprzez wypowiadane przez nas życzenia wychodzi na jaw to, że ludzie potrafią być dużo bardziej przerażający niż wychodzące z morza stwory, klauny żyjące w podziemiach, szarżujące bestie czy monstrualnych rozmiarów zwierzęta. To my i łączące nas relacje są często najlepszą pożywką dla horroru, atmosfery grozy i strachu. U dzieci wszystko to przybiera postać wymyślnych monstrów z tej prostej przyczyny, że nie poznały one jeszcze od podszewki natury człowieka.

Powieść Łukasza Orbitowskiego na pewno wyróżnia się na tle literatury polskiej, nie pobiła co prawda w moich oczach genialnego „Tracę ciepło”, ale uplasowała się na pewno wyżej niż „Święty Wrocław”, w którym jednak czegoś mi zabrakło. „Szczęśliwa ziemia” pokazuje, że można nas jeszcze postraszyć bez wymyślnych morderstw, rozlewu krwi czy mrożącego krew w żyłach pościgu i choć owiana tajemnicą Kalbornia z „Tracę ciepło” faktycznie znajduje się na mapie Polski, a Rykusmyku to jedynie wytwór fantazji autora, to całe zło i mrok tej powieści są jak najbardziej prawdziwe. Orbitowski pokazuje, że można nas postraszyć nami samymi i tym, co mamy do zaoferowania światu. Nie ulega wątpliwości, że „Szczęśliwa ziemia” to powieść sine qua non i mam nadzieję, że dla wielu z Was tym właśnie będzie na regale z książkami. A kiedy już ją przeczytacie, założę się, że zupełnie inaczej wybrzmią dla Was słowa znanego, mającego już swoje lata utworu:

Tańcz głupia, tańcz,
swoim życiem się baw
Wprost na spotkanie ognia leć
Tańcz głupia, tańcz,
wielki bal sobie spraw
To wszystko, co dziś możesz mieć...**

*  tytuł zaczerpnięty z tytułu piosenki zespołu Muchy
** Lady Pank - „Tańcz, głupia tańcz”

Sylwia Sekret