„Wszystkie piętrzące się przede mną problemy stały się jeszcze bardziej kłopotliwe, kiedy rozpocząłem pracę nad ostatnią częścią książki, traktującą o literaturze współczesnej do roku 1966. Gdy czytelnik ma przed sobą obraz sporów religijnych w szesnastym wieku, podchodzi do niego ze znacznym dystansem. Przestaje to być tak łatwe z chwilą zbliżania się do obecnej doby, jako że musimy użyć tak obarczonych ładunkiem emocjonalnym słów, jak marksizm, rewolucja, komunizm. Historia literatury to nie jest odpowiednie narzędzie do przekazywania własnych, być może zbyt złożonych, poglądów na sprawy budzące tak wielkie namiętności. Dlatego też wysiłki moje skupiały się na tym, żeby, jak tylko to możliwe, trzymać się faktów i pozostać bezstronnym, chociaż taka powściągliwość może drażnić tych, którzy woleliby bardziej odpowiadający ich stanowisku dobór faktów. Inną trudnością, z jaką musiałem się zmierzyć, zbliżając się do naszych czasów, była moja podwójna perspektywa: twórczego pisarza przez szereg lat zaangażowanego w polskie życie literackie oraz samozwańczego kronikarza”.

Z przedmowy Czesława Miłosza do pełnego wydania książki