Akcja "Szkiców węglem" rozgrywa się we wsi Barania Głowa. Zołzikiewicz, gminny pisarz, prosi wójta wsi Baraniej Głowy o umieszczenie na liście rekrutów jednego z chłopów, mieszkańców wsi.
Zołzikiewicz chce, by ów Rzepa został powołany do wojska, bo podoba mu się żona chłopa. Gdy jednak wójt nie wyraża zgody na pobór Rzepy, pisarz postanawia dokonać przekrętu. Przychodzi do karczmy, w której Rzepa biesiaduje, i gdy chłop jest wystarczająco pijany, podsuwa mu pismo, które rzekomo uprawni go do gospodarowania na ziemiach dworskiego lasu. Okazuje się jednak, że Rzepa podpisał zgodę na pobór do wojska…
Nowela autorstwa Henryka Sienkiewicza została wydana po raz pierwszy 1877, a autor pisał ją podcza pobytu w Stanach Zjednoczonych. Poruszył w utworze ważną kwestię związaną z konsekwencjami uwłaszczenia chłopów, jaką jest brak zainteresowania tą warstwą społeczną. Chłopi są nieświadomi własnych praw, są analfabetami, łatwo ich wykorzystywać — Sienkiewicz realizuje więc pozytywistyczny postulat koniecznej edukacji chłopów, pracę u podstaw.