Niestety nie było mi dane poznać moich pradziadków. Dziadków ze strony taty ledwo pamiętam. Wspomnienia małej dziewczyki nikną jak we mgle - pamięć małego dziecka lubi płatać figle. Za to dziadków ze strony mojej mamy pamiętam doskonale i to dzięki nim mojej wyobraźni dane było poznać obraz moich pradziadków. Do dziś pamiętam jak babcia delikatnie mierzwąc moje włosy zaspokajała moją ciekawość dzieląc się historiami z dawnych lat. Historiami, które niestety nie mają szansy na powtórkę w cywilizacji w której uczucia i emocje zabił brutalnie postęp cywilizacji. Babcia opowiadał o tym jak wojna naznaczyła ich dzieciństwo strachem i cierpieniem nie zabijajć jednak dziecięcej ufności, ciekawości i radości z życia. Do dziś przypatrując się ludziom nie jestem w stanie zrozumieć ogromu niewdzięczności, któa niczym moda opanowała cały świat. Żyjemy w świecie bez wojny, mamy wszytsko co niezbędne do życia a mimo to pozwoliliśmy by współczesność i chciwość zabiły w nas to o co nasi dziadkowie troszczyli się mimo wojny i okrucieństw - wdzięczność i radość życia!

Niestety nie było mi dane poznać moich pradziadków. Dziadków ze strony taty ledwo pamiętam. Wspomnienia małej dziewczyki nikną jak we mgle - pamięć małego dziecka lubi płatać figle. Za to dziadków ze strony mojej mamy pamiętam doskonale i to dzięki nim mojej wyobraźni dane było poznać obraz moich pradziadków. Do dziś pamiętam jak babcia delikatnie mierzwąc moje włosy ...

Najstarszym członkiem rodziny, jakiego pamiętam, był dziadek ze strony mamy. Dziadek był dużo starszy od babci, dzieliło ich 18 lat różnicy- babcia była uczennicą dziadka.
Dziadek był bardzo barwną postacią. W młodości miał zostać księdzem, ale wystąpił z zakonu przed ostatnimi święceniami. Znał wiele języków obcych, w tym biegle łacinę, grekę, niemiecki, francuski, włoski, rosyjski, uczył się esperanto i angielskiego. Największą pasją dziadka były jednak ptaki. Zarówno dzikie, które uczył mnie rozpoznawać, jak i egzotyczne, które miał w swoim pokoju. Nie mam wątpliwości, komu zawdzięczam miłość do zwierząt i zainteresowanie hodowlą ptaków. Jako małą dziewczynkę dziadek sadzał mnie na biórku i- jako że moje palce były zręczniejsze- uczył, jak nakładać pisklętom obrączki. Towarzyszyłam dziadkowi we wszystkich czynnościach związanych z hodowlą. Oprócz dużej hodowli dziadka, mieszczącej się w specjalnych regałach, zawsze też miałam w domu u siebie parkę kanarków z dziadkowej hodowli. Do dziś pamiętam, kiedy z Niemiec- wtedy NRD- przywiózł prześliczną, białą samiczkę z koronką- w tamych czasach był to unikat. Dziadziuś, zamiast zostawić ją sobie do przyszłej hodowli, podarował Czubatkę mnie- do dziś pamiętam, jak bardzo czułam się wyróżniona tym prezentem.
Dziadek zmarł, kiedy miałam 19 lat. Dzisiaj mam własną hodowlę ptaków. Często myślę o tym, co w jakiejś konkretnej sytuacji zrobiłby dziadek, czy podobałyby Mu się moje ptaki... Brakuje mi go.

Najstarszym członkiem rodziny, jakiego pamiętam, był dziadek ze strony mamy. Dziadek był dużo starszy od babci, dzieliło ich 18 lat różnicy- babcia była uczennicą dziadka.
Dziadek był bardzo barwną postacią. W młodości miał zostać księdzem, ale wystąpił z zakonu przed ostatnimi święceniami. Znał wiele języków obcych, w tym biegle łacinę, grekę, niemiecki, francuski,...

Najstarszą osobą z mojej rodziny, jaką pamiętam, był mój dziadek Edward urodzony w 1916 roku. Byłam małym brzdącem, gdy mama zbierała mnie do swoich rodziców na wieś. Z tamtego okresu pamiętam, jak karmiłam z dziadkiem świnki. Podbiegałam do niego, gdy wracał z pola dźwigając (chyba) buraki cukrowe, prosiłam o oderwanie liścia i biegłam z nim do chlewu, by łaskotać po ryjku najbliżej stojącą maciorę.
Dziadek już wtedy cierpiał na demencję, więc nie udawało mi się z nim porozmawiać. Ale pamiętam jego siwą, bujną czuprynę; powolny chód, którym przemierzał podwórek, i właśnie to noszenie buraków.
Dopiero gdy podrosłam, zaczęłam się dowiadywać, jakim był niezwykłym człowiekiem. Miał szeroką wiedzę z zakresu budownictwa - sam zbudował solidny dom dla swojej rodziny - hodował pszczoły, prenumerował prasę i czytał wiele książek, które znalazły się w moim domu rodzinnym. Poza tym był więziony na lubelskim Zamku, z którego w porę na szczęście został wypuszczony. Trochę żałuję, że nie mogłam go poznać lepiej.

Najstarszą osobą z mojej rodziny, jaką pamiętam, był mój dziadek Edward urodzony w 1916 roku. Byłam małym brzdącem, gdy mama zbierała mnie do swoich rodziców na wieś. Z tamtego okresu pamiętam, jak karmiłam z dziadkiem świnki. Podbiegałam do niego, gdy wracał z pola dźwigając (chyba) buraki cukrowe, prosiłam o oderwanie liścia i biegłam z nim do chlewu, by łaskotać po ryjku...

Gdy byłem małym bajtlem często wakacje spędzałem na wsi. Mimo, że gościłem się u swej babci i dziadka często towarzyszyłem pradziadkowi, który bardzo lubił wygrzać się na ławce przed domem w letnim słońcu. Był wielkim miłośnikiem palenia tytoniu więc nawet wieczorami żadne komary i podobne stworzenia gryząco-latające trzymały się od nas z daleka.
Po dziś dzień pamiętam bajki, które mi wtedy opowiadał, ale i tak najbardziej lubiłem pytać o to w jaki sposób stracił palce u rąk. Z tego co pamiętam u każdej dłoni miał tylko trzy palce naturalnej długości. Resztę pożegnał bezpowrotnie podczas pracy z piłą stołową.
Mimo, że pradziadek nie żyje już od kilkunastu lat i nie wielu członków rodziny nie wspomina mile pradziadka to jednak dla mnie pozostał świetnym bajarzem z dłońmi jak z wymyślanych przez niego baśni i legend.

Gdy byłem małym bajtlem często wakacje spędzałem na wsi. Mimo, że gościłem się u swej babci i dziadka często towarzyszyłem pradziadkowi, który bardzo lubił wygrzać się na ławce przed domem w letnim słońcu. Był wielkim miłośnikiem palenia tytoniu więc nawet wieczorami żadne komary i podobne stworzenia gryząco-latające trzymały się od nas z daleka.
Po dziś dzień pamiętam...

Seniorka w mojej rodzinie była tylko jedna. Babcia mojego taty. Zawsze uśmiechnięta, nieco przygarbiona, o dobrym i gorącym sercu. Pamiętam moje zapędy nauczycielskie, gdy byłam w podstawówce. Chyba każda dziewczynka ma taki okres w swoim życiu, gdy zachwyca się Anią z Zielonego Wzgórza i myśli sobie: chcę być taka jak ona, pójść w jej ślady. Nie inaczej było ze mną. Któregoś dnia zawzięłam się więc w sobie i ruszyłam do dziadków – na ucznia wybrałam sobie prababcię. Czytałam jej fragmenty książek, uczyłam nowych piosenek, przygotowywałam „sprawdziany” z matematyki. Byłam zachwycona, że nigdy nie powiedziała mi: NIE! Najcieplej wspominam jednak dzień, gdy zdałam sobie sprawę, że nie powinnam prababci już męczyć, że może przesadzam z tą moją pasją i fascynacją i czas przystopować. Powiedziałam jej o tym wprost – jak to dzieci mają w zwyczaju – a ona najzwyczajniej w świecie mnie przytuliła i powiedziała, że ten czas nie był czasem straconym, że dobrze się bawiła i nigdy jej nie męczyłam. Powiedziała, żebym szła własną drogą, żebym spełniała się w tym, w czym czuję się dobrze. I że widzi, jak wielką pasję kryję w swoim wnętrzu. Co prawda, nauczycielką nie zostałam i pewnie nigdy nią nie zostanę, ale słowa prababci już na zawsze pozostaną w moim sercu. Bo tak naprawdę ona pierwsza pokazała mi, że trzeba iść własną drogą i robić to, co się kocha, nawet jeśli to tylko tymczasowe.

Seniorka w mojej rodzinie była tylko jedna. Babcia mojego taty. Zawsze uśmiechnięta, nieco przygarbiona, o dobrym i gorącym sercu. Pamiętam moje zapędy nauczycielskie, gdy byłam w podstawówce. Chyba każda dziewczynka ma taki okres w swoim życiu, gdy zachwyca się Anią z Zielonego Wzgórza i myśli sobie: chcę być taka jak ona, pójść w jej ślady. Nie inaczej było ze mną....

Ja miałam okazję poznać moją prababcię, ba nawet byłam przez nią wychowywana! Zmarła kiedy miałam już piętnaście lat, więc pamiętam ją doskonale.
Dożyła 96 lat, także to naprawdę piękny wiek. Szczególnie w takim stanie jak ona.
Pamiętam, że pewnie głównie z racji czasów jakie przeżyła, bardzo lubiła wszystko chomikować i reperować. Któregoś razu, tak już może ze dwa lata przed śmiercią, bo doskonale pamiętam tą sytuację, wujkowi czyli jej wnukowi przetarła się koszula. Powiedział o tym, po czym ją zdjął i położył na krześle w pokoju. Babcia wtedy wzięła koszulę i sama nawlekła igłę i zacerowała dziurę!
W tym wieku i nie miała najmniejszych problemów z nawlekaniem igły! To najbardziej utkwiło mi w pamięci. Babcia była naprawdę cudowną kobietę, a dodatkowo powiem, że w ogóle nie chodziła do lekarzy. Takiego zdrowia można jej pozazdrościć. W takiej sprawności fizycznej i psychicznej chciałabym dożyć takiego wieku. Była cudowną i dobrą osobą, że na to zasłużyła ;) Bardzo mi jej brakuje.

Ja miałam okazję poznać moją prababcię, ba nawet byłam przez nią wychowywana! Zmarła kiedy miałam już piętnaście lat, więc pamiętam ją doskonale.
Dożyła 96 lat, także to naprawdę piękny wiek. Szczególnie w takim stanie jak ona.
Pamiętam, że pewnie głównie z racji czasów jakie przeżyła, bardzo lubiła wszystko chomikować i reperować. Któregoś razu, tak już może ze dwa lata...

Niestety nie miałam możliwości poznać swoich pradziadków, ponieważ zmarli długo przed moim narodzeniem. Bardzo tego żałuję, bo z opowiadań wiem, że były to ciekawe osoby. Za to dostałam imię na cześć ukochanej babci mojej mamy, czyli w pewnym sensie jestem z nimi związana.
Z kolei moi dziadkowie też dość wcześnie odeszli z tego świata i mało ich pamiętam. Jeden z dziadków próbował mi, mojemu rodzeństwu i kuzynom opowiadać "jak to dawniej bywało", ale my jak to dzieci - nie bardzo chcieliśmy słuchać, więc mało nam zostało w pamięci... Bardzo tego żałuję, bo teraz, kiedy już jestem dorosła, lubię te stare historie i opowieści. Teraz mi je opowiada moja mama, która właśnie słyszała je od rodziców i dziadków.

Niestety nie miałam możliwości poznać swoich pradziadków, ponieważ zmarli długo przed moim narodzeniem. Bardzo tego żałuję, bo z opowiadań wiem, że były to ciekawe osoby. Za to dostałam imię na cześć ukochanej babci mojej mamy, czyli w pewnym sensie jestem z nimi związana.
Z kolei moi dziadkowie też dość wcześnie odeszli z tego świata i mało ich pamiętam. Jeden z dziadków...

Wojna to czas kojarzony prze wielu ludzi z bólem rozstania z bliskimi, serią tragedii i śmiercią. W każdym, kto przeżył wojnę, trwale odciśnięte są w pamięci chwile z tamtego czasu. Wielu naocznych świadków żyje jeszcze do dziś i przekazuje ustnie swoją historię wojenną. Takiej opowieści wysłuchałem w rozmowie z moją 77-letnią babcią Stefanią.
Jak już wcześniej wspomniałem to właśnie moja babcia opowiedziała mi swoją historię z okresu wojny. Mimo tego, że minęło wiele lat, w pamięci babci pozostał obraz tamtych dni. Wieść o rozpoczętej wojnie dotarła do niej gdy miała zaledwie 10 lat – bawiła się wówczas w ogródku razem z jej rodzeństwem. „Początkowo, jako jeszcze bardzo młoda osoba, nie zdawałam sobie sprawy z powagi tej wiadomości. Mama zapewniała mnie, że wszystko się jakoś ułoży, wojna szybko minie, a nas i tak nie dotknie. Wiedziałam, że się boi, lecz musieliśmy być silni” – tak moja babcia wspomina przyjście wiadomości o ataku Rzeszy Niemieckiej na Polskę. Wprawdzie mieszkali na wsi, lecz wojna ogarnęła wszystkie zakątki naszego kraju. W kilka dni później, gdy oddziały niemieckie zbliżały się do miejsca ich zamieszkania, mieszkańcy podjęli decyzję o ucieczce do pobliskiego lasu, ponieważ nie mieli praktycznie żadnej broni. Stamtąd chcieli przedostać się do Kuźnicy - sąsiedniej osady. Mieli ruszać wieczorem, lecz wojska niemieckie zaskoczyły ich najazdem z tyłu tuż przed lasem. Kilku próbowało stawić jakikolwiek opór, lecz to nie miało sensu. Rozkazano im wracać do domów. „Pamiętam płacz kobiet i dzieci oraz krzyk, ten przeraźliwy krzyk…” Po powrocie do domów rozpoczęło się zabieranie mężczyzn i większych chłopców do wojska. Wielu ryzykowało, w tym także rodzice mojej babci. Aby nie zabrano im taty, Piotra, razem z mamą przebrały go za kobietę. „Strasznie się baliśmy, aby go nie rozpoznano, ale tata był jeszcze młody i miał bardzo delikatne rysy twarzy. Gdy Niemcy sobie poszli nasza radość nie miała granic – nie odebrali nam taty”. W kilka godzin domy opustoszały, gdyż zabrano większość chłopców i mężczyzn, którzy nie mieli takiego szczęścia jak dziadek Piotr. Później doszły do nich wieści, że zostali zabrani do wojska i wcieleni w armię radziecką i sowiecką. Tylko niewielka część dostała się do różnych kopalni i innych zakładów pracy. Po tym ogromnym szoku babcia zaczęła rozumieć czym jest wojna - poczuła jej okrucieństwo na własnej skórze. Późniejsze dni przyniosły odrobinę spokoju. Ojciec babci pracował razem z mamą na polu, a sama babcia Helena spędzała czas z rodzeństwem, gdyż szkoła została zamknięta.
Często chadzała wraz z innymi rówieśnikami do piwnicy u sąsiadów, by tam móc zdobywać jakąś wiedzę. „Mama zawsze tak bardzo się o mnie bała, ale musieliśmy się gdzieś uczyć”. Następne miesiące upływały im na dość spokojnym, lecz ciężkim życiu. Szczegóły już uleciały z pamięci wraz z upływem lat, lecz pewne wydarzenie bardzo głęboko zapadło w pamięć mojej babci. Jak powszechnie było wiadomo zabijano wszystkich żydów z okolic, więc ci, by schronić się przed pewną śmiercią schronili się w domach, gdyż dogoniło ich wojsko niemieckie. Rodzice babci postanowili pomóc biednym ludziom i schowali ich w piwnicy. Ogromny strach padł na dom, gdy wojska niemieckie wtargnęły niespodziewanie do ich mieszkania i rozpoczęło się przeszukiwanie. Doskonale zdawali sobie sprawę z tego, że gdy znajdą w ich domu Żydów, zostaną skazani na rozstrzelanie lub zesłanie do obozu, co również wiązało się ze śmiercią. Na szczęście i tym razem fortuna była dla nich przychylna – Gestapowcy nic nie znaleźli. Później przyszły święta, chyba najsmutniejsze w życiu naszego narodu, gdyż były to pierwsze święta w obliczu wojny. Tak rok 1939 zapamiętała moja babcia.
Później losy toczyły się różnie, lecz w sercu babci zostało na zawsze wyryte uczucie nienawiści dla wojny. Na każde wspomnienie o tych chwilach widzę, że jej wzrok utkwił w jakimś obrazie z tamtego czasu. I tym razem zawsze wesoła staruszka posmutniała, spoważniała – widać, że wspomnienia do niej wracają. Ta kobieta jest jedną z wielu, którym wojna zabrała radość dzieciństwa, szczęście młodzieńczych lat oraz, co najważniejsze, bliskich. Po skończonej rozmowie wróciliśmy do moich rodziców. Myślę, że przez tak krótki czas nie da się streścić całej historii wojennej, lecz cieszę się, że mogłem poznać historię, którą tworzyły zdarzenia, uczucia i przeżycia tak bliskiej mi osoby.

Wojna to czas kojarzony prze wielu ludzi z bólem rozstania z bliskimi, serią tragedii i śmiercią. W każdym, kto przeżył wojnę, trwale odciśnięte są w pamięci chwile z tamtego czasu. Wielu naocznych świadków żyje jeszcze do dziś i przekazuje ustnie swoją historię wojenną. Takiej opowieści wysłuchałem w rozmowie z moją 77-letnią babcią Stefanią.
Jak już wcześniej wspomniałem...

Umarł gdy byłam mała. Jednym z ostatnich wspomnień jest jego twarz w oknie z dymiącym papierosem w dłoni. Ja, na podwórku, szukam zajęcia i przyglądam się samochodowi sąsiada. Fiat 126p. Wywiązuje się zażarta kłótnia z dziadkiem dotycząca nomenklatury tejże maszyny. Dziadek wykrzykuje z okna że "TO FIAT", ja odwrzaskuję - przekonana o swojej nieomylności - "MALUCH". Fiat, maluch, fiat, maluch, ciągle i ciągle póki nie miałam dość, póki papieros się nie wypalił. A potem przychodziłam do niego po pieniądze na zakupy dla mamy. "DAJ STÓWĘ", żądałam. Po otrzymaniu banknotu wybrakowanego w zerach, oburzam się: "NIE DYCHE, STÓWE!". Fajny śmierdziel z niego był.

(dla wielbicieli skończonych historii - tak, dostawałam stówę)

Umarł gdy byłam mała. Jednym z ostatnich wspomnień jest jego twarz w oknie z dymiącym papierosem w dłoni. Ja, na podwórku, szukam zajęcia i przyglądam się samochodowi sąsiada. Fiat 126p. Wywiązuje się zażarta kłótnia z dziadkiem dotycząca nomenklatury tejże maszyny. Dziadek wykrzykuje z okna że "TO FIAT", ja odwrzaskuję - przekonana o swojej nieomylności -...

Prababcie pamiętam z dzieciństwa, chociaż już wiele wątków umknęło z mojej pamięci, spora część rozmyła się jakby osnuta gęstą mgłą, to jeden szczegół pamiętam nad wyraz szczególnie gdy cerowała coś pod wisienką a ja jako mały kajtek włócząc sie nad jej głową chodzą po owym drzewie wiśniowym, wrzucałem jej owoce wprost do starego metalowego pudełka po holenderskich ciastkach wypelnionego guzikami, jednocześnie próbując ją lekko zdenerwować lecz jej spokój i cierpliwość były tak potężne że trudno je ująć słowami. I ten zapach palonego drewna w starej kuchence zmieszany z aromatem pieczongo sernika wzbudza we mnie wspomnienia niczym ,,magdalenki cioci leonii,, u Marcela Prousta w jedenej z jego powieści.

Prababcie pamiętam z dzieciństwa, chociaż już wiele wątków umknęło z mojej pamięci, spora część rozmyła się jakby osnuta gęstą mgłą, to jeden szczegół pamiętam nad wyraz szczególnie gdy cerowała coś pod wisienką a ja jako mały kajtek włócząc sie nad jej głową chodzą po owym drzewie wiśniowym, wrzucałem jej owoce wprost do starego metalowego pudełka po holenderskich...