cytaty z książki "Bracia polscy. Przewodnik Krytyki Politycznej"
katalog cytatów
[+ dodaj cytat]
(...) każdy, z mocy samego urodzenia, ma prawo decydować o tym, jak wierzy, konstruować własną wykładnię Pisma.
Ruch arian (...) powstał jako protest przeciw zawłaszczeniu teologicznej wykładni Pisma Świętego przez rzymski katolicyzm. (...) Polscy arianie poszli najdalej. (...) zaczęli czytać Pismo Święte w oryginale i zobaczyli, że to, co jest w nim napisane, bardzo luźno pokrywa się z tym, co głosi Kościół katolicki.
Arianie w swojej lekturze Pisma Świętego szli najdalej i najbardziej konsekwentnie, w porównaniu z nimi luteranie i kalwiniści zatrzymali się w pół kroku, odrzucając władzę Kościoła, papieża i jego biskupów, ale zachowując podstawowe dogmaty. Tymczasem bracia polscy zakwestionowali większość dogmatów, jakie Kościół katolicki przyjął w pierwszych wiekach swojego istnienia, w okresie zakończonym przez sobór chalcedoński (451 r.). Arianie odrzucili najbardziej kluczowe dogmaty, w tym ten o Trójcy Świętej i podwójnej – boskiej i ludzkiej – naturze Chrystusa. Brzmiało to wówczas bardzo obrazoburczo, ale to jest właściwa wykładnia ewangeliczna.
Bracia polscy stanowili intelektualną awangardę XVI- i XVII-wiecznej Europy.
Najbardziej radykalny nurt braci polskich głosił całkowitą tolerancję religijną, równość wszystkich istot ludzkich, konieczność zniesienia pańszczyzny i innych form dominacji człowieka nad człowiekiem, kwestionował użycie przemocy i wszelką arbitralną, posługującą się przemocą władzę. Wśród pewnej części arian chrześcijaństwo znalazło swoją realizację w jak najbardziej horyzontalnym, ziemskim projekcie etycznym – projekcie równej wspólnoty wolnych ludzi złączonych przez polityczne rozumienie miłości bliźniego.
Polscy arianie (...) nigdy nie nawoływali do obalenia siłą istniejącego ustroju, ale wzywali do budowy nowych, wzorowych, chrześcijańskich wspólnot.