Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Z opisu wydawcy: "Kustosz" - najgłośniejszy utwór w dorobku pisarza - należy do nurtu tzw. powieści obrachunkowych, podejmujących próbę analizy minionej przeszłości. Akcja tej powieści toczy się w latach trzydziestych w Ałma-Acie. Bohaterem jej jest młody rosyjski archeolog, który pomimo rozległej wiedzy historycznej pozostaje naiwnym obserwatorem złożonej współczesności i jej dramatycznych momentów." Bohater pracuje w muzeum w Ałma-Acie jako kustosz działu starożytności. Toczy się dość leniwe życie tej instytucji, której szefuje szczególny dyrektor, oddelegowany kapitan Armii Czerwonej. Ale w 1937 r. atmosfera gęstnieje, zaczynają się stalinowskie czystki. Absurdalna afera z wężem, którego widziano w pobliskim kołchozie, prowadzone tam wykopaliska i akcja NKWD wyrywają młodego badacza z błogostanu. Autor czerpał pełnymi garściami z własnych przeżyć. Sam został zesłany do Ałma Aty w 1933 r., gdzie pracował jako archeolog, muzealnik i dziennikarz, a w 1936 r. został ponownie aresztowany. W książce bohaterowi każe być długo dłużej nieświadomym okrutnej rzeczywistości sowieckiej. Piękne są opisy kazachskiej przyrody (i są takie perły jak opis jabłka mmm...). Ciekawy jest światek ludzkich typów, ale ... Akcja miejscami grzęźnie, nie udaje się wejść w świat wewnętrzny bohaterów, dialogi bywają niezgrabne. Powiedziałbym, że nie wybrzmiewa potencjał tej powieści. Jej sława więcej mogła zawdzięczać tematowi i momentowi rozliczeń ze stalinizmem. Druga część, kontynuacja perypetii kustosza pt. "Fakultet rzeczy zbędnych" nie została niestety przetłumaczona na język polski.