Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Książka Aleksandra Mileckiego - cenionego historyka literatury, przybliża nam nie tylko życie francuskiego pisarza, ale i jego bogaty dorobek literacki. Francois Mauriac - jeden z piątki dzieci Klary i Jean-Paula, urodzony 11 października 1885 w Bordeaux. Rodzina zamieszkiwała handlowo - rzemieślniczą dzielnicę miasta (tereny, z którymi związani są także Michel Montaigne i Montesquieu). Ojciec uwielbiał poezję, pisał - jak wspominał syn - kiepskie wiersze. Po śmierci w bardzo młodym wieku (37 lat) Jean-Paul pozostawił po sobie zbiór książek, których nikt poza Francoisem nie czytał, Klara z dziećmi przeprowadziła się do domu matki. Wydarzenia dzieciństwa miały ogromny wpływ na późniejszą twórczość wspaniałego pisarza. Jako najmłodszy i szczególnie wrażliwy, chłonął wszystko co mu wpajano w sposób naiwny i bezkrytyczny - co miało wpływ na to, że jako dorosły mężczyzna bardzo boleśnie przeżywał wszelkie rozterki. Stosunki z matką - surową, chłodną, niewylewną - były bardzo trudne; chłopca wychowywano w rygorystycznych zasadach moralnych. Ważne miejsce w domu miało wychowanie religijne. Matka zaszczepiła w nim ducha jansenizmu - ruchu teologiczno - duchowego, który kładł nacisk na to, że każdy człowiek jest grzesznikiem, a łaska Boża jest konieczna do przestrzegania przykazań. Większa część wspólnego życia rodzinnego koncentrowała się na modlitwach, nabożeństwach i praktykach religijnych. Opiekunki dzieci i ich interpretacja wiary nacechowana jansenizmem sprawiała, że młody Francois nie wiedział do końca jaki czyn jest grzechem niewybaczalnym, powodującym utratę cnoty czystości. Wywoływało to u niego poczucie rozterki i smutku, jednak bał się o tym porozmawiać z matką, która gotowa była wszystko uznać za grzech. W wieku 16 lat Francois miał kryzys wiary, sprzeciwiał się bezkrytycznemu klerykalizmowi i praktykom religijnym rodziny. Nie powinnam tu jednak używać słów "kryzys wiary", lecz "kryzys religijny" - bo pisarz nigdy nie zwątpił w wiarę, ale jak sam mówił: utracił łaskę modlitwy. Po latach pisał: "Jakim byłbym człowiekiem, gdybym mając rok i osiem miesięcy stracił nie niewierzącego ojca, ale matkę katoliczkę?". Młody Francois nie odnajdywał się wśród dzieci w szkole, czuł się bardzo samotny, ale i tak, wolał mimo wszystko być samotny, niż przebywać wśród innych dzieci. W czasie zabawy z bratem uszkodził powiekę lewego oka, co zaskutkowało przezwiskiem "Koko-piękne-oko", a ze względu na swą chorobliwie chudą i wysoką sylwetkę, nazywany był także "Szparagiem". Ciągle przeżywał wewnętrzne walki - z jednej strony dostrzegał swoja odrębność, wyjątkowość, a z drugiej uważał się za istotę nędzną, "brzydkie kaczątko". Bardzo wcześnie zaczął pisać dzienniki, w wieku 10 lat stworzył zbiór rymowanych bajek. Francois Mauriac od dziecka rozdarty był między pragnieniem pełni życia, a chęcią kreowania się na ideał świętości. Dostrzec to można także w jego utworach, w których przyczyną dramatu bohaterów jest konflikt miedzy tym, co dyktuje instynkt i natura, a potrzebą prawdziwej i doskonałej miłości, która staje się nieosiągalnym ideałem. Odkrywając w swych powieściach mroczne strony natury ludzkiej, autor (pisarz-katolik) powoli stawał się w oczach otoczenia gorszycielem. Były to jednak nieuzasadnione (z perspektywy współczesnego czytelnika) poglądy, ponieważ prawdziwym celem Mauriaca od zawsze było: "nie gorszyć czytelników, nie przekłamywać rzeczywistości". Wkrótce zrozumiano, że naczelnym zadaniem jego twórczości ma być poruszenie ludzkich sumień i zmuszenie do refleksji. Widziano w nim już tylko żarliwego katolika, wielkiego artystę i humanistę katolickiego. W 1952 roku Francois Mauriac otrzymał literacką Nagrodę Nobla. Myślę, że biografie to książki które zdecydowanie warto czytać. Dają nam dużo więcej niż samą radość czytania - spełniają funkcje dydaktyczne, a powyższa biografia Mauriaca także i moralizatorskie. Warto!