Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Postaram się krótko, jeżeli mi się uda :) Dajnes na pewno plusuje tym, że wziął się za temat na który niestety powstało niewiele prac, a który gdzieś w głowie każdego kojarzy się z morderczymi komando stojącymi za plecami żołnierzy i strzelającymi do nich celem zainicjowania ataku na wroga. Jak mało o formacjach zaporowych wiedziałem i jak bzdurne miałem przekonania, mogłem odkryć po lekturze tej książki. Oddziały zaporowe były tworzone w ilości ok. 3-5 w każdej armii (średnio było ich w sumie w całych siłach zbrojnych ok. 200). Liczyły one po ok. 200 żołnierzy. Oddziały te jak się okazuje, w większości przypadków ulokowane były na tyłach frontu, przy stacjach, drogach i wyłapywały dezerterów. Analiza statystyk przywoływanych przez Dajnesa pokazuje, że mały procent złapanych był rozstrzeliwany, natomiast w większości przypadków żołnierzy odsyłano do jednostek, ewentualnie stawiano przed Radami Wojskowymi i skazywano na odbycie służby w karnej kompanii. Dajnes posiłkuje się szeregiem wspomnień i rozkazów dot. tych formacji. Opisuje też ich początki w okresie wojny domowej i zarządzanie tymi formacjami przez Trockiego. Mamy tutaj także przytoczony słynny rozkaz Nr 227 podpisany przez Stalina, z jego omówieniem i analizą wpływu jaki wywarł na postępowanie oddziałów zaporowych. Druga część książki koncentruje się na karnych batalionach i karnych kompaniach (pierwsze dla podoficerów i oficerów, drugie dla szeregowców). Tutaj mamy również dziesiątki wspomnień i obraz żołnierzy rzucanych w pierwszej linii na jednostki wroga. Dajnes tłumaczy kto trafiał do tych batalionów, jak ryzykowna była tutaj służba, gdzie śmiertelność ponad 3-krotnie przekraczała śmiertelność w innych oddziałach piechoty, pokazuje schemat służby 1-3 miesiące, ale również podkreśla, że rana jaką żołnierz otrzymał w czasie ataku zmywała karę, przywracała stopnie wojskowe i przywracała żołnierza do swojej jednostki. Mówi również o tym, że wysługa w karnej kompanii liczyła się w schemacie 1 miesiąc w karnej kompanii = 6 miesięcy służby, że po odsłużeniu zasądzonej kary żołnierzy przywracano do jednostek macierzystych. Wiadomym jest, że służba ta była bardzo niebezpieczna i wielu żołnierzy zginęło w atakach na okopy przeciwnika, ale książka pokazuje, że żołnierzy wcale nie popychano do tych ataków strzałami w plecy. Szereg wspomnień odsłania chęć zmazania win przez żołnierzy karnych kompanii, zmazania np. winy ciążącej za ucieczkę z pola walki. Są oczywiście omówione przypadki, że rzeczywiście żołnierzy traktowano źle, że czasem strzelano im nad głowami żeby pchnąć ich do ataku, ale z książki wynika, że to były raczej mało liczne przypadki. Także zestawienie, że przez jednostki karne przewinęło się ok. 427 tys. żołnierzy, co w skali blisko 34,5 mln ogółem powołanych w II wojnie światowej żołnierzy radzieckich było niewielkim odsetkiem (ok. 1,2%) pokazuje, że skala tego zjawiska nie była duża. Co jednak sprawiło, że dałem tylko 6 gwiazdek? Przede wszystkim ciężki styl. Pierwsza połowa książki to wręcz katorga. Czytanie dziesiątków rozkazów cytowanych przez Autora po pewnym czasie nuży. Za dużo mamy również wspomnień, a za mało komentarzy, analiz, podsumowań. Niemalże zupełnie nie ma tematu formowania oddziałów zaporowych, a to co jest, to jak na taką pracę jest zbyt mało. Poza tym wydanie jest średnie, nie ma zupełnie map i zdjęć. Chwali się jednak unikalność podjętej tematyki.