Co się zmieniło, że w 2012 ukazało się "Lubiewo bez cenzury" (tym razem w Świecie Książki)? Na pewno czytelnik oswoił się z tematem, nie tylko literacko (m.in. za sprawą samego Witkowskiego, ale i Bartosza Żurawieckiego, Marcina Szczygielskiego), ale i realnie. Sprawa odmienności seksualnej powoli przestaje być tematem tabu. Witkowski mógł więc opublikować powieść w takim kształcie, w jakim bał się (sformułowanie samego autora) opublikować w 2005 r. We wstępie pisze o wprowadzonych zmianach, wylicza nowe historie i dowartościowuje czytelników, którzy sięgną po "Lubiewo" po raz pierwszy spełnią marzenie pisarza: przeczytają książkę długo odleżałą i po latach wielokrotnie poprawianą.

Nie starałam się dokładnie porównać "Lubiewa" z pierwszego wydania z obecnym, zresztą to chyba nie takie ważne. Wtedy najbardziej zapamiętałam genialną parę - Patrycję i Lukrecję, dwie podstarzałe cioty z pretensjami do życia, w którym wszystko właściwie już się skończyło. I ich historia ponownie zrobiła na mnie ogromne wrażenie, ich portrety wydają mi się dziś znów najlepsze w całej powieści.
A czego szukać w całości? "Lubiewo" to zbiór historyjek-portretów z życia ciot, nie gejów, bo ci funkcjonują w innym obszarze społecznym. Cioty to często margines: złodzieje, prostytutki, menele, czasem "królowe" dworcowych WC-tów, hotelowi szatniarze. Są i inni, oczywiście, ci, którzy pojawiają się w nim wygnani potrzebami, których w "normalnym" życiu nie zaspokoją (np. przypadek profesora wyższej uczelni), o nich opowiada się jednak marginalnie. Co robi w tym świecie Michał Witkowski? Pojawia się jako "pan dziennikarz", literat, którym ekscytują się Patrycja i Lukrecja, jako plażowicz w Lubiewie (miejscowość koło Międzyzdrojów), szukający historii, bo wrażeń tylko leniwie, i wreszcie jako "Śnieżka". Nie ma co ukrywać przecież, że aby mieć dostęp do tego świata, trzeba w nim być. Śnieżka swoje inicjacje odbywał właśnie w nim.

Ten świat PRL-owskich i po-PRL-owskich ciot jest żałosny, odrażający, odstręczający – można by mnożyć przymiotniki dla wykreowanej rzeczywistości ludzkiego zeszmacenia, poniżeń, głodu, prostytucji, kloacznych kopulacji, chorób wenerycznych, AIDS. Taki tragicznie śmieszny z polowaniami na lujów, kremikami dla urody, wspomnieniami o dawnej potędze. Żenujący w swojej teorii przegięcia (przejmowanie zachowań, które uważają za wyjątkowo kobiece). Nie życzę Wam miłej lektury… - kończy wstęp autor. I nie jest ona miła. Bo poznaje się świat nieznany, który przecież jest, w którym może należałoby umieścić czasem własnych znajomych – a to by uwierało, oj uwierało.

Można by jeszcze spojrzeć inaczej – to nasz świat, tylko taki negatywowy. Erotyczne przygody, potrzeby uczuciowe, obsesje ciała i pragnienia zachowania go w jak najlepszej kondycji, marzenia o atrakcyjności i lepszym życiu, a czasem ekscytacje tym mrocznym właśnie… znamy to przecież, znamy doskonale.

Wszystko napisane językiem jędrnym, dosadnym, często wulgarnym, czasem pretensjonalnym. Autentycznym. Takim jak świat, który stwarza.

"Lubiewo bez cenzury" – obrzydliwe i bardzo dobre. Bardzo dobre.

Justyna Radomińska

Pierwszy cytat ze strony Michała Witkowskiego, kolejne z "Lubiewa bez cenzury". Tytuł jest tytułem jednego z rozdziałów