"Prawdziwa cnota krytyk się nie boi". Wszyscy Polacy to zdanie dobrze znają, ale mam wrażenie, że wielu nie rozumie. Aleksander Bocheński, abstarhując całkowicie od jego poglądów politycznych, moim zadaniem, dokonał bardzo trafnej oceny psychiki narodu polskiego jako całości. Nie jestem historykiem, ale z racji zawodu obserwuję kształtowanie się postaw narodu, którego jestem częścią, i dostrzegam bardzo wiele z tego, o czym Bocheński pisze. Może gdybyśmy wyszli poza ciasny sposób myślenia odziedziczony po Sarmatach (choć i oni mają wiele pozytywów w początkowej fazie istnienia), gdybyśmy na trzeźwo i bez uprzedzeń zanalizowali nasze postępowanie, a nie w zacietrzewieniu oceniali naszych współziomków negatwnie tylko dlatego, że mają inne niż my poglądy, być może dostrzeglibyśmy w końcu, że nie jesteśmy tacy doskonali.

Jakież to dziwne, że nasz naród tak zwarty w obliczu zewnętrznego wroga, rozpada się się na egoistyczne jednostki dla dobra samej ojczyzny. Myślę, że w tym, co powiedział Piłsudski jest sporo racji. Rację też ma nasz poeta Kochanowski, który choć nie był wytrawnym politykiem, ale obserwatorem na pewno: "i przed szkodą i po szkodzie głupi". Nie potrafimy wyjść poza własny egoizm. Wpółczesność także pokazuje taki obraz Polaka, którego "błyskotkami łudzą". Przykre to, ale jesteśmy przekupni. Wyłączamy myślenie, gdy w grę wchodzą prywata i pieniądze. Nie potrafimy myśleć dziś kategoriami - my naród, ale kategorią "ja".

W pierwszej częsci swojej krótkiej książki autor cofa się do polskiego oświecenia, szukając tam źródeł późniejszych naszych postaw. Nie tylko on dostrzega destruktywne działanie literatury romantycznej (Maria Janion, Witold Gombrowicz), choć dostrzega i plus tego okresu, którego jednak wykorzystać nie potrafiliśmy.

Gdy oddzieli się pogląd Bocheńskiego na temat roli socjalizmu i komunizmu w naszych dziejach, dostrzeże się, że ocena naszych postaw i zachowań także w tym okresie jest bardzo trafna, a skutki tychże odczuwamy do dziś.

Dlaczego należy przeczytać tę książkę? Bo pozwala wznieść się ponad własne, polskie ego. Nie z wszystkim musimy się zgodzić, ale warto też zobaczyć, jak widzę nas inni i poznać źródło takiego widzenia. A może też dostrzeżemy to, co można zmienić, naprawić?

"Prawdziwa cnota krytyk się nie boi". Wszyscy Polacy to zdanie dobrze znają, ale mam wrażenie, że wielu nie rozumie. Aleksander Bocheński, abstarhując całkowicie od jego poglądów politycznych, moim zadaniem, dokonał bardzo trafnej oceny psychiki narodu polskiego jako całości. Nie jestem historykiem, ale z racji zawodu obserwuję kształtowanie się postaw narodu, którego...