Jesteśmy społecznością, która kocha książki

(...) kto po­tra­fi zro­zu­mieć za­gad­ko­wych Ro­sjan i ich rów­nie za­gad­ko­wą duszę, ten jest w sta­nie zro­zu­mieć wszyst­ko.

(...) za­rów­no wie­dza, jak i igno­ran­cja mogą być rów­nie po­tęż­ny­mi źró­dła­mi mocy (...).

My, Ro­sja­nie, mu­si­my wie­rzyć, że je­ste­śmy wiel­cy. Nie ma zna­cze­nia, czy tak jest na­praw­dę. Prze­cież kraj to sza­let i wszy­scy o tym wie­dzą, ale... (...) mu­si­my uwie­rzyć, że w całym świe­cie nie ma dru­gie­go ta­kie­go sza­le­tu jak nasz.

(...) smut­nym fak­tem współ­cze­snej Rosji było to, że nikt, ab­so­lut­nie nikt, nie był nie­win­ny. Jeśli ktoś nie współ­pra­co­wał, nie wspie­rał, nie to­le­ro­wał ani nie ko­rzy­stał z rzą­dów ko­mu­ni­stycz­nych, to współ­pra­co­wał, wspie­rał, to­le­ro­wał lub ko­rzy­stał z rzą­dów post­ko­mu­ni­stycz­nych. Nie było uciecz­ki. Wszy­scy byli ska­że­ni i wszy­scy byli winni, przy­naj­mniej do pew­ne­go stop­nia.

Ro­sja­nie tra­dy­cyj­nie sza­no­wa­li wła­dzę i pod­po­rząd­ko­wy­wa­li się jej, z wy­jąt­kiem sy­tu­acji, gdy… tak nie było. A kiedy to na­stę­po­wa­ło, co nie­uchron­nie zda­rza­ło się co kil­ka­dzie­siąt lat,wy­ni­ki były prze­ra­ża­ją­ce. Jak roje sza­rań­czy, jak hordy mon­gol­skie, masy prze­ta­cza­ły się przez mia­sto, mia­stecz­ko lub wio­skę i nisz­czy­ły wszyst­ko na swo­jej dro­dze.

Kraje, im­pe­ria i pań­stwa miały prawo przy­cho­dzić i od­cho­dzić; dzie­ła kul­tu­ry po­win­ny po­zo­stać, naj­le­piej na za­wsze.

Kiedy lud, naród, "narod" – czy to ro­syj­ski, czy inny – traci wszel­ką kon­tro­lę nad sobą i po­wra­ca do hob­be­sow­skie­go stanu na­tu­ry, to rze­czy­wi­ście ozna­cza to ko­niec.

W tym nie­moż­li­wym kraju wszyst­ko jest moż­li­we, zwłasz­cza że od­cho­dzi w za­po­mnie­nie.

Ro­sja­nie, po­dob­nie jak ich kraj, mieli w sobie wiele ze sło­nia. Ocię­ża­le parli na­przód, miaż­dżąc i nisz­cząc wszyst­ko na swo­jej dro­dze, po­zor­nie nie­świa­do­mi tego, co robią, nie­czu­li na ból, nie­czu­li na mą­drość, nie­czu­li na wie­dzę, nie­czu­li na po­stęp. A kiedy wszyst­kim wy­da­wa­ło się, że be­stia pad­nie wresz­cie mar­twa, bez wzglę­du na to, jak czę­sto była już na ko­la­nach i wy­da­wa­ła się na skra­ju śmier­ci, za­wsze uda­wa­ło się jej – nie­po­rad­nie, ocię­ża­le – jed­nak pod­nieść.

(...) czy to nie pru­ski ge­ne­rał von Clau­se­witz na­pi­sał, że wojna jest po­li­ty­ką, tylko z wy­ko­rzy­sta­niem in­nych środ­ków?

Pro­jek­tu­je­my to, co jest, w przy­szłość, bo ła­twiej to sobie wy­obra­zić niż za­prze­cze­nie tego, co jest.

Jeśli od­wo­ła­nie się do nie­miec­kie­go czło­wie­czeń­stwa nie za­dzia­ła, to na­le­ży od­wo­łać się do ich na­cjo­na­li­zmu. To za­wsze dzia­ła.

Kiedy już zna­la­złeś się w środ­ku, kiedy sta­ną­łeś w ob­li­czu sy­tu­acji typu „wóz albo prze­wóz”, (...) mo­ral­ne za­strze­że­nia i etycz­ne sub­tel­no­ści mu­sia­ły wy­da­wać się, w naj­lep­szym wy­pad­ku, szkol­ne, a w naj­gor­szym – szko­dli­we.

Bez­chmur­ne niebo było nie­mal białe od słoń­ca, a cał­kiem nie­ru­cho­me morze wy­glą­da­ło jak ar­kusz lekko po­fał­do­wa­nej folii alu­mi­nio­wej.

(...) ko­bie­ty były tak samo skłon­ne do fa­na­tycz­ne­go ro­syj­skie­go eks­tre­mi­zmu jak męż­czyź­ni, za­rów­no teraz, jak i w całej hi­sto­rii Rosji.

Nigdy nie da­rzy­łam sym­pa­tią po­cią­gów. Są zbyt wolne. I nawet prze­pych nie re­kom­pen­su­je ich za­bój­czej mo­no­to­nii. Ten ich nie­usta­ją­cy rytm...

Udało mi się zo­ba­czyć Eu­ro­pę, kiedy wciąż skła­da­ła się z wielu róż­nych kra­jów z wła­sny­mi zwy­cza­ja­mi, wa­lu­ta­mi i wła­sną kuch­nią. Teraz Eu­ro­pa stała się ni­ja­kim po­łą­cze­niem po­dob­nie wy­po­sa­żo­nych miejsc i po­dob­nie ubra­nych ludzi. Być może na tym po­le­gał hi­sto­rycz­ny po­stęp. A może po­rzu­ce­nie tych wi­docz­nych i nie­wi­dzial­nych róż­nic było hi­sto­rycz­ną zbrod­nią?

- Sta­jesz się Ro­sja­ni­nem (...). – Wró­żysz z fusów i szu­kasz wska­zó­wek w każ­dym sło­wie wy­po­wia­da­nym przez ja­kie­goś idio­tę.

- Które czę­ści Włoch prze­mie­rzy­łaś?
– Oczy­wi­ście We­ne­cję i Flo­ren­cję… i Rzym. Och, i Ne­apol, który był domem wa­ria­tów, jak pa­mię­tam. Olśnie­wa­ją­cy śmiet­nik, w któ­rym cho­ler­ni kel­ne­rzy pró­bo­wa­li po­brać do­dat­ko­wą opła­tę za srebr­ne sztuć­ce i sól.

(...) pięk­no Ba­wa­rii cią­gle mi prze­szka­dza­ło i roz­pra­sza­ło mnie. Byłem tu wiele razy na wa­ka­cjach i nigdy nie zmę­czy­łem się gó­ra­mi, la­sa­mi i je­zio­ra­mi, a także kul­tu­rą i hi­sto­rią, które się wśród nich kryją. Nie­ste­ty tu­ry­ści opa­no­wa­li Ba­wa­rię, tak jak na­je­cha­li Eu­ro­pę i więk­szość świa­ta. Teraz ka­te­dry po­bie­ra­ły skan­da­licz­ne opła­ty za wstęp, bi­le­ty do opery stały się nie­bo­tycz­nie dro­gie, a kel­ne­rzy na­praw­dę ocze­ki­wa­li na­piw­ków. Świat się zmie­nił… czy może po pro­stu się sta­rze­ję?

Ten mały [Pitun/Putin], cho­ler­ny po­twór, który zmiaż­dżył wszel­kie po­zo­ry de­mo­kra­cji i spo­łe­czeń­stwa oby­wa­tel­skie­go w Rosji, który za­siadł na tro­nie i ko­ro­no­wał się na cara… ten cho­ler­ny tyran za­słu­gu­je na to, żeby zgnić w wię­zie­niu… nie w cho­ler­nym pie­kle.

Je­ste­śmy tylko epi­zo­dycz­ny­mi po­sta­cia­mi, bez praw­dzi­wej roli do ode­gra­nia w tej tra­gi­ko­me­dii.

(...) pę­dzi­li­śmy przed sie­bie, gnani wia­trem, ale bez wy­raź­ne­go wy­obra­że­nia tego, co jesz­cze przed nami i gdzie skoń­czy­my.

To, że pióro jest po­tęż­niej­sze niż miecz, to praw­da. No chyba że w tej chwi­li sto­isz twa­rzą w twarz z szer­mie­rzem, który ma szpa­dę, a ty masz tylko pióro.

So­wie­ci zwy­kli mówić o że­la­znych pra­wach hi­sto­rii, które spra­wia­ją, że zwy­cię­stwo ko­mu­ni­zmu jest nie­unik­nio­ne, a wy­sił­ki po­je­dyn­czych istot ludz­kich prze­mie­nia­ją się w trze­pot skrzy­deł mo­ty­la pod­czas tor­na­da.

Jeśli jakiś kraj za­słu­żył na upa­dek za na­rzu­ce­nie swo­ich bar­ba­rzyń­skich war­to­ści po­ło­wie świa­ta, to była to wła­śnie Rosja. I jeśli ja­ki­kol­wiek naród za­słu­gi­wał na karę za swoje aro­ganc­kie za­cho­wa­nie i bał­wo­chwal­cze uwiel­bie­nie dyk­ta­to­ra, byli to wła­śnie Ro­sja­nie.

I być może, po­dob­nie jak Niem­cy, Ro­sja­nie wy­cią­gną sto­sow­ną lek­cję i zro­zu­mie­ją, że pokój jest lep­szy od wiel­ko­ści. Oczy­wi­ście taka prze­mia­na mo­gła­by na­stą­pić tylko wtedy, gdyby Pitun [Putin] prze­grał (...).

Ro­syj­skie po­wsta­nia i wojny do­mo­we przy­po­mi­na­ły spu­sto­sze­nia do­ko­ny­wa­ne przez sza­rań­czę i hordy Mon­go­łów. I co gor­sza, były jak plagi zsy­ła­ne przez mści­we­go Boga na sta­ro­żyt­nych Egip­cjan. Nikt nie prze­żył, a zruj­no­wa­na zie­mia sta­wa­ła się ja­ło­wą pu­sty­nią na lata.

Ka­li­nin­grad był w więk­szej czę­ści nie­od­wra­cal­nie po­nu­rym i mo­no­ton­nym mia­stem so­wiec­kim, uosa­bia­ją­cym wszyst­ko, co naj­mniej po­cią­ga­ją­ce w wy­jąt­ko­wej sza­rzyź­nie, którą wy­my­śli­li i na­rzu­ci­li wszyst­kim pod­bi­tym zie­miom po­zba­wie­ni po­lo­tu spad­ko­bier­cy Le­ni­na.

Wie­dzia­łem z hi­sto­rii Rosji, że kiedy naród ule­gał swoim naj­bar­dziej pry­mi­tyw­nym, naj­po­dlej­szym in­stynk­tom, jak to pe­rio­dycz­nie robił w bun­tach chłop­skich i ro­bot­ni­czych, kon­se­kwen­cje dla kraju były za­wsze wstrzą­sa­ją­ce, a prze­la­na krew mogła wy­peł­nić całe zbior­ni­ki. I zde­cy­do­wa­nie nie było w tym prze­sa­dy.