Marco Tosatti

Na hasło „egzorcyzmy” do głowy przychodzą obrazy znane z sztandarowych powieści i filmów gatunku. Nic dziwnego, wszak obecnie temat opętań czy nawiedzeń sprzedaje się niesamowicie dobrze w kulturze masowej. Jak jednak prezentują się działania diabelskie w rzeczywistości? Z czym wiąże się egzorcyzm we współczesnym wykonaniu? Na te pytania usiłuje odpowiedzieć Gabriele Amorth – watykański egzorcysta, z którym wywiad przeprowadza Marco Tosatti na łamach książki „Wspomnienie Egzorcysty. Moje życie w walce z szatanem”. Pozycja wydana w Polsce nakładem wydawnictwa „Replika” może być kojarzona przede wszystkim za sprawą tegorocznego filmu „Egzorcysta papieża”. W rzeczywistości książkę z horrorem o egzorcystach łączy wyłącznie nazwisko księdza. O czym zatem jest ta pozycja? Trochę o biografii samego egzorcysty, trochę o jego posłudze czy przemyśleniach na temat współczesnych działań Szatana. Całość ma formę rozmowy, wywiadu, niekiedy przewijają się świadectwa samych opętanych, listy od nich. Rozdziały są bardzo krótkie, każdy z nich ma raptem kilka stron – oczywistość stanowi więc fakt, że żadna z historii nie zyskuje szczególnego rozwinięcia. Książka składa się więc z niemal 300 stronic o wszystkim i niczym, z których nie wynika tak naprawdę zbyt wiele. Szybkie przeskoki między poszczególnymi opowieściami nie sprzyjają utrzymaniu zainteresowania. Czy treść jakkolwiek fascynuje? W mojej opinii – nieszczególnie, bardzo dużo jest tu historii do siebie podobnych, a ksiądz egzorcysta miejscami się po prostu powtarza. Wiele razy podczas czytania można odnieść wrażenie, że „to już gdzieś było”. Pomijając jakiekolwiek kwestie wiary – niektóre opowieści brzmią, jakby żywcem zostały wyjęte z jakiejś sterty historii dla niegrzecznych dzieci. Odnieść można wrażenie, że czarne msze to zjawisko powszechne, ofiary z dziewic składa się co chwilę, a każda teściowa może zatruć ciasto jakąś klątwą. Nie można też przy tym zapomnieć, że wedle księdza Amortha Szatan często mu wspomina podczas egzorcyzmów, że nawet nie chrześcijaństwo, a jedynie katolicyzm jest prawdziwą religią, a buddyzm czy islam go cieszą, ponieważ są religiami fałszywymi. Sama konstrukcja części narracji potrafi być przy tym bardzo nieprawdopodobna – nawet warstwa realistyczna (niedotycząca samego opętania lub dręczenia) brzmi miejscami niezwykle naiwnie. Jeśli mowa o samych kwestiach paranormalnych, egzorcyzmach i wszystkim tym, co powinno stanowić trzon opowieści… Zupełnie nie ma się czym fascynować. Egzorcyzmy potrafią tutaj trwać latami, niekiedy wymagane są niemal codziennie. Procedury całego tego przedsięwzięcia niemal nie mają żadnego opisu w tej pozycji. Dowiedzieć się za to można, że ksiądz odfajkowuje egzorcyzmy w pół godziny i przyjmuje nawet ponad kilkunastu pacjentów dziennie (wedle jego rachunków odprawił łącznie jakieś 70 000 egzorcyzmów w ciągu swojego życia). Dodatkowo da się z tej wspaniałej lektury odkryć, że przewlekły ból brzucha oraz głowy może być sprawką działania diabłów. W związku z tym również wówczas możliwym jest poddanie się egzorcyzmom – a ksiądz najwyraźniej potrafi egzorcyzmować migrenę przez telefon. Tak, albowiem egzorcyzmy przez telefon to pewne novum w świecie egzorcystów: demony najwyraźniej stały się szczególnie gadatliwe. A sam ksiądz Amorth niekiedy wdaje się z nimi w pogawędki choć wedle „Rytuału Rzymskiego” powinno się tego unikać. Przyznać muszę, że książka ta nie buduje szczególnie ciepłego wizerunku Kościoła. Nie mówię przy tym o kwestiach niepodważalnych wedle dogmatów religijnych, a o całej otoczce zbudowanej wokół – w dużej mierze stanowiącej przemyślenia własne księdza. Jednocześnie o samych egzorcyzmach jest trochę mało jak na temat przewodni, mnóstwo znaleźć można przy tym powtórzeń tych samych wątków, co naprawdę nie sprzyja lekturze. Po kilkudziesięciu stronach w zasadzie już do końca powtarza się to samo, w odrobinę innych przypadkach, nie wnosząc szczególnie nowości. Można się naprawdę zanudzić podczas czytania i przebrnięcie do końca było dla mnie istnym utrapieniem. W końcowym rozrachunku „Wspomnienia egzorcysty. Moje życie w walce z szatanem” zyskuje u mnie ocenę 3/10. Zdecydowanie odradzam, książka ta jest po prostu stratą czasu.