Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Jakie dziwne te dzienniki. Bierzesz je do ręki, bo będzie smacznie, bo już wszem i wobec ogłoszono: to "ta od Dąbrowskiej", lesbijska, zakazana miłość. A tu historia samoistnej twórczej kobiety, która się zmaga ze sobą i z wirażami życia i się w swoich zapiskach z trudem, skąpo, powoli sobą dzieli. Osobną sprawą jest, co zapisała, a co czytamy. Dzienniki są starannie wydane, ale opuszczeń bez liku. Jestem wielkim wrogiem tej maniery. Ile autorki nam udostępniono, ile przed nami ukryto, co oceniono, jako ważne i czemu? Przeklęte są te znaki opuszczenia [...]. Po drugie, nie ułatwia lektury powściągliwość Kowalskiej, jej niewylewna natura, trudność, skrótowość, jakaś chropowatość pisania. Po trzecie, jak sama szczerze wyznaje - mocna autocenzura, która okroiła te zapiski z mnóstwa treści. Rozczarowują zwłaszcza lata 40. i 50. i to zarówno w sprawach osobistych (tu więcej mówią listy),jak w opisie rzeczywistości powojennej. "To, co z wieloma ludźmi działo się u nas za Stalina, jest dzisiaj już niepojęte i albo zapomniane, albo też załatwione słowem: nikczemność, zdrada. Ileż lubieżności było w schlebianiu, w oddawaniu siebie aż do śmierci włącznie" - tak, właśnie tego nam nie dane poznać! Zapiski z lat 60. nabierają soczystości. Obok spraw publicznych drugi nurt to twórczość, która nie przychodziła łatwo. Trzeci, najważniejszy nurt - życie wewnętrzne. Ciekawe, a nawet fascynujące u Kowalskiej jest zdobywanie samodzielności bycia i myślenia (w jakimś przeklętym cieniu najpierw męża, potem "Maryjki"),zdobywanie odwagi publicznego występowania, wybijanie się w opozycyjnym nurcie środowiska literackiego i pozycja, jaką zdobyła, a przede wszystkim - rozpoznawanie siebie. Dzienniki pokazują, jaka masa splątanych uczuć i myśli buzowała tej kobiecie. O samej Dąbrowskiej pisała: "Kochałam ją tyloma miłościami..." I nie była to jedyna miłość, bo cóż powiedzieć o pogmatwanej, ale głębokiej miłości do męża - Jerzego Kowalskiego, a przede wszystkim o tej najmocniejszej - do córki Tuli. Nie dajcie się zwieść schematom wciskanym przez obyczajowych rewolucjonistów ani wrażeniu "herod baby" ze zdjęć.