James Allan Evans

Wbrew układowi tytułu więcej w tej książce o cesarstwie wczesnobizantyńskim niż o postaci cesarza Justyniana Wielkiego. To zwięzłe, chociaż bynajmniej nie powierzchowne, przedstawienie państwa oraz epoki. Autor nadał wykładowi porządek rzeczowy, widać przy tym wyraźnie, iż preferuje pewne tematy, inne traktując marginalnie. Szczególną uwagę poświęcił kwestiom wyznaniowym (przyznać trzeba, iż spory doktrynalne w obrębie chrześcijaństwa pasjonowały zarówno samego Justyniana jak i jemu współczesnych, posiadały też olbrzymią wagę polityczną),prawnym (z omówieniem wiekopomnego „Kodeksu Justyniana”, uporządkowanego zbioru prawa rzymskiego, który odegrał olbrzymią rolę w dziejach prawodawstwa europejskiego),a także budowlom cesarskim (z arcydziełem architektury, kościołem Hagia Sophia na czele). Po macoszemu potraktowano natomiast wojny Justyniana, o których zaledwie się wspomina. Sprawy osobiste także znajdują się na uboczu, pomimo zachowania się dotyczącego ich szczególnego źródła: „Historii sekretnej” autorstwa Prokopiusza, paszkwilu przedstawiającego w skandalicznym świetle Justyniana oraz jego żonę, cesarzową Teodorę. Rozdział poświęcony osobie cesarzowej (skądinąd faktycznej współwładczyni cesarstwa) również zajmuje się głównie kwestią sporów wyznaniowych. Wartość opracowania podnoszą liczne i trafnie dobrane cytaty ze źródeł z epoki, ilustrujące omawiane zagadnienia. Interesujące są również zamieszczone w osobnym aneksie obszerne biogramy kilku najwybitniejszych postaci VI w. Ogólną ocenę obniża fatalne opracowanie redakcyjne książki. Występują liczne błędy rzeczowe, omyłki dotyczące dat, osób, wydarzeń, nazw geograficznych itp. Trudno przypuszczać, by poczynił je sam Autor, wydają się raczej skutkiem niedbałości tłumaczki oraz obydwu redaktorek, przy czym pani „redaktor merytorycznej” można zarzucić po prostu brak elementarnej wiedzy o historii średniowiecznej (i nie tylko średniowiecznej) Europy. Tzw. „czeskie błędy” w datacji wydarzeń można jeszcze wytłumaczyć pechowymi omyłkami, ale uczynienie z króla Franków Chlodwiga (jednej z kluczowych postaci w dziejach średniowiecza) „królowej Franków Chlodwig” (s. 125, powtórzono to w indeksie, trudno więc mówić o literówce albo chochliku drukarskim) woła o przysłowiową pomstę do nieba i świadczy o braku jakiegokolwiek rozeznania w dziejach średniowiecza. A może to zastosowana już w 2008 r. (rok polskiego wydania książki) forpoczta wysilonego używania feminatywów? Bardziej prawdopodobne wydaje się albo nieświadome nawiązanie do humoru spod znaku niezapomnianej „Seksmisji”, albo wspomniany brak wiedzy. W tym drugim wypadku nie byłby to pierwszy raz w wykonaniu redaktorów wydawnictwa Bellona.