Joan Miró

Joan Miró i Ferrà (ur. 20 kwietnia 1893 w Barcelonie, zm. 25 grudnia 1983 w Palma de Mallorca) – kataloński malarz, rzeźbiarz i ceramik. Jego dzieła interpretuje się jako przynależące do surrealizmu, jako wyraz powrotu do dzieciństwa i jako „piaskownice dla podświadomości”. Na styl Miró składają się żywe kolory połączone z uproszczonymi formami, kojarzącymi się z rysunkami małego dziecka.

Miró czerpał swe inspiracje z surrealizmu i dadaizmu, choć on sam nie przyznawał się do przynależności do żadnego ruchu artystycznego rozwijanego w Europie między I a II wojnami światowymi. Uważano go za surrealistę z powodu jego zainteresowania rysunkiem „automatycznym” i częstego użycia symboliki kojarzącej się ze sferą seksu (np. owali z emanującymi z nich falistymi liniami). Miró powiedział o powstaniu swego sławnego dzieła Karnawał arlekina: „Wróciłem na noc do mojego paryskiego studia przy Rue Blomet i położyłem się do łóżka bez kolacji. Wtedy zobaczyłem kształty, które zacząłem szkicować w mym notatniku. Były to cienie na suficie”.

Nie należąc oficjalnie do surrealistów, mógł Miró swobodnie eksperymentować z dowolnymi stylami artystycznymi bez konieczności popadania w kompromisy i bez bycia oskarżanym o to, że nie jest „prawdziwym surrealistą”. Ta artystyczna autonomia znalazła odzwierciedlenie w jego dziełach i w dążeniach do pracy z różnymi mediami.

Styl Miró skrystalizował się z początkiem lat 30. XX wieku. Składają się nań żywe kolory połączone z uproszczonymi formami, kojarzącymi się z rysunkami pięcioletniego dziecka. Jego sztuka włącza elementy folkloru katalońskiego. Sam Miró lubił porównywać ją do poezji. W licznych pismach i wywiadach z tego okresu wyrażał pogardę dla konwencjonalnych metod malarskich i mówił o swym pragnieniu „zabicia”, „zamordowania” lub „zgwałcenia” ich, aby oddać przysługę bardziej współczesnym środkom ekspresji. André Breton – twórca surrealizmu i jeden spośród jego bardziej radykalnych teoretyków – nazwał Miró „najbardziej surrealistycznym spośród nas wszystkich”. W tych czasach Miró zyskał sławę i zaczął być rozpoznawalny poza granicami Francji.

Jego pierwszą monografię wydał w 1940 Shūzō Takiguchi. W latach 1940–1948 Miró wrócił do Hiszpanii i zaczął pracować z różnymi mediami: rzeźbą, ceramiką i muralami, czyli malarstwem ściennym. W 1947 wyjechał po raz pierwszy do Stanów Zjednoczonych, gdzie miał kilka monograficznych wystaw z najważniejszą spośród nich w Museum of Modern Art w Nowym Jorku w latach 1951 oraz 1959. W 1954 Miró zdobył nagrodę na Biennale w Wenecji.

Miró był człowiekiem zdyscyplinowanym i ciężko pracującym. Małomówny i sprawiający wrażenie doskonałego burżuja nie miał w sobie nic, co kojarzyłoby go z artystyczną cyganerią. Był zorganizowany, solidny i punktualny.

Był też bardzo skromny. Mimo międzynarodowej sławy jego sytuacja materialna pozostawała wciąż napięta, podczas gdy on marzył o dużym studio, w którym mógłby realizować liczne projekty i pomysły, które gromadził w swym notatniku. Te marzenia zaczęły się spełniać po II wojnie światowej. Pierwsza podróż do USA zwiększyła jego popularność i wartość rynkową jego dzieł. Miró zaczął negocjować z galeriami lepsze stawki za swe prace. W liście do jednego z marszandów pisał: „Tym, czego nie zamierzam dłużej akceptować, jest mierne życie skromnego, małego dżentelmena”.

W 1956 mógł się w końcu przenieść do domu swych marzeń – willi zaprojektowanej przez architekta Josepa Lluisa Serta i zlokalizowanej w Palma de Mallorca. Dom zbudowany jest w ultramodernistycznym stylu typowym dla awangardowej architektury lat 50. XX wieku. W 1992 posiadłość ta została przekształcona w otwarte dla publiczności Muzeum Miró.

Miró był płodnym grafikiem. Pracował technikami kwasorytniczą oraz litograficzną i należał do tych współczesnych artystów, którzy – jak Picasso i Chagall – udostępniali swe dzieła szerszej publiczności poprzez odbijanie ich w dużych seriach. Dzięki temu prace Miró są dostępne nawet dla miłośników sztuki o ograniczonym budżecie. Nie zmienia to faktu, że jego obrazy osiągają ceny od 250 tys. do 8 mln dolarów.

Ważniejsze dzieła
Karnawał arlekina (1924–1925)
Wnętrze holenderskie (1928)
Macierzyństwo (1929)
Rzeźba Konstrukcje (1930)
Kobieta, ptak, gwiazda (1942)
Snobistyczny wieczór u księżniczki (1944)
Kobieta w nocy (1945)
Rzeźba Ptak (1944–1946)
Ceramiczna dekoracja przed gmachem UNESCO w Paryżu (1951–1958)
Ceramiczna dekoracja dla Uniwersytetu Harwarda (1951–1958)
Trzy ptaki w przestrzeni (1938–1960)